W szóstym miesiącu roku 654 kalendarza hijri (muzułmańskiego) - albo roku 1256 kalendarza gregoriańskiego pielgrzymi przybywający do Medyny odczuwali wstrząsy. Piątego dnia Jumada-al Akhira (szóstego miesiąca) trzęsienie ziemi nawiedziło Medynę i rozpoczęła się erupcja wulkaniczna ze szczeliny na południowy wschód od miasta. Trwała przez dwa miesiące (dokładnie 52 dni), utworzonych zostało 6 stożków żużlowych, a wylew lawy rozciągnął się na odległość 23 km docierając do wrót Medyny. Pielgrzymi, kobiety i dzieci płakali przy grobowcu Proroka modląc się nieustannie - wtedy lawa popłynęła na północ oszczędzając miasto. Pod koniec roku 1256 ogień strawił Meczet Proroka, w Bagdadzie wylał Tygrys, następnego roku horda najeźdźców z Mongolii podbiła Bagdad kładąc kres kalifatowi Abbasydów.
Arabia Saudyjska to nie tylko kraj pustyń, piasków i miraży; to jednocześnie kraj rozległych pól lawowych zwanych harratt. W pobliżu Medyny znajduje się pole lawy zwane Harrat Rahat, które bada saudyjski wulkanolog Mohammed-Rashad Moufti. W Harrat Rahat wulkanizm miał miejsce po raz pierwszy dwa miliony lat temu. Harrat Rahat obejmuje obszar 2000 km kwadratowych wylewów bazaltowej lawy i znajduje się w odległości 310 km od południowych przedmieść Medyny. Stopiony bazalt przemieszczał się dolinami zwanymi wadi (uedy). Wylewy lawy w Harrat Rahat są albo czarne, co wskazuje, że są najmłodsze, albo rdzawo-czerwone czyli zerodowane przez upływ czasu. Białe struktury zwane qi‘aan to płaskie obszary soli i mułu powstałe po zablokowaniu przez wylewy lawy biegów wody z okresowych jezior. Harrat Rahat obejmuje również typowe wulkaniczne struktury: stożki żużlowe, scorii czy tufowe, gładkie i sznurowate wylewy lawy pahoehoe, ostre niczym ciernie wylewy lawy aa, materiały piroklastyczne, wulkany tarczowe, trachitowe kopuły lawowe, szczeliny, fumarole, kratery, lapilli, bomby bazaltowe, kratery maar uformowane przez erupcję eksplozywną popiołu oraz stratowulkan. Malowniczy krater maar al-Wahbah znajdujący się w Harrat Kishb uformowała potężna erupcja freatyczna. W Harrat Khaybar znajdują się spektakularne białe stożki Jabal Bayda i Jabal Abyad. W kraterach stożków wulkanicznych Beduini wypasają bydło.
Ostatnia jak dotąd erupcja wulkaniczna na Półwyspie Arabskim miała miejsce w 1937 roku w harratt blisko miasta Dhamar w Jemenie. Aktywne pozostają wulkaniczne wysepki na Morzu Czerwonym, o czym świadczą erupcje Jebel al-Tair w 2007 roku i Jebel Zubair na przełomie 2011 i 2012 roku. Bazaltowy stożek Jabal Qidr (322 metry wysokości) w Harrat Khaybar z kraterem o średnicy 400 metrów charakteryzuje się polem popiołu o głębokości do 1 metra sięgającym odległości 20 km w kierunku wschodnim od krateru. Podobno wybuchł po raz ostatni w 1800 roku, co nie zostało niestety historycznie zweryfikowane. W ciągu ostatnich 4500 lat na Półwyspie Arabskim miało miejsce 13 silnych udokumentowanych erupcji - przeciętnie jedna na 346 lat. Wylewy lawy pahoehoe pogrzebały neolityczne siatki kamienne stawiane przez myśliwych jako pułapki na zwierzynę. W 2002 roku odkryto tuby lawowe - długie tunele w bazaltowych wylewach lawy - w tym Hibashi, któremu bacznie przygląda się NASA, gdyż występujące na Marsie tuby lawowe mogą być przydatne jako miejsce lądowania, eksploracji czy schronienia. Jaskinia wulkaniczna Hibashi ma długość 580 metrów i obfituje w lawowe stalagmity i stalaktyty, bio-stalaktyty z uryny nietoperzy oraz doskonale zachowane kości i wysuszone odchody udomowionych i dzikich zwierząt.
Dodatkowo saudyjskie pola lawy pełne są minerałów zwanych ksenolitami i ksenokryształów. Piękne kamienie szlachetne perydotyty składają się głównie z mineralnego zielonego oliwinu i wydobywa się je ze wschodnich harratt. Historycznie od 3500 lat wydobywano je na wysepce Zabarjad znajdującej się na Morzu Czerwonym. Perydotyty z Aleksandrii oraz z antycznych greckich ruin mogły pochodzić z Zabarjad, Wyspy Węży, które uśmiercały jadem górników. Zieleń perydotytu jest jedną z ukochanych barw Arabii Saudyjskiej.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz