Banda Api, Poas i molekularny wodór Enceladusa

Drugi stopień alarmu dla indonezyjskiego wulkanu Banda Api (Moluki). Powód: podwyższenie aktywności sejsmicznej od końca lutego/początku marca. Kilka umiarkowanie silnych trzęsień ziemi miało miejsce na wyspie w ciągu minionych tygodni, wstrząsy odczuwali mieszkańcy Banda Api. Możliwość erupcji w ciągu najbliższych miesięcy/lat.

12 kwietnia 2017 roku pomiędzy godziną 18 a 19 lokalnego czasu miała miejsce erupcja freatyczna wulkanu Poas (Kostaryka), która wygenerowała lahary na rzece Desague i opad popiołu w pobliskich społecznościach. Brak widoczności uniemożliwił określenie wysokości kolumny erupcyjnej.

Rankiem 14 kwietnia 2017 roku nowy epizod efuzji lawy rozpoczął się u południowej podstawy New SE Crater wulkanu Etna.

Wulkanolodzy z Uniwersytetów Cambridge i Bristol użyli dronów do przeprowadzenia pomiarów nad wierzchołkami wulkanów Fuego i Pacaya w Gwatemali. Pomiarów dokonali bezpośrednio z obłoków wulkanicznych, dostarczyli też obrazów wizualnych i termalnych. Za pomocą czujników zmierzyli wilgotność, temperaturę i uzyskali dane termalne z wulkanicznych obłoków. Posłużyły do tego bezzałogowce (drony), które latały na wysokości 3 km i na odległość 8 km. Obrazy z dronów rejestrujące czynny wulkan Fuego pokazywały zmieniającą się gwałtownie topografię wulkanu i dwa aktywne centralne otwory erupcyjne. Zmapowano topologię barrancas (wąwozów) i wulkanicznych depozytów w nich.

Link: https://youtu.be/r6AQR8VQl-s

Ciekawe wieści z Układu Słonecznego. Sonda Cassini wykryła obecność molekularnego wodoru H2 w obłoku erupcyjnym (gazu i cząstek lodu) księżyca Saturna Enceladusa, który pochodził z otworu hydrotermalnego znajdującego się na dnie podpowierzchniowego oceanu księżyca (biegun południowy Enceladusa, pod lodową skorupą o grubości 30-40 km). Wodór H2 może być potencjalnym źródłem energii chemicznej dla mikrobów, które mogą żyć w słonym oceanie Enceladusa. Istnienie H2 w ziemskich oceanach stanowi źródło pokarmu dla mikrobów. Zjadają one wodór przekształcając go w metan. Pod powierzchnią lodowej skorupy Enceladusa istnieje podpowierzchniowy ocean - w ziemskich oceanach funkcjonują systemy hydrotermalne zwane white smokers, które charakteryzują się interakcją wody i skał czego skutkiem jest uwolnienie H2. Być może coś podobnego dzieje się na Enceladusie (ten sam proces hydrotermalny). Obecność życia wymaga istnienia wody w stanie ciekłym, źródła energii i właściwych składników chemicznych. Konkludując, w wewnętrznym oceanie Enceladusa istnieje potencjał do biologicznego życia.

Także lodowy księżyc Jowisza Europa charakteryzuje się występowaniem obłoków pary wodnej oraz istnieniem podpowierzchniowego oceanu pod lodową skorupą. W 2016 roku Kosmiczny Teleskop Hubble'a wykrył obłoki o wysokości 50-100 km w tej samej lokalizacji co w 2014. Na tym obszarze Europa jest nietypowo gorąca (anomalia termiczna). Około roku 2025 powinna wystartować misja NASA Europa Clipper (sonda), która za pomocą 9 instrumentów naukowych ma m.in. za zadanie zbadać czy Europa posiada warunki do istnienia pozaziemskiego życia.

https://nasa.tumblr.com/post/159534477124/ocean-worlds-beyond-earth
https://pl.wikipedia.org/wiki/Europa_Clipper
https://pl.wikipedia.org/wiki/Jupiter_Icy_Moon_Explorer

Oceany (woda ciekła = potencjał biologicznego życia) występują także na Ganimedesie (ocean zamknięty na największym księżycu Jowisza, raczej nie sprzyjający istnieniu życia), Callisto (księżyc Jowisza, pod jego pokrywą lodową o szacowanej grubości 100 km może występować podlodowy ocean o głębokości 10 km raczej nie sprzyjający istnieniu życia), Tytanie (księżyc Saturna, słony podlodowy ocean - ok. 50 km pod powierzchnią pokrywy lodowej, być może zamknięty, a co za tym idzie raczej nie sprzyjający istnieniu życia), Mimasie (księżyc Saturna, możliwość istnienia podpowierzchniowego oceanu ok. 25-30 km pod powierzchnią, potencjał biologiczny nieznany), Trytonie (księżyc Neptuna z aktywnymi gejzerami, możliwość istnienia podpowierzchniowego oceanu, potencjał biologiczny nieznany) i na Plutonie (od 2006 roku planeta karłowata, możliwość istnienia podpowierzchniowego oceanu, potencjał biologiczny nieznany).

https://www.jpl.nasa.gov/infographics/uploads/infographics/11262.png

Chciałbym dożyć czasów gdy odkryjemy bezpośrednie dowody na obecność pozaziemskiego życia (nawet w formie ekstremofilnych mikrobów).

Odnalazłem wcześniej nie widziane zdjęcie erupcji wulkanu Hekla z 29 marca 1947 roku wykonane przez farmera Porsteinna Oddssona krótko po rozpoczęciu tej silnej eksplozywnej erupcji.

EDIT: Gdy byłem w pracy rankiem 14 kwietnia 2017 roku (o godzinie 7:39 i silniej o godz. 7:57) wulkan Poás w Kostaryce wybuchł generując obłok erupcyjny o wysokości 3 km. Opad popiołu miał miejsce w Poasito, Sarchí i Vara Blanca. Zdj. Carlos Arguedas.

Cassini blisko powierzchni Enceladusa

Pod koniec października sonda Cassini przeleciała w odległości zaledwie 45 km od południowego polarnego regionu księżyca Saturna, Enceladusa. Pojawiły się pierwsze fotografie z tego osiągnięcia. 10 lat wcześniej to właśnie Cassini doprowadziła do odkrycia zjawiska kriowulkanizmu na Enceladusie. Celem tego bliskiego przelotu nad południowym polarnym regionem tego księżyca jest ustalenie chemicznego składu obłoków kriowulkanicznych oraz ich źródła... czy są to erupcje szczelinowe czy emisje kriowulkanicznych gejzerów. Niskie ciśnienie obłoków nie przeszkodziło lotowi Cassini, który od 2004 roku bada system Saturna. Enceladus jest jednym z najjaśniejszych obiektów naszego Układu Słonecznego. 100 procent jego powierzchni pokrywa lód, który odbija słoneczne światło. Temperatura na powierzchni tego księżyca wynosi -201 stopni Celsjusza. Enceladus może być potencjalną kolebką życia pozaziemskiego, gdyż znajdują się na nim zapewne zasoby wody w stanie ciekłym. Brak na północy powierzchni Enceladusa kraterów o wymiarach większych niż 35 km - obszary na południe tworzą szczeliny, płaskowyże, pofałdowane tereny i inne deformacje skorupy. Enceladus powinien być geologicznie młody (wiek 100 milionów lat), a jego wnętrze znajduje się w stanie ciekłym. Finalny przelot Cassini nad Enceladusem będzie miał miejsce 19 grudnia 2015 roku na wysokości 4999 km. Jego celem będzie pomiar wewnętrznego przepływu ciepła. Cele misji: charakterystyka geologicznej historii księżyca i procesów fizycznych kształtujących jego powierzchnię, analiza składu i dystrybucji wyrzucanego przez kriowulkany materiału, analiza składu i wewnętrznej struktury Enceladusa, interakcje pomiędzy księżycem a magnetosferą Saturna i jego systemem pierścieni. Zdj. NASA Jet Propulsion Laboratory.

Kriowulkanizm na Enceladusie/ kopuła lawowa wulkanu Paluweh

Urzekła mnie ta fotografia zrobiona z sondy Cassini - powierzchni Enceladusa, księżyca Saturna i erupcji kriowulkanu (lodowego gejzera). Kriowulkan to wulkan który wyrzuca wodę, metan lub amoniak zamiast roztopionej skały. Kriomagma obejmuje płynne substancje, które zazwyczaj formują obłoki, ale mogą też występować w formie pierścieni pary wodnej. Po erupcji kriomagma ulega kondensacji - jakakolwiek płynna woda ulega natychmiastowemu zamrożeniu. Fontanny wody są wyrzucane z powierzchni Enceladusa na wysokość tysięcy kilometrów.

James Reynolds i Mark Thomas o kopule lawowej wulkanu Paluweh (na zdjęciu autorstwa tego pierwszego): "Niebezpieczna i niestabilna kopuła lawowa wulkanu Paluweh z tak bliska jak tylko można było ją utrwalić. Trzęsienia ziemi były szokujące, jedno co 15 minut - o magnitudzie szacunkowo 6 w skali Richtera.  Tuż pod twoimi stopami. Nawet na brzegu wyspy dało się je odczuć - cała wyspa trzęsie się niczym galareta. Przy kraterze wstrząsy były tak silne, że wytrącały nas z równowagi".

Enceladus i gejzery

Sonda kosmiczna Cassini sfotografowała erupcję lodowego gejzeru na powierzchni księżyca Saturna, Enceladusa. Jeśli przybliżycie górne zdjęcie i spojrzycie na biegun południowy globu dostrzeżecie słabe lodowe halo. To właśnie wybuchający lodowy gejzer, co dobitnie wskazuje na obecność oceanów na powierzchni Enceladusa. Kriowulkanizm Enceladusa świadczy o ponadprzeciętnej aktywności niewielkiego księżyca o średnicy 500 km. Przypuszcza się, że lodowe gejzery przyczyniają się do powstania słabego pierścienia E Saturna.