Wyciek asfaltu w kopalni Lettomanopello

                                                              

Lubię wyszukiwać intrygujące archiwalne fotografie geologiczne, zatem tym razem wpis nie będzie stricte poświęcony wulkanom. Specjalista od wulkanów błotnych Mark Tingay zamieścił ostatnio na X unikalne zdjęcia wycieku asfaltu ze skały, który wylał się do sztolni kopalnianej w Lettomanopello (Abruzja, Włochy) w 1956 roku. Zdjęcia niniejsze wyglądają niczym z lovecraftowskiej fantastyki naukowej/ sci-fi horroru, ale pochodzą z fascynującego artykułu Cazziniego z 2018 roku, opublikowanego przez Geological Society z Londynu. 

Bitum (asfalt) to bardzo lepka mieszanina węglowodorów pochodząca z ropy naftowej. Potrafi zastygnąć, ale generalnie nadal jest cieczą, która płynie bardzo wolno. Od czasów starożytnego Rzymu był używany jako zaprawa murarska, do uszczelniania łodzi, jako klej.

Wrzuciłem powyższe zdjęcie z trzema mężczyznami na mój fanpejdż i okazało się fajną ciekawostką/viralem. Kopalnia Lettomanopello, w której od lat 30-tych wydobywano bitum obecnie jest opuszczona.

EDIT: W Lettomanopello funkcjonowały dwie kopalnie wydobywcze asfaltu. Obie są opuszczone.

https://www.mindat.org/loc-374199.html

https://www.mindat.org/loc-374171.html

Jeziora asfaltowe znajdują się m.in. w Trynidad i Tobago (Asphalt Lake), Azerbejdżanie (Binagadi) czy w Wenezueli. 

Tuż przed świtem 2 maja 2025 roku sonda NASA Mars Odyssey sfotografowała ogromny marsjański wulkan tarczowy Arsia Mons, który wraz dwoma innymi masywnymi wulkanami formuje masyw Tharsis Montes. Zielonkawa mgiełka (poświata) na fotografii to nic innego niż marsjańska atmosfera. 

Efemeryczne wyspy wulkanu błotnego Kumani Bank

                                                                             

Umknęła mi ta ciekawostka, a powinienem napisać o niej przynajmniej w ubiegłym roku. 

Około 14 lutego 2023 roku doszło do erupcji wulkanu błotnego Kumani Bank zlokalizowanego w odległości około 20 km od stolicy Azerbejdżanu, Baku. Erupcja ta uformowała nietrwałą wysepkę o szerokości około 400 metrów. Jeszcze w grudniu 2024 roku ta wysepka była widoczna satelitarnie (na zdjęciu CopernicusEU/ Sentinel 2), ale już wtedy znikała niszczona przez erozję morską. 

Erupcje Kumani Bank formowały wcześniej nietrwałe wysepki w latach 1861, 1927, 1950 i 2001. Wszystkie zostały zerodowane przez morze. W pobliżu Kumani Bank znajduje się inny wulkan błotny zwany Dashli, który w 2021 roku wybuchł gwałtownie emitując płomienie na wysokość 500 metrów-1 km. 

11 stycznia 2025 roku doszło do spektakularnego paroksyzmu erupcyjnego indonezyjskiego wulkanu Ibu (Halmahera) obejmującego fontanny lawy sięgające wysokości kilkuset metrów i wysoką kolumnę popiołu. Ibu to obecnie jeden z najaktywniejszych wulkanów w Indonezji. 

Z kopuły lawowej jawajskiego wulkanu Merapi schodzą rozżarzone obrywy skalne. 

Od 13 stycznia br. trwają niewielkie emisje popiołu z wulkanu Telica (Nikaragua). Popiół opada na skraj jego krateru. Mieszkańcy gminy Telica w departamencie Leon słyszą w nocy głośne odgłosy erupcji.

Na zdjęciu także erupcja błotnego gejzeru blisko wulkanu tarczowego Dofen w Oromii (Etiopia) 4 stycznia br. 

Islandia 2021 i erupcja Geldingadalsgos

                                                                

W dniach 03-08.07.2021 roku udałem się na Islandię, by dotrzeć na miejsce erupcji Geldingadalsgos, która rozpoczęła się na półwyspie Reykjanes 19 marca 2021 roku. Plan udało się zrealizować prawie w stu procentach. Podjęliśmy łącznie cztery wyprawy do dolin Geldingadalur, Meradalir i Natthagi, ponad 30 km trekkingu i wspinaczki. Udało się długo obserwować aktywność erupcyjną krateru nr 5 (Islandczycy nazwali go Ragnar, w skrócie Nar), zarówno z punktów widokowych na szlakach C, jak i B (wzgórze Fagradalsfjall). Chodziłem po polach lawowych, wizytowałem jaskinię lawową w dolinie Geldingadalir, byłem świadkiem diabełka pyłowego na polu lawowym Meradalir, kręciłem żarzącą się lawę znajdującą się pod warstwami zakrzepłej. Zdjęć i nagrań mam od groma, nie sposób ich tutaj wszystkich zamieścić. Erupcja Geldingadalsgos nabrała obecnie pulsacyjnego charakteru i spauzowała w trakcie mojego pobytu (trzecia wyprawa na wulkan, jedynie odrobina lawy w kraterze nr 5) na okres czterech dni, by 10 lipca wznowić emisję lawy do dolin Geldingadalur i Meradalir. Tylko przyszłość pokaże czy uformuje się nowy wulkan tarczowy a la hawajskie. 

Oprócz wulkanu wyprawa objęła obszary geotermalne, wodospady, lodowce (zanikający od lat wskutek antropogenicznych zmian klimatycznych Sólheimajökull), czarne plaże (m.in. słynna Reynisfjara), dwie lokalizacje serialu "Katla" i opuszczone miejsca. 

W dniach 2, 4, 6-7, 9 i 14 lipca doszło do kolejnych w tym roku paroksyzmów erupcyjnych z SE Crater wulkanu Etna obejmujących fontanny lawy, emisję popiołu i wyciek lawy na południowo-zachodnim zboczu krateru. 

Do ciekawej erupcji wulkanu błotnego doszło 4 lipca o godzinie 21.51 lokalnego czasu na Morzu Kaspijskim (Azerbejdżan). Miejsce erupcji to niezamieszkana wysepka Dashly (Dashli ada) - wulkan emitował płomienie na wysokość 500 metrów w odległości 10 km od pola wydobywczego Umid. Erupcja była dobrze widoczna z oddalonego o 74 km Baku. Do poprzednich erupcji tego wulkanu błotnego (na zdj.) doszło w latach 1920 i 1945.

Z krateru Ontake wulkanu Suwanosejima w ostatnich dniach miały miejsce eksplozje emitujące obłoki erupcyjne o wysokości 2 km. Bomby wulkaniczne spadają na odległość 400 metrów od krateru.

Wywiad na blogu To tylko teoria

Udzieliłem wywiadu dla blogu To Tylko Teoria. Starałem się w sposób zwięzły i klarowny opowiedzieć o mojej pasji, jaką są wulkany i śledzenie ich aktywności. Nie zajmuję się tym zawodowo, to działalność czysto popularyzatorska i na boku. Mam nadzieję, że wywiad ten spodoba się moim Czytelnikom i być może w przyszłości pojawią się następne: 

https://www.totylkoteoria.pl/2021/01/ktore-wulkany-sa-naprawde-niebezpieczne.html#more

To w zasadzie drugi wywiad, którego kiedykolwiek udzieliłem na temat mojej pasji, choć zdarzało mi się opowiadać o wulkanach w rozgłośniach radiowych. Na pewno jestem z niego dumny. Dla przypomnienia Wulkany Świata posiadają fanpage na Facebooku, mam również konto na Twitterze i założony w lutym ubiegłego roku profil na Patronite.  

https://twitter.com/Wulkany1

https://patronite.pl/wulkanyswiata 

Mail: krawczykbart@yahoo.com

Co słychać wśród aktywnych wulkanów?

21 stycznia 2021 roku podwyższenie stopnia alarmu na drugi dla jawajskiego wulkanu Raung. Emisje pary i popiołu sięgnęły wysokości 3.7 km. 

Kontynuacja erupcji wulkanu tarczowego Kilauea na Big Hawaii. Jezioro lawy w kalderze Halemaumau przekroczyło już głębokość 200 metrów. 

15 stycznia 2021 roku doszło do erupcji wulkanu błotnego Shikhzekhirli w Azerbejdżanie, która wyemitowała 1700 metrów sześciennych mułu pokrywając 2.5 hektara lądu. 

20 stycznia silna emisja popiołu z krateru Otake japońskiego wulkanu Suwanosejima. 

Z aktywnej kopuły lawowej wulkanu  Merapi na Jawie schodzą regularnie rozżarzone osuwiska i sporadycznie niewielkie spływy piroklastyczne. Kopuła lawowa Merapi na zdjęciu Djati Vidodo.

Sytuacja kryzysowa na Ambae i erupcja wulkanu błotnego w Azerbejdżanie

Marzec 2018 roku zdecydowanie należy do wulkanu Ambae (Vanuatu, inne nazwy: Manaro Voui, Lobenben). Od 18 lutego 2018 roku trwa ciągła i (przynajmniej od 19 marca) intensywna emisja popiołu z otworu erupcyjnego Manaro Voui. Opad popiołu i kwaśne deszcze niszczą uprawy, ogrody i budynki (zapadanie się dachów) i zatruwają zasoby wody pitnej. Zachód i południe wyspy Ambae to obecnie strefa kataklizmu. Dla przypomnienia we wrześniu 2017 roku gdy wulkan się przebudził ewakuowano 11 000 mieszkańców wyspy (co przeszło praktycznie bez echa w międzynarodowej prasie). Teraz jest mowa o relokacji blisko 1000 mieszkańców wyspy. Ambae to wulkan tarczowy posiadający trzy centralne jeziora kraterowe - Manaro Ngoru - 300 m średnicy, Manaro Vui (Voui) - 2.1 km średnicy i Manaro Lakua - 1.3 km średnicy. Zdj. New Zealand Defense Force Aerial Survey z 26 marca 2018.

29 marca 2018 roku doszło do erupcji wulkanu błotnego Ayrantokan w Azerbejdżanie, dystrykt Baku Garadagh. Trwała ona przez siedem minut i towarzyszyły jej płomienie sięgające wysokości 100-150 metrów. Okolica wulkanu nie jest zamieszkana.

Ustała efuzja lawy z wulkanu Mayon (Luzon, Filipiny). W związku z tym ten piękny wulkan został objęty drugim stopniem alarmu.

Co pewien czas dochodzi do umiarkowanych eksplozji z krateru Minamidake wulkanu Sakurajima (Kiusiu, Japonia) - znacznie rzadziej z krateru Showa. Aktywność strombolijską (emisje popiołu, żarzenie się krateru w nocy) wykazuje także inny japoński wulkan - Suwanosejima.

Kadovar, Cleveland, Kirishima i erupcja wulkanu błotnego w Azerbejdżanie

O wulkanie Kadovar słychać coraz mniej, ale jego obecnie słaba aktywność erupcyjna trwa nadal (przykładowo w dniach 20-22 lutego miały miejsce gęste emisje popiołu). Udało mi się jednak dotrzeć do nowozelandzkiego pilota helikoptera Jareda, któremu udało się sfotografować aktywność erupcyjną Kadovar w dniu 9 lutego 2018 roku. Jeśli przyjrzycie się dobrze jednej z fotografii Jareda to będziecie mogli porównać rozmiar przybrzeżnej kopuły lawowej oraz domów na obecnie opuszczonej wyspie. Zdj. Jared Wanaka.

1 marca 2018 roku wybuchł wulkan błotny Toraghay znajdujący się w dystrykcie Garadagh, Baku, Azerbejdżan. Poprzednio wybuchł w 1988 roku, w jego pobliżu nie ma sadyb ludzkich. W Azerbejdżanie znajduje się około 400 wulkanów błotnych, w tym dwa uchodzące za największe na świecie: Boyuk Khanizadagh i Turaghai. Ten ostatni o średnicy 10 km i wysokości 700 metrów wybuchł 10 października 2001 roku generując płomienie o wysokości 300 metrów.

Od 1 marca 2018 roku trwa umiarkowana aktywność erupcyjna stożka Shinmoedake wchodzącego w skład kompleksu wulkanicznego Kirishima. Obłok pary i popiołu sięga wysokości 300 metrów. Trzeci stopień alarmu.

2 marca 2018 roku o godzinie 14.57 czasu UTC miała miejsce niewielka eksplozja aleuckiego wulkanu Cleveland. Pomarańczowy kod awiacji.

Natomiast 3 marca 2018 roku o godzinie 16.12 lokalnego czasu doszło do erupcji freatomagmowej kostarykańskiego wulkanu Rincon de la Vieja - poprzednio wulkan ten wybuchał freatycznie 9 stycznia i 23 lutego 2018 roku.

O kostarykańskich wulkanach Irazu i Turrialba pisze Grzegorz Gawlik:

http://www.grzegorzgawlik.pl/blog/item/857-kostaryka-%E2%80%93-niedostepny-aktywny-wulkan-turrialba-3340m.html

http://www.grzegorzgawlik.pl/blog/item/856-kostaryka-wulkan-irazu-3445m-i-stolica-w-san-jose-ameryka-srodkowa.html

Czy czynne wulkany powinny być dostępne dla ciekawskich? Jakie jest Wasze zdanie na ten temat?

Wulkan Rincon de la Vieja wybucha freatycznie

11 czerwca 2017 roku wybucha freatycznie wulkan Rincon de la Vieja. Z północnego zbocza wulkanu spływa lahar docierając do rzek Penjamo, Azul i Quebrada Azufrosa. Kolumna erupcyjna osiąga wysokość blisko 1 km (widoczna na zdjęciu Diego Ugale z wierzchołka wulkanu Miravalles). Emisje docierają do Parku Narodowego Rincon de la Vieja, Santa Anita, Quebrada Grande, Pelon de la Altura, Hacienda Naranjo, Ahogados, Cañas Dulces, Ángeles i Hacienda Oros. W społeczności Buenos Aires na północnym zboczu wulkanu wyczuwano odór siarki.

Jezioro kraterowe wulkanu Poás (Kostaryka) zniknęło wskutek aktywności erupcyjnej tego wulkanu trwającej od kwietnia 2017. Trochę wody znajduje się jedynie w północnym sektorze jeziora. W centralnej części krateru pojawiły się fumarole. Od 13 kwietnia Park Narodowy Poás jest zamknięty dla odwiedzających.

Trwa aktywność eksplozywna wulkanów Kluczewska Sopka i Karymsky (Kamczatka, Rosja), Ebeko (Kuryle, Rosja) oraz Copahue (Chile/Argentyna), rośnie kopuła lawowa (jej wzrostowi towarzyszą eksplozje) wulkanu Sinabung (Sumatra, Indonezja).

Warto także wspomnieć o erupcji wulkanu błotnego Keyraki w Azerbejdżanie (12 km na północ od Baku), która miała miejsce 12 czerwca o godzinie 19.00 lokalnego czasu i trwała przez 15 minut. Muł pokrył obszar o powierzchni 3.5 ha. Azerbejdżan słynie z około 400 wulkanów błotnych. Keyraki po raz ostatni wybuchł wcześniej w 2014 roku.

Nie dzieje się nic znaczącego. Jak długo jeszcze? W przypadku braku znaczących erupcji stwierdziłem że będę wrzucał zbiorcze informacje o aktywności wulkanicznej raz na tydzień. :-)

EDIT: Bogoslof (Alaska, Aleuty) - W wyniku eksplozywnej erupcji 10 czerwca 2017 roku kopuła lawowa tego wulkanu ulega zniszczeniu. 13 czerwca Bogoslof targają przynajmniej dwie eksplozje generujące obłoki popiołu o wysokości 7.5 km. Trwają one 10-30 minut.

O erupcji wulkanu Pinatubo dla crazynauka.pl/ erupcja Mawson Peak

Opublikowałem najnowszy tekst dla portalu crazynauka.pl - tym razem o słynnej erupcji flipińskiego wulkanu Pinatubo w czerwcu 1991 roku (6 w skali VEI), która doprowadziła do anomalii klimatycznych w skali globalnej w latach 1991-92.

http://www.crazynauka.pl/gigantyczny-wybuch-wulkanu-pinatubo-ktory-w-1991-roku-ochlodzil-cala-ziemie/

Co poza tym? Erupcja szczelinowa Piton de la Fournaise na Reunion wciąż trwa, choć kiepskie warunki pogodowe (deszcz, wiatr) utrudniają naziemną obserwację. Aktywy pozostaje pojedynczy otwór erupcyjny, a lawa dociera na odległość 2.8 km. EDIT 11 lutego 2017 roku: Uformowany został nowy stożek o wysokości 30-35 metrów i szerokości około 190 metrów - przez prasę nazwany nieoficjalnie Piton Carlos. Większość aktywności lawowej ogranicza się do tuby lawowej. Erupcja trwa już 11 dni.

4 lutego 2017 roku satelita Landsat 8 uchwycił czysty widok wierzchołka wulkanu Mawson Peak (Big Ben) na wyspie Heard (południowy Ocean Indyjski) - oczywiście w stanie erupcji. Na górnym północno-zachodnim zboczu Mawson Peak jest widoczny nowy wylew lawy. Być może wulkan Mawson Peak zaczął wykazywać aktywność efuzywno-eksplozywną w styczniu 2017 roku. Wyspę pokrywa jednak częsta pokrywa chmur utrudniająca obserwację.

Tymczasem dwie eksplozje wulkanów błotnych miały miejsce 6 lutego 2017 r. w Azerbejdżanie, osada Sanfachal, dystrykt Garadagh. Pierwsza z nich miała miejsce o godzinie 12.20 lokalnego czasu i trwała 3 minuty 23 sekundy, a druga od 14.18 i trwała 6 minut. W Azerbejdżanie znajduje się około 1000 błotnych wulkanów, z czego około 400 na wybrzeżu. Ich eksplozjom mogą towarzyszyć płomienie sięgające wysokości 1 km.

Armenia

TSHOUK-KARCKAR - W języku Azerbejdżanu QARGAR. Grupa piroklastycznych stożków formująca środkową część grzbietu wulkanicznego Siunik i znajdująca się na granicy Armenii i Azerbejdżanu. Osiem piroklastycznych stożków wyprodukowało trzy generacje holoceńskich wylewów lawy. Na obszarze grupy wulkanicznej Tshouk-Karckar odnaleziono pradawne petroglify. Ostatnia faza aktywności erupcyjnej Quargar przypuszczalnie doprowadziła do opuszczenia terenów przez ich ówczesnych mieszkańców. Miała ona charakter eksplozywny i wyprodukowała wylewy lawy. Nastąpiła 5000 lat temu.

Yanar Dağ, Wzgórze Ognia

Półwysep Absheron, w pobliżu Baku, stolicy Azerbejdżanu. Ze wzgórza Yanar Dağ tryskają na wysokość dochodzącą od 3 do 10 metrów płomienie związane z emisją gazów węglowodorowych. Już w XIII wieku podróżnik Marco Polo informował o ogniach na półwyspie Absheron. Pięć wieków później francuski powieściopisarz Aleksander Dumas również był świadkiem zagadkowych ogni w pobliskiej świątyni ognia posadowionej ku czci Zoroaster. Ze względu na ogromne zasoby gazu 10-metrowa ściana Yanar Dağ płonie nieprzerwanie od lat 50-tych XX wieku, kiedy to pasterz przypadkowo podpalił wzgórze rzucając na niego papierosa. Co ciekawe, malownicze ognie Azerbejdżanu związane są z uformowaniem się przed 2000 laty kultu zoroastryjskiego, który oscylował wokół ceremonialnych rytuałów ognia. Widok płomieni na Yanar Dağ robi wrażenie zwłaszcza w gęstniejącej nocnej ciemności. W odległości 40 km od Baku znajdują się liczne wulkany błotne.

Trwa aktywność eksplozywno-efuzywna kamczackiego wulkanu Szywiełucz. Rośnie jego kopuła lawowa, ma miejsce wylew lawy na południowo-wschodnim zboczu wulkanu. Umiarkowane eksplozje, rozżarzone lawiny i żarzenie się kopuły w nocy towarzyszą aktywności Szywiełucz. 

Wyjeżdżam na pewien czas w związku z tym blog nie będzie aktualizowany. Monitorujcie wulkany!

Na zdjęciach ognie Yanar Dağ oraz Zoroastrian Fire Temple.

Azerbejdżan

AZERI MUD VOLCANO - W Azerbejdżanie nie ma co prawda ani jednego wulkanu, natomiast w okolicach Morza Kaspijskiego znajduje się blisko 400 wulkanów błotnych - ponad połowa na całej Ziemi. Wulkan błotny Azeri wybuchł w 2001 roku w odległości 15 km od stolicy Azerbejdżanu Baku. Miała miejsce eksplozja, a płomienie sięgały wysokości aż 300 metrów, z czego największe paliły się przez 5 minut. Wulkany błotne w odróżnieniu od 'zwykłych' wulkanów nie produkują lawy ani popiołu, ich wytworami są błoto i piasek.

Armenia

PORAK - Wysoki na 2800 metrów stratowulkan Porak znajduje się 20 km na południowy wschód od jeziora Sevan na granicy Armenii i Azerbejdżanu. Wulkan obejmuje centralny szczyt Porak, 10 pasożytniczych stożków na jego zboczach i szczeliny erupcyjne z holocenu. Dwa wielkie wylewy lawy z wulkanu o długości dochodzącej do 21 km dotarły na północ i północny wschód. Eksplozywna erupcja wulkanu miała miejsce w latach 782-773 p.n.e. Erupcje Porak w holocenie.