Wulkany Arabii Saudyjskiej na zdjęciach Dagi

                              

Kilka dni temu Daga Nowak podesłała mi kilka zdjęć obszaru wulkanicznego Harrat Khaybar, w tym krateru al Wahbah w Arabii Saudyjskiej, który posiada przepiękne złoża fosforanu sodu na dnie. To nie jest wulkaniczny kierunek, który cieszy się popularnością wśród polskich podróżników. 22 grudnia 2024 roku na moim fanpejdżu na Facebooku zamieściłem wpis o rzędzie 7 stożków wulkanicznych w prowincji Medyna (Arabia Saudyjska). Stanowią one część obszaru wulkanicznego Harrat Khaybar z ostatnimi erupcjami lawowymi w latach 600-700. Wpis ów zainspirował Dagę do odbycia podróży i zobaczenia tych stożków. Z przyjemnością zamieszczam zdjęcia Dagi. 

Kilka dni temu kamczacki wulkan Bezimienny wyemitował obłok popiołu sięgający wysokości 4 km. 11 kwietnia br. z wulkanu zeszły spływy piroklastyczne.

10 kwietnia rosyjscy wulkanolodzy badający kopuły lawowe kamczackiego wulkanu Szywiełucz odkryli koliste termalne jezioro o wymiarach 70 x 50 metrów z temperaturą wody 52 stopnie Celsjusza. Zdjęcie KVERT. 

Wczoraj (to jest 15 kwietnia br.) rozpoczęła się aktywność strombolijska w SE Crater sycylijskiego wulkanu Etna obejmująca niewielki wylew lawy. Od 15-16 marca br. miało miejsce łącznie 8 epizodów aktywności strombolijskiej w SE Crater. 

Trwa aktywność erupcyjna wulkanu Home Reef (Tonga) formująca najmłodszą wyspę wulkaniczną na Ziemi. 

Ostatnio staram się blogować mniej, choć robiłem to przez lata. Mam wrażenie, że popularność blogów mocno spadła na rzecz podcastów. Widzę to po statystykach odwiedzin bloga. Jednak mimo wszystko działam dalej.

Jeśli chcielibyście mnie wesprzeć w popularyzacji wiedzy o wulkanach to możecie to zrobić w dwojaki sposób. Jednorazowo (kawowe) wsparcie via postawienie mi kawy, tudzież dłużej poprzez patronat na Patronite. Poniżej podrzucam linki wsparciowe dla osób chętnych. Z góry dziękuje za dobrowolne wsparcie. 

https://buycoffee.to/wulkanyswiata

https://patronite.pl/wulkanyswiata

Ciąg dalszy kryzysu sejsmicznego związanego z wulkanem Fentale i wyprawa na wulkan Ayelu

                                                                    

W nocy z 3 na 4 stycznia 2025 roku miała miejsce eskalacja kryzysu sejsmicznego związanego z wulkanem Fentale w Oromii (Etiopia). Zaowocował on dwoma trzęsieniami ziemi o magnitudach 5.2 i 5.8, ten drugi wstrząs był najsilniejszy w Etiopii od 64 lat i odczuli go m.in. mieszkańcy Addis Abeba, stolicy kraju. Nadto z filmików miejscowych wynika, że wczorajszego ranka w pobliżu wulkanu Dofen otworzyły się przynajmniej dwa otwory erupcyjne wyrzucające gaz i błoto. Nie jest dla mnie jasne czy była to w tej chwili erupcja hydrotermalna czy freatyczna (interakcja podgrzanej wody ze świeżą magmą skutkująca eksplozją pary). 

Krótka historia XX i XXI wiecznych erupcji wulkanicznych w Etiopii i okolicach:

Najaktywniejszy wulkan Etiopii to oczywiście wulkan tarczowy Erta Ale ze spektakularnymi jeziorami lawy w kalderze (brak ich od stycznia 2017 roku - początek długotrwałej bocznej erupcji lawowej Erta Ale, jezioro lawy Erta Ale przelało się także w 1974 roku). 

W 1928-29 roku doszło do erupcji szczelinowej Manda Inakir w Dżibuti, która wyprodukowała wylew lawy i uformowała stożek żużlowy Kammourta. W 1978 roku miała miejsce w Dżibuti kolejna erupcja szczelinowa Ardoukoba, która trwała tydzień. Wylewy lawy pokryły obszar ryftu o powierzchni 3.2 km kwadratowych. Powstał mały stożek żużlowy.

W 2005 roku doszło do małej ryolitowej erupcji na zboczu stratowulkanu Dabbahu (Boina) w Etiopii. Poprzedził ją nagły i intensywny rój licznych trzęsień ziemi (magnitudy od 3.9 do 5.2). W latach 2005-10 miało miejsce aż 14 intruzji magmowych rozległego kompleksu wulkanicznego Manda Hararo (Etiopia) i dwie jego erupcje szczelinowe (lata 2007 i 2009) obejmujące wyciek bazaltowej lawy. W listopadzie 2008 roku miała miejsce silna erupcja eksplozywno-szczelinowa kompleksu wulkanicznego Alu-Dalafilla generująca ogromny obłok SO2 i wylewy lawy. Z kolei w czerwcu 2011 roku doszło do silnej erupcji eksplozywnej stratowulkanu Nabro w Erytrei (4 w skali VEI), która wygenerowała wysoką kolumnę popiołu i wylewy lawy. Poprzedził ją krótki, acz intensywny rój trzęsień ziemi (w tym dwa trzęsienia ziemi o magnitudzie 5.7 w dniach 12 i 13 czerwca 2011 r.). 

W kwietniu-sierpniu 2009 roku trwał intensywny rój trzęsień ziemi na obszarze wulkanicznym Harrat Lunayyir w Arabii Saudyjskiej (prawdopodobna intruzja magmy, ale do erupcji nie doszło). W maju 2009 r. otworzyła się tam rozpadlina o długości 8 km. Do erupcji wulkanicznych dochodziło też w Jemenie (wulkan Jebel al-Tair w latach 2007-08 oraz Jebel Zubair, uformowanie dwóch nowych wysepek wulkanicznych na Morzu Czerwonym w latach 2011 i 2012-13, później zerodowanych przez morze). 

Grunt w pobliżu wulkanu Fentale wypiętrza się się już od 2021 roku. W połowie września 2024 roku rozpoczęła się pierwsza intruzja magmy Fentale 10 km na północny wschód od tego wulkanu. Towarzyszyły jej trzęsienia ziemi, ale nie zakończyła się erupcją. Ta obecna intruzja magmy Fentale jest ogromna, dajka ma długość 30-40 km. Wygląda na to, że intruzja magmy z Fentale uaktywniła także wulkan tarczowy Dofen, czego dowodem są eksplozje hydrotermalne w pobliżu cukrowni Kessem. Wszystkiego można się spodziewać, erupcji szczelinowej nie można wykluczyć. 

Na razie jednak nie wykryto zwiększonej emisji SO2 ani anomalii termicznych. 

Obejrzyjcie zdjęcia wulkanu tarczowego Dofen (Dofan) autorstwa Tomasza Lepicha, bo to cenny materiał fotograficzny.

http://wulkanyswiata.blogspot.com/2025/01/erupcja-hydrotermalna-blisko-wulkanu.html

A tutaj opis wyprawy Tomasza na stratowulkan Ayelu w Etiopii (27 grudnia 2024 r.) okraszony zdjęciami tego wytrwałego eksploratora wulkanów.

"Stratowulkan Ayalu (Ayelu, Hazalo, Azalo) to drugi pod względem wysokości wulkan Afaru (2145 m. n.p.m.), ważny dla Afarów. Kiedyś pewnie uczęszczany, ale teraz niekoniecznie, bez szlaku praktycznie, bo zarósł całkowicie. Całość wyprawy na niego zajęła 11 godzin (może byłoby ciut krócej, ale lokalsi w pewnym momencie się zgubili i musieliśmy nadrabiać jakieś 500 metrów), krater nie jest jakiś specjalny, ale same widoki na niego i z niego są warte wejścia. Trochę męczące jest wchodzenie i schodzenie z kolejnych wzgórz, zanim dotrze się do celu. Tutaj prócz wysokości i temperatury doszły jeszcze bardzo ostre drzewa/krzewy, charakterystyczne zresztą w tych okolicach. Trochę bolał kręgosłup, bo trzeba było cały czas się schylać i patrzeć czy nie wbijają się kolce, a było tak gęsto, że trzeba było używać patyków, by w ogóle dało się przejść. Nieuniknione są zranienia, ja zaliczyłem skroń. Szlak praktycznie cały czas jest zalesiony, dopiero na wysokości gdzieś 1500 m. roślinność staje się rzadsza ustępując trawom. I jak to zwykle bywa zejście było trudniejsze, bo nie widać po czym się stąpa niż samo wejście na niego. Ayalu sąsiaduje z wulkanem Adwa, jednak widoczność nie była najlepsza, dopiero z drona coś się pojawiło."

Umm Jirsan: Jaskinia zwierzęcych kości

W jaskini (tubie lawowej) Umm Jirsan o długości 1.5 km, wchodzącej w skład obszaru wulkanicznego Harrat Khaybar w północnej Arabii Saudyjskiej badacze odkryli dziesiątki tysięcy zwierzęcych kości należących do 14 gatunków fauny, w tym do bydła, koni, kóz, osłów, wielbłądów, gryzoni, etc. Niektóre z odkrytych kości były ludzkie, zapewne wywleczone z cmentarzy. Ową gigantyczną liczbę zwierzęcych kości przez lata gromadziły w jaskini hieny, których szkielety i sfosylizowane odchody (tzw. koprolity) także odkryto w Umm Jirsan. Akumulacja dobrze zachowanych zwierzęcych kości w tubie lawowej przez hieny promieniste (Hyaena hyaena) trwała od około 7000 lat. 

Sceneria rodem z filmu przygodowego o Indianie Jonesie. Całość artykułu naukowego na ten temat:

https://link.springer.com/article/10.1007/s12520-021-01365-6

1 września 2021 roku rozpoczęły się emisje gazu i popiołu z wulkanu Pagan Island (Mariany). 

2 września o godzinie 06.40 lokalnego czasu rozpoczęła się emisja popiołu z wulkanu Telica w Nikaragui. Kolumna erupcyjna sięgnęła wysokości 2.1 km.

Arabia Saudyjska

AL HARRAH - Bazaltowy obszar wulkaniczny Al Harrah zlokalizowany jest w północno-zachodniej Arabii Saudyjskiej w pobliżu granicy z Jordanią i wchodzi w skład większego obszaru wulkanicznego Harrat Ash Shamah o powierzchni 40 000 km kwadratowych. Najwyższym punktem Al Harrah jest wulkan Jabal Al Amud o wysokości 1100 metrów. Brak erupcji w czasach historycznych. Zdjęcie autorstwa m-5.

Arabia Saudyjska

JABAL YAR - Niewielki bazaltowy obszar wulkaniczny w pobliżu granicy z Jemenem, zlokalizowany w pobliżu Morza Czerwonego. Bogaty w oliwiny. Obejmuje trzy grupy wulkanów zwane Qummatain, Djar'atain-Harra i 'Ukwatain. Na południe od Djar'atain i pomiędzy Djar'atain a 'Ukwatain odnajdziemy gorące źródła. Do erupcji wulkanicznej w Jabal Yar doszło w 1810 plus minus 10 lat. Miała ona siłę 2 w sali VEI i wyprodukowała wylewy lawy.

Krater Al Wahbah cudem Arabii Saudyjskiej

Lokalizacja: obszar wulkaniczny Harrat Kishb, 254 km od Taif. Średnica 2 km, ściany krateru sięgają wysokości 250 metrów, w centrum krateru znajduje się biała warstwa kryształów fosforanu sodu. Przez wiele lat uważano, iż krater powstał na skutek impaktu meteorytu a la Krater Barringera. Geolodzy wykazali jednak, iż krater Al Wahbah powstał w wyniku podziemnej eksplozji pary, kiedy płynna magma zetknęła się z wodami gruntowymi. Na krawędzi krateru znajduje się stożek popiołu będący jedyną pozostałością dawnego wulkanu. Otaczający krater płaskowyż jest zbudowany z popiołu wulkanicznego. Niesamowite jakie cuda geologiczne można znaleźć na Ziemi.

Z innej beczki. Dawno nie byłem tak urzeczony zdjęciami przyrody. Polecam.

http://dtbbth.blogspot.com/2013/08/dom-w-lesie-galeria.html

Arabia Saudyjska: Pustynia i wulkany

W szóstym miesiącu roku 654 kalendarza hijri (muzułmańskiego) - albo roku 1256 kalendarza gregoriańskiego pielgrzymi przybywający do Medyny odczuwali wstrząsy. Piątego dnia Jumada-al Akhira (szóstego miesiąca) trzęsienie ziemi nawiedziło Medynę i rozpoczęła się erupcja wulkaniczna ze szczeliny na południowy wschód od miasta. Trwała przez dwa miesiące (dokładnie 52 dni), utworzonych zostało 6 stożków żużlowych, a wylew lawy rozciągnął się na odległość 23 km docierając do wrót Medyny. Pielgrzymi, kobiety i dzieci płakali przy grobowcu Proroka modląc się nieustannie - wtedy lawa popłynęła na północ oszczędzając miasto. Pod koniec roku 1256 ogień strawił Meczet Proroka, w Bagdadzie wylał Tygrys, następnego roku horda najeźdźców z Mongolii podbiła Bagdad kładąc kres kalifatowi Abbasydów.

Arabia Saudyjska to nie tylko kraj pustyń, piasków i miraży; to jednocześnie kraj rozległych pól lawowych zwanych harratt. W pobliżu Medyny znajduje się pole lawy zwane Harrat Rahat, które bada saudyjski wulkanolog Mohammed-Rashad Moufti. W Harrat Rahat wulkanizm miał miejsce po raz pierwszy dwa miliony lat temu. Harrat Rahat obejmuje obszar 2000 km kwadratowych wylewów bazaltowej lawy i znajduje się w odległości 310 km od południowych przedmieść Medyny. Stopiony bazalt przemieszczał się dolinami zwanymi wadi (uedy). Wylewy lawy w Harrat Rahat są albo czarne, co wskazuje, że są najmłodsze, albo rdzawo-czerwone czyli zerodowane przez upływ czasu. Białe struktury zwane qi‘aan to płaskie obszary soli i mułu powstałe po zablokowaniu przez wylewy lawy biegów wody z okresowych jezior. Harrat Rahat obejmuje również typowe wulkaniczne struktury: stożki żużlowe, scorii czy tufowe, gładkie i sznurowate wylewy lawy pahoehoe, ostre niczym ciernie wylewy lawy aa, materiały piroklastyczne, wulkany tarczowe, trachitowe kopuły lawowe, szczeliny, fumarole, kratery, lapilli, bomby bazaltowe, kratery maar uformowane przez erupcję eksplozywną popiołu oraz stratowulkan. Malowniczy krater maar al-Wahbah znajdujący się w Harrat Kishb uformowała potężna erupcja freatyczna. W Harrat Khaybar znajdują się spektakularne białe stożki Jabal Bayda i Jabal Abyad. W kraterach stożków wulkanicznych Beduini wypasają bydło.

Ostatnia jak dotąd erupcja wulkaniczna na Półwyspie Arabskim miała miejsce w 1937 roku w harratt blisko miasta Dhamar w Jemenie. Aktywne pozostają wulkaniczne wysepki na Morzu Czerwonym, o czym świadczą erupcje Jebel al-Tair w 2007 roku i Jebel Zubair na przełomie 2011 i 2012 roku. Bazaltowy stożek Jabal Qidr (322 metry wysokości) w Harrat Khaybar z kraterem o średnicy 400 metrów charakteryzuje się polem popiołu o głębokości do 1 metra sięgającym odległości 20 km w kierunku wschodnim od krateru. Podobno wybuchł po raz ostatni w 1800 roku, co nie zostało niestety historycznie zweryfikowane. W ciągu ostatnich 4500 lat na Półwyspie Arabskim miało miejsce 13 silnych udokumentowanych erupcji - przeciętnie jedna na 346 lat. Wylewy lawy pahoehoe pogrzebały neolityczne siatki kamienne stawiane przez myśliwych jako pułapki na zwierzynę. W 2002 roku odkryto tuby lawowe - długie tunele w bazaltowych wylewach lawy - w tym Hibashi, któremu bacznie przygląda się NASA, gdyż występujące na Marsie tuby lawowe mogą być przydatne jako miejsce lądowania, eksploracji czy schronienia. Jaskinia wulkaniczna Hibashi ma długość 580 metrów i obfituje w lawowe stalagmity i stalaktyty, bio-stalaktyty z uryny nietoperzy oraz doskonale zachowane kości i wysuszone odchody udomowionych i dzikich zwierząt.

Dodatkowo saudyjskie pola lawy pełne są minerałów zwanych ksenolitami i ksenokryształów. Piękne kamienie szlachetne perydotyty składają się głównie z mineralnego zielonego oliwinu i wydobywa się je ze wschodnich harratt. Historycznie od 3500 lat wydobywano je na wysepce Zabarjad znajdującej się na Morzu Czerwonym. Perydotyty z Aleksandrii oraz z antycznych greckich ruin mogły pochodzić z Zabarjad, Wyspy Węży, które uśmiercały jadem górników. Zieleń perydotytu jest jedną z ukochanych barw Arabii Saudyjskiej.

Arabia Saudyjska

HARRAT AL BIRK - Wulkaniczny obszar Harrat al Birk znajduje się na wybrzeżu Morza Czerwonego północno-zachodniej Arabii Saudyjskiej. Zwany także Harrat Hayil obejmuje holoceńskie stożki żużlowe oraz bazaltowe i trachibazaltowe wylewy lawy. Stożek Jabal Ba'a mógł wybuchnąć w ostatnim stuleciu.

Arabia Saudyjska

HARRAT KISHB - Obszar wulkaniczny Harrat Kishb o powierzchni 5900 km kwadratowych obejmuje fonolitowe kopuły lawowe, bazaltowe stożki scorii, pierścienie tufowe, maary, wylewy lawy oraz liczne jaskinie, w tym trzy najsłynniejsze: Mut’eb (Kahf Al Mut’eb) o długości 150 metrów, Kahf Al Ashbaah o długości 320 metrów oraz Dahl Faisal o długości 22 metrów. Do wyróżniających się wulkanów Harrat Kishb należy zaliczyć stożek Jabal Aslaj, stożek scorii Jabal Hil z kraterem o średnicy 300 metrów ongiś wypełnionym przez jezioro lawy, maar Al Wahbah o szerokości 800 x 600 metrów oraz kopułę lawową Jabal Shalman.

Arabia Saudyjska

HARRAT ITHNAYN - Obszar wulkaniczny Harrat Ithnayn w centralnej północnej Arabii Saudyjskiej obejmuje niskie wulkany tarczowe i stożki scorii o wysokości typowo 100 metrów. Na południu Harrat Ithnayn miesza się z większym obszarem wulkanicznym Harrat Khayabr. Najmłodsze wylewy lawy w Harrat Ithnayn mają mniej niż 4500 lat. Tuba lawowa Kahf Al Shuwaymis znajduje się u podnóża wulkanu Hazim Al Khadra i jest długa na 530 metrów. W jaskini odnajdziemy fumarole. Erupcje w ciągu ostatnich 1500 lat.

Arabia Saudyjska

HARRAT LUNAYYIR - Wulkaniczny obszar Harrat Lunayyir znajduje się w północno-zachodniej Arabii Saudyjskiej na wschód od miasta portowego Umm Lajii. Obejmuje 50 wulkanicznych stożków oraz wylewy lawy docierające do Morza Czerwonego. Lawy są bazaltowe i bazanitowe. Ostatnia erupcja w Harrat Lunayyir miała miejsce około roku 1000. W maju 2009 roku odnotowano serię trzęsień ziemi w pobliżu Harrat Lunayyir, z których najsilniejsze 19 maja miało siłę 5.7 w skali Richtera. Ewakuowano 2289 ludzi w promieniu 20 km od Harrat Lunayyir.

Arabia Saudyjska

HARRAT RAHAT - Wulkaniczne pole lawy Harrat Rahat jest usytuowane w zachodniej Arabii Saudyjskiej. Składa się z niewielkich wulkanów tarczowych oraz peleańskich kopuł lawowych. W trakcie lawowej erupcji w roku 1256 0.5 kilometrów sześciennych wylewu lawy wydostało się z 6 stożków scorii i dotarło na odległość 23 km blisko świętego miasta Medina (Al Madinah). W pobliżu Harrat Rahat znajduje się malowniczy krater maar Al Wahbah (na zdjęciach) - głęboki na 500 metrów i o średnicy 2 km.

Daty erupcji Harrat Rahat: 641, 1256, 1292?

Arabia Saudyjska

HARRAT KHAYBAR - Wulkaniczny obszar Harrat Khaybar znajduje się w zachodniej Arabii Saudyjskiej i obejmuje powierzchnię 14 000 km kwadratowych, na który składają się kopuły lawowe, pierścienie tufu oraz stratowulkan Jabal Qidr. Aktywność wulkaniczna w Harrat Khaybar rozpoczęła się 5 milionów lat temu. Odnotowano 15 erupcji wulkanicznych na tym obszarze, w tym ostatnią w roku 650. Wulkany w Harrat Khaybar są białe i czarne, co najlepiej obrazuje niesamowite zdjęcie satelitarne z NASA. Jest to jeden z cudów natury, o którym nikt tak naprawdę nie ma pojęcia - białe i czarne wulkany Arabii Saudyjskiej.

Na zdjęciach Jabal Bayda, Jabal Abyad oraz stratowulkan Jabal Qidr (ostatnia jego erupcja podobno miała miejsce w 1880 roku).