Paroksyzm erupcyjny wulkanu Fuego w Gwatemali

                                                      

5 czerwca 2025 roku zintensyfikowała się aktywność erupcyjna wulkanu Fuego w Gwatemali. Jak informują wulkanolodzy z Conred z Fuego schodzą spływy piroklastyczne, które mkną wąwozami Ceniza i Seca na odległość nawet 7 km. Trwają ewakuacje wiosek El Porvenir, Panimache i Morelia. Zamknięta została droga RN-14 w departamencie Escuintla.

Fuego to wulkan, którego nie należy lekceważyć. Przypominam, że 3 czerwca 2018 roku (czyli ponad 7 lat temu) zabił spływami piroklastycznymi setki osób. Zdj. Conred.

6 czerwca br. erupcja wulkanu Fuego jest kontynuowana. Ulewne opady deszczu destabilizują świeży materiał wulkaniczny. W konsekwencji powstają przemieszczające się wąwozami wulkanu lahary (potoki wulkanicznego błota), które są mobilne i niebezpieczne. 

Dla przypomnienia 2 czerwca br. spływ piroklastyczny miał miejsce z sycylijskiego wulkanu Etna.

Rankiem 5 czerwca doszło też do 24 epizodu erupcyjnego w kalderze Halemaumau hawajskiego wulkanu Kilauea. Fontanny lawy w kształcie litery V w najintensywniejszej fazie erupcji sięgały wysokości 300-350 metrów. 

Trwa słaba aktywność erupcyjna wulkanu Suwanosejima (Japonia) oraz podmorskiego wulkanu Kavachi (Wyspy Salomona).

Kolejna aktualizacja jutro rano. 

Przyszła erupcja o sile 7 w skali VEI i jej lokalne/globalne konsekwencje

                                                                                 

Czy jako ludzkość jesteśmy na nią przygotowani?

Do ostatniej jak dotąd holoceńskiej erupcji o sile 7 w skali VEI doszło w 1815 roku w Indonezji. Wybuchł wówczas wulkan Tambora na wyspie Sumbawa. Erupcja ta doprowadziła do zniszczenia górnych partii szczytowych wulkanu i powstania jego ogromnej kaldery, wygenerowała ogromne spływy piroklastyczne i fale tsunami oraz przyczyniła się bezpośrednio i pośrednio do śmierci dziesiątek tysięcy ludzi (anomalia klimatyczna zwana Rokiem Bez Lata w 1816 roku). Odsyłam w tym momencie do mojego starszego artykułu na crazynauka.pl:

https://www.crazynauka.pl/tambora-wulkan-ktory-spowodowal-zime-na-ziemi/

Inne historyczne przykłady: Kuwae (Vanuatu) około roku 1458, Rinjani (Samalas, Lombok, Indonezja) w 1257 roku, Changbaishan (Korea Północna/Chiny) ok. roku 946, Santoryn (Grecja) ok. roku 1610 p.n.e

Czy w przyszłości dojdzie do tak potężnej erupcji? 

Oczywiście, aczkolwiek statystycznie siódemki w skali VEI zdarzają się raz/dwa razy na 1000 lat. Zatem prawdopodobieństwo takiej erupcji za mojego życia (rocznik 1981) jest niskie, ale jej globalne konsekwencje dla współczesnego, technologicznie zaawansowanego i opartego na łańcuchach dostaw (np. żywności, leków) świata mogą być opłakane. Jedno jest pewne: w XX i XXI wieku nie byliśmy świadkami tak potężnej erupcji. Obecnie na Ziemi żyje ponad 8 miliardów ludzi, a np. w sąsiedztwie kaldery i w samej kalderze Campi Flegrei około 4.4 miliona.

Najsilniejsze erupcje XX i XXI wieku to Santa Maria (Gwatemala) w 1902 roku, Katmai/Novarupta (Alaska) w 1912 roku, Pinatubo (Luzon, Filipiny) w 1991 roku oraz Hunga Tonga-Hunga Ha'apai (Tonga) w 2022 roku, czyli słabsze/silniejsze 6 w skali VEI. Ostatnia supererupcja (8 w skali VEI) nowozelandzkiej kaldery Taupo miała miejsce 26 500 lat temu (VEI=8, prawdopodobieństwo wystąpienia to jedna taka erupcja na 50 000 lat). 

Zagrożenia związane z przyszłą erupcją o sile 7 w skali VEI:

1. Spływy piroklastyczne niszczące kompletnie miasta i wioski, jeśli dojdzie do takiej erupcji na obszarze gęsto zaludnionym (np. Campi Flegrei). Przykładowo spływy piroklastyczne z erupcji Pól Flegrejskich 39 000 lat temu (7 w skali VEI) dotarły na odległość 70 km. Ofiary śmiertelne mogą być liczone w dziesiątkach tysięcy, setkach tysięcy, a nawet milionach. 

2. Fale tsunami powstałe wskutek spływów piroklastycznych docierających do morza. Tsunami może niszczyć nadmorskie wioski tak jak to miało miejsce w trakcie erupcji indonezyjskiego wulkanu Krakatau w 1883 roku (6 w skali VEI). Spływy piroklastyczne mogą się także przemieszczać na powierzchni morza czy jeziora. 

3. Zawalanie się dachów budynków pod wpływem masywnej akumulacji pumeksu i popiołu powodujące śmierć ludzi. Kontaminacja zasobów wody pitnej. Dewastacja upraw. Uszkodzenia i zniszczenia infrastruktury elektrycznej, wentylacyjnej, komputerowej. Przykładowo: uszkodzenia sieci elektroenergetycznych pod wpływem opadu popiołu będą oznaczały długotrwałe przerwy w dostawach prądu. Pył wulkaniczny może powodować zakłócenia w precyzyjnej synchronizacji w sygnałach czasu GPS. Potężna płytka podmorska erupcja wulkaniczna może uszkodzić podmorski kabel światłowodowy, co może skutkować komunikacyjnym blackoutem (Hunga Tonga-Hunga Ha'apai 15 stycznia 2022 roku).

4. Lahary (spływy błota) docierające na znaczne odległości, jeśli do erupcji o sile 7 w skali VEI dojdzie z kaldery wypełnionej jeziorem bądź ze zlodowaciałego, pokrytego śniegiem wulkanu. Mobilne i szybkie lahary mogą przemieszczać się na odległości dziesiątek kilometrów, np. lahar z wulkanu Cotopaxi (Ekwador) dotarł w 1877 roku na odległość ponad 70 km. Nawet już po erupcji lahary mogą występować przez dekady np. wskutek ulewnych deszczy. 

5. Popiół wulkaniczny rozwiewany w troposferze i stratosferze przez wiatry może uszkadzać silniki samolotów odrzutowych (pasażerskich, wojskowych) i zakłócać lokalnie ruch lotniczy. Stało się to w trakcie erupcji wulkanów Cerro Hudson w Chile w 1991 roku, Eyjafjallajokull na Islandii w 2010 roku czy Puyehue Cordon Caulle w Chile w 2011 roku. Do tej pory nie doszło na szczęście do katastrofy lotniczej z powodu uszkodzenia silników odrzutowych samolotów po spotkaniu z dryfującym popiołem, ale piloci musieli je restartować. Dodatkowo silniki i inne elementy uszkodzone przez popiół wymagają kosztownej naprawy/wymiany. Uziemienie samolotów pasażerskich na lotniskach z powodu erupcji wulkanicznej generuje koszty w zakresie odroczonych podróży turystycznych i biznesowych, zahamowania eksportu i importu owoców, kwiatów, warzyw, elektroniki użytkowej i leków.

6. Rozmaite anomalie klimatyczne spowodowane emisją ogromnych ilości chłodzącego SO2 (powyżej 5 Tg dwutlenku siarki) do stratosfery. Mowa tutaj o potężnej erupcji wulkanicznej o sile 7 w skali VEI, która zazwyczaj trwa maksimum kilka dni. Przykładowo erupcja stratowulkanu Pintaubo w czerwcu 1991 roku obniżyła globalnie temperaturę powierzchniową o 0.5 stopni Celsjusza przez okres 2 lat, a była to ledwie 6 w skali VEI.

Warto tutaj wspomnieć, że jeśli potężne erupcje bogate w SO2 następują jedna po drugiej w pewnych odstępach czasowych (kilka lat, dekada) wówczas efekt globalnego schłodzenia klimatu zostanie wzmocniony, przedłużony. Przykłady: dwie potężne erupcje nieznanych wulkanów w latach 1452-53 i 1458 (7 w skali VEI, prawdopodobnie kaldera Kuwae w Vanuatu), potężna erupcja niezidentyfikowanego wulkanu w 1808 roku oraz wybuch Tambora w 1815 roku. Dodatkowo przyszłe silne erupcje wulkaniczne (pliniańskie, formujące kaldery, 6,7 i 8 w skali VEI) będą miały niszczycielski wpływ na warstwę ozonową (ozonosferę). 

7. Skutki socjoekonomiczne: opad popiołu z przyszłej erupcji o sile 7 w skali VEI pokrywający megamiasto np. Tokio, Neapol, Mexico City, Manilę, Seul, Dżakartę, Singapur. Logistyczna trudność ewakuacji gęsto zaludnionego obszaru w pobliżu wulkanu w przypadku jasnych sygnałów nadchodzącej erupcji (miasteczka na obszarze kaldery Campi Flegrei pełne wąskich uliczek i niskich tuneli, które z powodu zatorów uniemożliwią sprawną ewakuację, takie problemy są obecne chociażby w miasteczku Pozzuoli). 

Opad popiołu powoduje zamknięcie dróg i przestrzeni powietrznej. Łańcuchy dostaw żywności, wody pitnej, farmaceutyków zostają uziemione, co wywołuje głód, śmierć i niepokoje społeczne, wybuchy anarchii i przemocy, samosądy. Tysiące głodnych i spragnionych ludzi staje się poszukującymi schronienia uchodźcami. Gigantyczna przyszła erupcja o sile 7 bądź 8 w skali VEI (supererupcja) może wywołać efekt podobny do walki o przetrwanie w razie zaistnienia zimy nuklearnej.

Jakie wulkany są kandydatami przyszłej erupcji o sile 7 w skali VEI? Takie, które miały poprzednio tak gigantyczne erupcje (np. Taupo, Campi Flegrei, Kikai), wulkany z rozległymi kalderami (np. Campi Flegrei, Dakataua w Papui Nowej Gwinei, Laguna der Maule w Chile, Iwojima w Japonii), masywne stratowulkany (np. Tambora, Rinjani) i grupy stratowulkanów (np. Katmai). Oczywiście nie sposób obecnie przewidzieć który wulkan eksploduje w przyszłości z siłą 7 w skali VEI. Przykładowo roje trzęsień ziemi oraz deformacja gruntu w kalderze Campi Flegrei trwają od lat, ale do tej pory nie skutkują mniejszą bądź większą erupcją. Jeśli do wybuchu definitywnie ma dojść, to będzie o tym wiadomo dopiero na kilka dni/godzin przed pierwszą fazą erupcji. Często erupcja danego wulkanu (np. Hunga Tonga-Hunga Ha'apai w Tonga w latach 2021-22) rozpoczyna się dość dyskretnie, a jej fazą kulminacyjną jest gigantyczna eksplozja częściowo niszcząca wulkan. Niezbędna jest zatem wczesna ewakuacja tysięcy, a nawet milionów ludzi w sąsiedztwie szykującego się do wybuchu wulkanu, która okaże się nie lada logistycznym wyzwaniem. 

Jak zatem przekonać urzędników, by ją zarządzili w sytuacji, która jest obarczona dużym ryzykiem fałszywego alarmu i niepewnością? Po jakim czasie aktywności sejsmicznej stuprocentowo dojdzie do erupcji Campi Flegrei czy Wezuwiusza? Po tygodniu aktywności sejsmicznej, a może po krótszym okresie czasu? Jak duży obszar w sąsiedztwie wulkanu należy prewencyjnie ewakuować? Oto dylematy decyzyjne, które czekają naukowców, urzędników i specjalistów w razie zaistnienia przyszłej potężnej erupcji wulkanicznej na obszarze gęsto zaludnionym. 

Źródła, z których korzystałem:

https://pubs.geoscienceworld.org/gsa/geosphere/article-standard/14/2/572/529016/Anticipating-future-Volcanic-Explosivity-Index-VEI

https://vogripa.org/index.cfm

Warto też uważnie monitorować płytkie podmorskie wulkany, gdyż ich przyszłe potężne erupcje mogą uszkadzać podmorskie kable światłowodowe, czyli tzw. infrastrukturę krytyczną. Więcej w moim wcześniejszym artykule:

http://wulkanyswiata.blogspot.com/2022/01/mount-rainier-potencjalnie.html

Warto obejrzeć też ten pół godzinny dokument:

https://www.arte.tv/pl/videos/118267-002-A/re-wlochy-zycie-na-superwulkanie/

Na zdjęciach skutki erupcji Katmai/Novarupta (Alaska) w 1912 roku oraz chmura erupcyjna z wulkanu Hunga Tonga-Hunga Ha'apai w Tonga 15 stycznia 2022 roku sięgająca mezosfery (rekordowa wysokość 57 km, satelita Himawari-8/Simon Proud).

https://www.drishtiias.com/daily-updates/daily-news-analysis/tonga-volcano-impacting-weather

I na sam koniec pytanie czysto futurologiczne: czy jeśli w XXI wieku uda się nam osiągnąć etap stworzenia AGI (silnej sztucznej inteligencji), a potem ASI (superinteligencji), to czy taka cyfrowa wszechwiedząca wyrocznia pozwoli nam skuteczniej przewidywać potężne erupcje wulkaniczne i minimalizować ich niszczycielski wpływ na ludzkość?

Rozważcie proszę jednorazowe bądź okresowe wsparcie Wulkanów Świata, jeśli odpowiada Wam mój sposób popularyzacji wiedzy o wulkanach i uważacie, że to co robię jest wartościowe. Z góry dziękuję. Zapewne miałbym dużo większe zasięgi, gdybyśmy w Polsce mieli drzemiące i czynne wulkany, ale takowych nie mamy.

https://patronite.pl/wulkanyswiata

https://buycoffee.to/wulkanyswiata

Wulkan Sakurajima objęty najwyższym stopniem alarmu

24 lipca japoński wulkan Sakurajima (Kiusiu, prefektura Kagoshima) został objęty najwyższym stopniem alarmu po wczorajszej eksplozji wulkaniańskiej (na zdjęciu), która wyrzuciła z krateru Minamidake bomby wulkaniczne na odległość 2.5 km i wyemitowała kolumnę popiołu na wysokość 3 km. W związku z tym wulkan został objęty piątym (najwyższym) stopniem alarmu i (co istotne) ewakuowano 120 osób z miejscowości Arimura i Furusato na wyspie Sakurajima. Wulkan Sakurajima posiada obecnie dwa aktywne kratery: Showa i Minamidake. Warto także nadmienić, że wulkan Sakurajima znajduje się w obrębie ogromnej kaldery Aira, która uformowała się wskutek erupcji superwulkanicznej o sile 7 w skali VEI około 29 000 lat temu. Owa gigantyczna erupcja pokryła większość wyspy Kiusiu grubą warstwą popiołu. Sakurajima jest najmłodszym i aktywnym erupcyjnie stożkiem kaldery (superwulkanu) Aira. 

Nagranie eksplozji:

https://www.youtube.com/watch?v=Ogp0VXveEIw 

Trwają głównie efuzywne (lawowe) erupcje kongijskich wulkanów Nyiragongo i Nyamuragira oraz sporadyczne eksplozje kurylskiego wulkanu Ebeko (Paramuszyr) widoczne z Siewiero-Kurylska. 

Z jawajskiego wulkanu Semeru schodzi krótki wylew lawy.

Erupcja piroklastyczna wulkanu Fuego w Gwatemali

                                                     

7 marca 2022 roku o godzinie 19.35 lokalnego czasu miała miejsce intensywna eksplozja wulkanu Fuego w Gwatemali. Kolumna popiołu sięgnęła wysokości 9-10 km. Opad popiołu odnotowano m.in w Panimache I i II, Morelia, Santa Sofía, Yucales, El Porvenir i Sangre de Cristo. Z wulkanu zeszły przynajmniej dwa spływy piroklastyczne będące zapewne efektem zapadnięcia się kolumny erupcyjnej. Dotarły one wąwozem Ceniza na odległość 6-7 km. Wskutek intensyfikacji aktywności erupcyjnej gwatemalskiego wulkanu rozpoczęły się prewencyjne ewakuacje kilkuset osób ze społeczności Escuintla (Morelia, Yepocapa, Chimaltenango). W nocy wulkan zredukował aktywność erupcyjną. Aktywne pozostają dwa niewielkie wylewy lawy w wąwozach Ceniza i Santa Teresa. 

Dla przypomnienia tragiczna erupcja wulkanu Fuego z 3 czerwca 2018 roku zabiła spływami piroklastycznymi 190 osób, choć mogło zginąć nawet 3000 ludzi. Liczba zabitych wskutek tego paroksyzmu erupcyjnego nadal pozostaje niedoszacowana. Zdj. Sismologia Nacional de Guatemala, niestety kiepska widoczność uniemożliwiła precyzyjną obserwację erupcji Fuego.

Trwa aktywność erupcyjna podmorskiego wulkanu Kavachi (Wsypy Salomona). Sporadyczne emisje popiołu np. 2 marca mają miejsce z krateru wulkanu Telica w Nikaragui. 

Niewielka aktywność efuzywna ma miejsce w kraterach dwóch kongijskich wulkanów Nyiragongo i Nyamuragira. 

Z kolei 8 marca 2022 roku o godzinie 5.50 czasu UTC doszło do silnej erupcji eksplozywnej wulkanu Manam (Papua Nowa Gwinea). Wulkan wyemitował kolumnę erupcyjną o wysokości 15.2 km. Erupcja charakteryzowała się także fontannami lawy o wysokości kilkuset metrów.

Przy okazji po prawe dwutygodniowej przerwie związanej z blogowaniem ruszam z częstszymi aktualizacjami i ciekawostkami. Przy okazji zachęcam do okresowego bądź bardziej trwałego wsparcia na Patronite, gdyż chcę dalej popularyzować wulkany:

https://patronite.pl/wulkanyswiata

Masowa ewakuacja mieszkańców miasta Goma w Kongo

W Goma i okolicach wciąż mają miejsce trzęsienia ziemi. Aktywność sejsmiczna oraz deformacja gruntu wskazują na obecność magmy (być może dajki) pod przedmieściami Goma rozciągającej się aż do jeziora Kiwu (Kivu). Nie można zatem wykluczyć otwarcia się nowych szczelin erupcyjnych w przyszłości. Ewakuacja obejmuje następujące obszary wschodniej części miasta Goma: Majengo, Mabanga Nord, Mabanga Sud, Virunga, Bujovu, Kahembe, Murara, Mikeno, Mapendo i Le volcan. Ewakuacja do miasta Sake jest konieczna i aktualnie trwa. Ewakuacje odbywają się także z Goma do Bukavu drogą wodną - przez jezioro Kivu. Droga Goma-Rutshuru pozostaje zablokowana przez służby bezpieczeństwa.

Ludzie obawiają się trzęsień ziemi, nowej erupcji szczelinowej, eksplozji metanu w jeziorze Kiwu czy tzw. erupcji limnicznej (uwolnienia znacznych ilości CO2 z dna jeziora). Zdj. AFP/ Moses Sawasawa. 

Obecny bilans erupcji wulkanu Nyiragongo to przynajmniej 37 osób zabitych, 13 wiosek i 3629 domów zniszczonych i ponad 20 000 osób bezdomnych.

Powierzchnia jeziora lawy wulkanu Kilauea na Big Hawaii zakrzepła i przestała być aktywna. Pauza w erupcji czy jej definitywny koniec? 

Czerwony alarm dla karaibskiego wulkanu Soufriere

Czerwony alarm został ogłoszony dla karaibskiego wulkanu Soufriere znajdującego się na wyspie Saint Vincent. 8 kwietnia 2021 roku badacze zarejestrowani gwałtowny skok aktywności sejsmicznej, w tym sześć odrębnych epizodów drgań wulkanicznych i 5 długo-okresowych trzęsień ziemi wskazujących na ruch magmy oraz dwa roje niewielkich wulkaniczno-tektonicznych trzęsień ziemi (VT) na głębokości 5 km pod wierzchołkiem wulkanu. Zarejestrowano także wzrost emisji gazów z rosnącej nowej kopuły lawowej wulkanu. Żarzenie się kopuły, która osiągnęła już wysokość krateru po zachodniej stronie wyspy jest widoczne z Obserwatorium Belmont. 

Istnieje zatem ryzyko przyszłej eksplozywnej erupcji wulkanu. Podniesiono alert dla wulkanu na czerwony i zarządzono ewakuację wszystkich mieszkańców czerwonej strefy blisko Soufriere m.in. za pośrednictwem promu MV Gem Star zacumowanego w Chateaubelair Jetty. W czerwonej strefie najbliżej wulkanu mieszka 16 000 ludzi. Przypomina mi się ewakuacja mieszkańców Gwadelupy z powodu aktywności erupcyjnej wulkanu Soufriere, którą zobrazował Werner Herzog w swoim dokumencie "Pod wulkanem" (1977). Szalejąca pandemia Covid19 może opóźnić sprawną ewakuację, gdyż ewakuowanych powinno się zaszczepić, jeśli mają czasowo zamieszkać gdzie indziej. Czekam na rozwój wydarzeń. 

Dla przypomnienia do ostatniej erupcji eksplozywnej wulkanu Soufriere (Saint Vincent) doszło w 1979 roku. 

Wylew lawy z wulkanu Karangetang dociera do oceanu

Od kilku dni mamy kryzys wulkaniczny związany z erupcją indonezyjskiego wulkanu Karangetang (Api Siau) na wyspie Siau. Wylew lawy (długość ponad 3 km, szerokość 50 metrów) z północnego krateru centralnego tego czynnego wulkanu spłynął zalesionym wąwozem w kierunku północnym, przeciął lokalną drogę i zaczął zagrażać terenom wioski rybackiej Batubulan. W dniu wczorajszym i dzisiejszym ewakuowano 112 mieszkańców domów i okolic, którym wylew lawy zaczął zagrażać. Dzisiaj lawa dotarła do oceanu. Erupcja ma charakter w dużej mierze efuzywny, zdarzają się niewielkie spływy piroklastyczne. Co ciekawe, ma ona miejsce z do tej pory nieaktywnego północnego krateru Gunung Karangetang - w ostatnich latach aktywność erupcyjna niniejszego wulkanu ograniczała się do południowego krateru centralnego. Temperatura lawy została oszacowana na 700-1200 stopni Celsjusza.

Piąty paroksyzm erupcyjny wulkanu Fuego w toku

Trwa piąty paroksyzm erupcyjny wulkanu Fuego w Gwatemali w bieżącym roku. Ma miejsce ciągła emisja popiołu na wysokość 4.9 km (w nocy 5.2 km), z wulkanu schodzą spływy piroklastyczne, które mkną wąwozami Taniluya i Ceniza. Z krateru wulkanu wyrzucana jest na wysokość 300 metrów rozżarzona fontanna lawy (w nocy jest jeszcze wyższa - 500-600 metrów). Wylew lawy o oszacowanej długości 2.5 km płynie w kierunku wąwozu Ceniza. Opad popiołu ma miejsce w społecznościach Panimache, Morelia, Santa Sofia, Sangre de Cristo i Finca Paolo Verde. Wulkan wyrzuca odłamki balistyczne na odległość 800 metrów w różnych kierunkach. Trwają pierwsze ewakuacje ludzi. Warto dodać iż bilans ofiar śmiertelnych paroksyzmu erupcyjnego Fuego z dnia 3 czerwca 2018 roku wynosi obecnie 194 osoby zabite. Zdj. Javier Juarez.

Anak Krakatau (Indonezja) - aktywność strombolijska tego wulkanu w toku, wylew lawy dociera południowo-wschodnim zboczem do oceanu. Żarzenie się wierzchołka Anak Krakatau można zaobserwować z odległości 40 km.

Silna erupcja eksplozywna wulkanu Manam i napięta sytuacja na wyspie

Piszę tego posta z opóźnieniem, gdyż dzisiaj wróciłem z górsko-rekreacyjnego wypadu w Góry Stołowe i na masyw Śnieżnika (po siedmiu latach). Wychodzę jednak z założenia iż lepiej późno niż wcale. 25 sierpnia 2018 roku o godzinie 06.00 lokalnego czasu (akurat wtedy siedziałem w pociągu do Kłodzka, gdzie miałem nocować) doszło do paroksyzmu erupcyjnego wulkanu Manam (Papua Nowa Gwinea), który obejmował spływy piroklastyczne oraz obłok erupcyjny o oszacowanej wysokości aż 15 km. Opad popiołu był tak silny że zablokował promienie słoneczne na kilka godzin powodując na wyspie ciemność. W wioskach na Manam przebywa obecnie około 7000 mieszkańców. 26 sierpnia dwa statki wojenne zostały oddelegowane na wyspę - ich załogi miały pomóc w ewakuacji. Popiół wyrzucony przez wybuch Manam opadł m.in. w wioskach Baliau, Bien Station i Kuluguma. Ponad 5000 mężczyzn, kobiet i dzieci pozostaje na wyspie bez wody pitnej i jedzenia, co sprzyja frustracji i gniewowi. Dwie wioski Kolang i Dangale zostały zniszczone przez spływ piroklastyczny, ale nie ma ofiar śmiertelnych. W wiosce Baliau czterech dziennikarzy (którzy przybyli na wyspę już po erupcji) zostało zaatakowanych przez tubylców. Tubylec Peter Sukua uderzył reporterkę Dorothy Mark w twarz, kobieta została potem skopana.

Z powodu problemów komunikacyjnych erupcję Manam przeoczyli wulkanolodzy z Rabaul Volcano Observatory (RVO).

Zdj. Anisah Isimel oraz Scott Waide.

Etna i Ambae

Minęło 14 miesięcy od ostatniej erupcji wulkanu Etna na Sycylii. Obecnie trwa aktywność strombolijska w dwóch centralnych kraterach wulkanu: NE Crater i Bocca Nuova. W tym drugim kraterze eksplozje strombolijskie mają miejsce z dwóch otworów erupcyjnych i wyrzucają czasem rozżarzone fragmenty lawy ponad krater. Także jeden z otworów erupcyjnych w NE Crater generuje niewielkie eksplozje strombolijskie. Czyżby wulkan Etna budził się z drzemki? Dla przypomnienia pomiędzy I-IV 2017 roku doszło do emisji wylewów lawy i eksplozji strombolijskich z New SE Crater.

Lawa ze szczeliny erupcyjnej numer 8 dotarła już do parkingu Pohoiki na Big Hawaii i znajduje się obecnie 50 metrów od rampy dla łodzi. Halema’uma’u Crater zapada się - nastąpiło odsłonięcie South Sulfur Bank, obszaru widocznego w połowie XIX wieku, a później pokrytego przez lawę. Nowe szczeliny pojawiły się na drodze 11 (obszar centralny wulkanu Kilauea). Do dzisiaj erupcja w Leilani Estates zniszczyła 712 domów, 133 osoby znalazły schronienie w Pahoa, 35 osób w Keaau.

26 lipca 2018 roku chmura popiołu z wulkanu Ambae (Manaro Voui, Lombenben, Vanuatu) sięga wysokości 15 km. W dzień zapadła ciemność. Popiół pokrywa plantacje kokosów, ogrody, zasoby wody pitnej, drogi, budynki. Trwa ewakuacja mieszkańców z południa wyspy. Wzrósł poziom emisji SO2 (dwutlenku siarki). Zdj. Vanuatu Red Cross.

O podmorskiej erupcji wulkanu Havre

Erupcja podmorskiego wulkanu Havre (Nowa Zelandia, Wyspy Kermadec) w lipcu 2012 roku została uznana przez badaczy za największą podmorską (głębkooceaniczną) erupcję ryolitowej magmy. Uformowała ona pumeksową tratwę o powierzchni 400 kilometrów kwadratowych. Kalderę Havre (o średnicy blisko 4.5 km) i jej krawędzie badał w trakcie 11 zanurzeń i zmapował w 2015 roku autonomiczny podwodny robot Sentry, a ROV Jason (zdalnie sterowany pojazd) wykonał 12 nurkowań, robił zdjęcia, kręcił filmy i pobierał próbki. Lawa wydobywała się z 14 otworów erupcyjnych znajdujących się na głębokości od 900 do 1220 metrów, zaobserwowano fragmenty pumeksu o średnicy ponad 9 metrów. Erupcja Havre nie miała charakteru eksplozywnego, lecz lawowy, uformowała kopuły lawowe oraz emitowała popiół i wylewy lawy. Szacuje się że ponad 70% aktywności wulkanicznej na Ziemi ma miejsce pod wodą.

Największą podmorską erupcją była do tej pory erupcja Iriomotejima z 31 października 1924 roku (5 w skali VEI). Czyżby została zdetronizowana?

Link: https://www.marinetechnologynews.com/news/scientists-study-largest-underwater-555883

Niesamowite są zdjęcia aktywności erupcyjnej wulkanu Kadovar (Wyspy Schoutena, Papua Nowa Gwinea) wykonane 8 stycznia 2018 roku z łodzi przez Brandona Busera. Szczelina się przypuszczalnie poszerzyła, znaczący opad popiołu zasypuje wyspę, wokół Kadovar i na wyspie zarejestrowano SO2 (dwutlenek siarki). Dostałem informację od Kevina że w nocy 12 stycznia 2018 roku doszło do silnej erupcji szczeliny u podnóża wulkanu - powstał nowy skrawek lądu na północno-zachodniej stronie wyspy. Ewakuacja wszystkich mieszkańców tej małej wyspy wulkanicznej była właściwym rozwiązaniem. Zdj. Brandon Buser.

Link: https://us4.campaign-archive.com/?u=0391e5b77b3ec8dc327e96e6d&id=062c8e36be

EDIT: Po silnym trzęsieniu ziemi w Hondurasie (magnituda 7.6) mamy pierwszy w historii pomiarów rój trzęsień ziemi pod uśpionym wulkanem Tenorio w Kostaryce. Z tego powodu Park Narodowy Tenorio został czasowo zamknięty. Wulkan jest aktywny fumarolicznie, ale brak danych o jego erupcjach w czasach historycznych.

Kryzys lotniczy związany z erupcją wulkanu Agung na Bali

Nie po raz pierwszy zdarza mi się pisać o erupcji wulkanicznej z dużym opóźnieniem, ale wyjechałem do Warszawy, gdzie z grupą znajomych w niedzielę eksplorowaliśmy duży opuszczony zakład przemysłowy na Woli. Stwierdziłem że nie będę brał laptopa ze sobą, a tu balijski Agung spowodował w sobotę niemałą niespodziankę.

Do erupcji freatycznej Gunung Agung doszło 25 listopada 2017 roku o godzinie 17.30 czasu WITA. Szaro-czarny obłok popiołu sięgnął wysokości 1.5 km ponad krater. Tego dnia wulkan nadal był objęty trzecim stopniem alarmu (Siaga). Loty pasażerskie anulowały m.in. linie Jetstar, KLM, Quantas i Virgin Air (łącznie 8 międzynarodowych przylotów i trzynaście międzynarodowych odlotów, 2087 pasażerów ugrzęzło na lotnisku). Opad popiołu miał miejsce w wioskach Besakih, Pempatan i Temukus. W nocy krater wulkanu żarzył się wskazując na magmowy charakter erupcji.

26 listopada erupcja została uznana przez wulkanologów za magmową. Ciemno-szary obłok erupcyjny nad Agung sięgnął wysokości 2-3.3 km. Chmura popiołu skierowała się w kierunku południowo-wschodnim, czyli nad Bali i w kierunku wyspy Lombok. Sejsmiczność wulkanu jest charakteryzowana przez trzęsienia ziemi niskiej częstotliwości. Szacunkowa emisja SO2 rankiem 26.11 to 1000-2000 ton. Jedno ze zdjęć pokazuje dwa obłoki erupcyjne (być może z dwóch otworów erupcyjnych) - jeden przede wszystkim pary, drugi ciemnego popiołu. Warstwa popiołu w wiosce Simbetan osiągnęła grubość 5 mm, opad popiołu zarejestrowano na Lombok, Sumbawie i Nusa Penida. W nocy 26 listopada zarejestrowano dwie eksplozje wulkanu oraz następujące po nich wulkaniczne błyskawice.

27 listopada czyli dzisiaj stopień alarmu dla wulkanu Agung czerwony (Awas, czyli najwyższy). Strefa zagrożenia została rozciągnięta do średnicy 8-10 km i obejmuje wioski Ban, Dukuh, Baturinggit, Sukadana, Kubu, Tulamben, Datah, Nawakerti, Pidpid, Buanagiri, Bebandem, Jungutan, Duda Utara, Amerta Buana, Sebudi i Besakih dan Pempatan.

Do ranka 28 listopada lotnisko Ngurah Rai zostaje zamknięte. Opad popiołu ma miejsce w wioskach Duda Timur, North Duda, Pempetan, Besakih, Sideman, Tirta Abang, Sebudi, Amerta Bhuana w dystrykcie Klungkung i w wioskach Gianyar. Od wtorku ewakuowanych zostało 25 000 ludzi. Na dobę zostaje zamknięte lotnisko w Denpasar. Pomiędzy sobotą a niedzielą anulowanych zostaje 57 międzynarodowych i 39 lokalnych lotów. Zamknięcie lotniska utrudniło życie tysiącom turystów i pasażerów, którzy zostali uziemieni.

Do chwili gdy piszę tego posta anulowanych zostało 445 lotów z i na Bali, 60 000 pasażerów koczowało na lotniskach i poza nimi. Z portu Gilimanuk można jednak dopłynąć do Banyuwangi na Jawie i stamtąd dostać się samochodem, pociągiem czy samolotem do Jakarty. Organizowane są autobusy by zabierać podróżujących do miast portowych na promy. Niektóre hotele oferują turystom poszkodowanym przez wybuch wulkanu darmowe noclegi.

Nikt nie wie jaka będzie sytuacja dalej. Nowe epizody erupcyjne? Silna erupcja eksplozywna obejmująca spływy piroklastyczne i lahary jak ta z 1963 roku? Co będzie dalej? Na razie erupcja Agung jest umiarkowana i niewątpliwie malownicza. Na pewno nie jest intensywna na tyle, by opad popiołu z niej niszczył dachy i zawalał budynki. Agung wybuchał w czasach historycznych niewiele razy, brakuje danych monitoringu geofizycznego o tych erupcjach.

27 listopada system satelitarny Mirova (za pośrednictwem satelity Modis) wykrył obecność anomalii termicznej w kraterze Agung, co może wskazywać na obecność lawy na powierzchni. Przybycie nowej magmy do krateru centralnego nie wróży nic dobrego.

Przeczytałem kilka artykułów po polsku i angielsku o erupcji Agung na Bali i widzę wciąż te same merytoryczne błędy. Lahar jest określany jako 'zimna lawa' (cold lava), choć szybko przemieszczający się potok błota (luźnej, nieskonsolidowanej tefry) z lawą nie ma nic wspólnego. Wulkany nie dymią, gdyż nie zachodzi związany z utlenianiem proces spalania. Owszem, kiedyś wulkany kojarzyły się ludziom z dymem, płomieniami, żarem, ale mamy XXI wiek i na taki błąd nie powinno być w rzetelnym artykule miejsca. Ale sformułowanie wulkan 'dymił' widziałem także u dziennikarzy popularyzujących nauki o Ziemi w czasopismach popularnonaukowych czy u znanych meteorologów, więc już mnie nic nie zdziwi.

EDIT: Wydłużeniu ulega zamknięcie lotniska międzynarodowego I Gusti Ngurah Rai do 29 listopada 2017 roku do godziny 07.00 czasu WITA (Centralny Czas Indonezyjski). Lotnisko międzynarodowe na Lombok zostanie ponownie otwarte 28 listopada o godzinie 06.00 czasu WITA. Agung wciąż wybucha. Obłok erupcyjny sięga wysokości 2.5-3 km ponad krater. Wierzchołek wulkanu żarzy się w nocy, popiół przemieszcza się na południowy zachód.

Zdj. Tribune Bali, BNPB.

Czwarty stopień alarmu dla wulkanu Agung

22 września 2017 roku podniesiono alarm dla indonezyjskiego wulkanu Agung do stopnia czwartego (najwyższego) z powodu wzrostu aktywności sejsmicznej. 20 września - 563 wulkaniczne trzęsienia ziemi, 16 tektonicznych i 8 płytkich wulkanicznych, 21 września - 592 wulkaniczne, 82 płytkich wulkanicznych i 51 tektonicznych... Ponad 11 300 ludzi opuściło już wioski wokół wulkanu. Mieszkańcom okolic wulkanu ani turystom nie wolno przebywać w odległości do 9 km od krateru. Od trzech dni trwa migracja węży i małp z okolic Gunung Agung. Zastanawiam się czy dojdzie do erupcji - jeśli tak to kiedy. Warto wspomnieć że dwie ostatnie erupcje tego wulkanu (1963-1964 - ponad 1100 osób zabitych przez spływy piroklastyczne i lahary oraz 1843) były potężne (5 w skali VEI). Czekam na dalsze informacje.

Czwarty stopień alarmu także dla wulkanu Ambae (Vanuatu) - umiarkowana erupcja. Planowana ewakuacja 5000 mieszkańców wyspy.

Dallol, Sinabung i Momotombo

- Dallol (Etiopia) - Tak intensywnej aktywności hydrotermalnej nie było w Dallol od lat, wiele kolorowych basenów i gorących źródeł. Przydałaby się jakaś nowa i niespodziewana erupcja szczelinowa w Etiopii. Czekam na nią z utęsknieniem.

- Momotombo (Nikaragua) - 2-3 eksplozje wulkaniańskie dziennie, niekiedy generujące spływy piroklastyczne.

- Sinabung (Sumatra, Indonezja) - Nasilenie częstotliwości eksplozji Gunung Sinabung w ciągu ostatnich dni. Chmury popiołu sięgają wysokości 3 km ponad wierzchołek. Zapadanie się części płatu lawy generuje małe/umiarkowane spływy piroklastyczne, które docierają na odległość 3 km. Jeden z nich dotarł w sobotę do częściowo zniszczonej i opuszczonej wioski Simacem. Trwający już od ponad dwóch lat kryzys związany z aktywnością erupcyjną wulkanu Sinabung zdaje się nie mieć końca. Strefa wykluczenia wokół wulkanu w zależności od sektora wynosi 5 km, a liczba ewakuowanych żyjących w przejściowych schronieniach wynosi 9500 ludzi. Na zdj. Gunung Sinabung 26 lutego 2016 roku, autor: Berastagi Nachelle Homestay.

Niewielka eksplozja wulkanu Nevados de Chillan

Umiarkowana i krótkotrwała emisja popiołu miała miejsce z chilijskiego wulkanu Nevados de Chillan o godzinie 17.56 lokalnego czasu 8 stycznia 2016 roku. Prawdopodobny charakter freatyczny bądź hydrotermalny. Prewencyjnie ewakuowano mieszkańców i turystów z resortu Termas. Nevados de Chillan znajduje się 400 km na południe od Santiago. Jak widać warto przyglądać się temu wulkanowi w 2016 roku, gdyż być może nie powiedział jeszcze ostatniego słowa.

Niewielka erupcja wulkanu Rinjani

Niewielka erupcja eksplozywna wulkanu Rinjani ze stożka Barujari miała miejsce rankiem 25 października 2015 roku o godzinie 10.45 lokalnego czasu. Z Mount Barujari znajdującym się na jeziorze kraterowym Segara Anak ewakuowano setki wspinaczy i wyznawców hinduizmu planujących religijną ceremonię. Park Narodowy Rinjani zamknięto dla turystów. Brak znaczącej aktywności sejsmicznej towarzyszący eksplozji. Kod awiacji podniesiono na pomarańczowy dla wulkanu.

Silniejsza niż zazwyczaj erupcja wulkanu Aso w Japonii

Do erupcji wulkanu (kaldery) Aso z krateru Nakadake (południe Kiusiu) doszło o godzinie 9.47 lokalnego czasu 14 września 2015 roku. Chmura popiołu sięgnęła wysokości 2 km. Kilkoro turystów przebywających na parkingu w pobliżu wulkanu zostało szybko ewakuowanych. Erupcja nastąpiła bez ostrzeżenia, zatem mogła mieć charakter freatomagmowy. Opad popiołu miał miejsce w odległości 4 km od wulkanu, a kolumna erupcyjna szybko zapadła się formując spływy piroklastyczne. Kilka lotów z pobliskiego miasta Kumamoto zostało anulowanych. Aso został objęty trzecim stopniem alarmu, co oznacza nie zbliżać się do wulkanu.

Rankiem 15 września o godzinie 08.22 lokalnego czasu umiarkowanie duży spływ piroklastyczny zszedł z sumatrzańskiego wulkanu Sinabung. Towarzysząca mu chmura popiołu sięgnęła wysokości 5.4 km.

Erupcja wulkanu Gamalama na indonezyjskiej wyspie Ternate

16 lipca 2015 roku po skoku aktywności sejsmicznej o godzinie 9.58 lokalnego czasu miała miejsce erupcja wulkanu Gamalama na indonezyjskiej wyspie Ternate. Chmura erupcyjna sięgnęła wysokości 1.5 km. Zamknięto lotnisko Sultan Babullah. Możliwa eskalacja aktywności erupcyjnej wulkanu. Do ostatniej eksplozji wulkanu Gamalama doszło w grudniu 2014 roku. W wyniku tamtej erupcji lotnisko Sultan Babullah było zamknięte przez dwa tygodnie. Obecna erupcja wulkanu Gamalama przyczyniła się do ewakuacji 1500 ludzi. Opad popiołu miał miejsce w wioskach Takone, Loto i Togafo Afetaduma.

Wulkan Colima w Meksyku uspokaja się. Z jego południowej strony schodzi wylew lawy o długości 1400 metrów. Brak znaczących eksplozji oraz spływów piroklastycznych w ciągu ostatniej doby. Paroksyzm erupcyjny Colima w ubiegły weekend zniszczył część południowego krateru i znaczącą część kopuły lawowej. Spowodował to zapewne potężny sobotni spływ piroklastyczny, który dotarł na odległość 12 km blisko wioski Montitlán paląc drzewa i zabijając zwierzęta. Sobotnia erupcja eksplozywna wulkanu Colima wygenerowała obłok popiołu sięgający wysokości 7.6 km, a opad popiołu miał miejsce w odległości do 88 km od wulkanu.

14 lipca 2015 roku wulkan Tungurahua w Ekwadorze wyemitował obłok popiołu i gazu sięgający wysokości 2 km. Pomiędzy godzinami 8:55 i 9:30 lokalnego czasu wulkanem targnęły cztery eksplozje. Przygotowane są także plany ewakuacji tysięcy ludzi w razie ewentualnej erupcji wulkanu Cotopaxi. Liczba trzęsień ziemi jest 10 razy większa niż normalna, a dzienna emisja SO2 wynosi 2500 ton (normalnie 300 ton na dzień). Wierzchołek Cotopaxi pokrywa dużo śniegu (na zdj. z 8 lipca), co w razie przyszłej erupcji zwiększa możliwość katastrofalnych laharów.

Asama, Bulusan i Sinabung

1) Asama (Honsiu, Japonia) - Rankiem o godzinie 9 lokalnego czasu doszło do niewielkiego wybuchu wulkanu Asama (na zdjęciu) na wyspie Honsiu. Lekki opad popiołu miał miejsce 4 km na północ od wulkanu. Krótka faza wzrostu sejsmiczności poprzedziła erupcję. Być może erupcja Asama miała charakter freatyczny bez udziału lub z niewielkim udziałem magmy.

2) Bulusan (Filipiny) - Dwie eksplozje freatyczne wulkanu Bulusan o godzinach 11.02 i 11.20 lokalnego czasu. W wyniku pierwszej eksplozji, która trwała dziesięć minut wygenerowany został obłok pary i popiołu sięgający wysokości 1 km.

3) Sinabung (Sumatra, Indonezja) - W poniedziałek ewakuowano 1200 mieszkańców okolic wulkanu Sinabung. Naliczono 28 spływów piroklastycznych. Ewakuowanych jest obecnie łącznie 4000 ludzi. Tysiące mieszkańców nie chce opuszczać swoich domostw ani upraw pomimo ostrzeżeń o możliwej potężnej erupcji Gunung Sinabung. Wierzą że w krytycznej sytuacji uda im się uciec.

Silna erupcja wulkanu Kuchinoerabujima

29 maja 2015 roku rankiem o godzinie 10.08 lokalnego czasu silna wulkaniańska eksplozja ma miejsce na wulkanie Kuchinoerabujima z otworu erupcyjnego Shintake. Wertykalna i częściowo lateralna kolumna erupcyjna w kształcie grzyba (sięgająca wysokości 9.5 km) zapada się formując spływy piroklastyczne, które docierają do wybrzeża. Nie ma ofiar śmiertelnych ani większych zniszczeń, choć nie jest to wciąż potwierdzona informacja. Piąty stopień alarmu dla wulkanu, natychmiastowa ewakuacja ponad 140 mieszkańców wyspy. Anulowanie wszystkich promów płynących na archipelag Tokara. Możliwość ewakuacji pobliskiej wyspy Yakushima, popularnej destynacji turystycznej. Shintake, najmłodszy stratowulkan na wyspie wybuchł najsilniej w grudniu 1933 roku, ostatni raz 3 sierpnia 2014 roku. W pobliżu jego aktywnego krateru znajduje się kilka wiosek. Wszystkie erupcje w ciągu minionych 200 lat (począwszy od roku 1840) miały miejsce z krateru Shin-dake i jego otoczenia. Istnieje możliwa korelacja pomiędzy erupcją Kuchinoerabujima a tektonicznymi trzęsieniami ziemi na odległości 100 km od wyspy. Dwie osoby są ranne i poparzone wskutek spływu piroklastycznego. Odtransportowano je do szpitala na wyspie Yakushima. Od rana 29 maja 2015 roku wulkan Sakurajima na wyspie Kiusiu wykazywał silniejszą aktywność erupcyjną niż zazwyczaj - eksplozje generowały obłoki popiołu sięgające wysokości 4-6 km.

EDIT: Nagła erupcja wulkanu Kuchinoerabujima 29 V 2015 roku miała charakter freato-magmowy (interakcja nowej magmy z wewnętrznymi zasobami wody). Próbki popiołu zawierały około 30% świeżych (juwenilnych) fragmentów lawy, reszta to były starsze skały.

27 maja wieczorem lokalnego czasu wylew lawy z wulkanu Wolf (Wyspy Galapagos) dotarł do morza na południowo-wschodnim wybrzeżu północnej części wyspy Isabela.