Krótkie podsumowanie roku 2022 i podziękowania

W roku 2022 szczególne znaczenie dla świata interdyscyplinarnej nauki miała tylko jedna erupcja, a mianowicie potężny (6 w skali VEI) wybuch tongijskiego wulkanu Hunga Tonga-Hunga Ha'apai w dniu 15 stycznia 2022 r. Ta potężna detonacja nieomal całkowicie zniszczyła dotychczasową wyspę wulkaniczną, wygenerowała rozległe fale tsunami, podmorskie spływy piroklastyczne, fale uderzeniowe oraz sięgającą mezosfery kolumnę erupcyjną (jej fragment). Cóż to była za niezwykła erupcja, która przez lata będzie analizowana i dyskutowana przez wielu naukowców. 

W 2022 roku na szczęście obyło się bez większych kataklizmów wulkanicznych poza niszczycielskim niewulkanicznym laharem na włoskiej wyspie wulkanicznej Ischia. Wśród tegorocznych spektakularnych erupcji szczelinowych warto wyróżnić erupcje wulkanów Wolf (Isabela, Wyspy Galapagos), Piton de la Fournaise (Reunion), Fagradalsfjall (krótka erupcja Meradalir w sierpniu br.), Mauna Loa (Big Island, Hawaje, bodaj największa niespodzianka wulkaniczna w tym roku, choć i tak spodziewana) oraz Etna (Sycylia, Włochy, w porównaniu do ubiegłych lat sycylijski wulkan był w tym roku nader spokojny). Paroksyzmy erupcyjne ze spływami piroklastycznymi zaliczyły wulkany Semeru (Jawa, Indonezja), Stromboli (Wyspy Liparyjskie) oraz Fuego (Gwatemala). Tak czy owak, erupcja w Tonga w zasadzie przyćmiła wszystkie inne tegoroczne erupcje wulkaniczne. A, byłbym zapomniał - wulkan Home Reef (Tonga) uformował nową wyspę wulkaniczną (niestety nie sfotografowaną ze statku czy samolotu). Uaktywniły się także na krótko japoński wulkan Nishinoshima oraz chilijski wulkan Lascar. Nie zarejestrowano silniejszych podmorskich erupcji wulkanicznych w 2022 r. 

Ogromnie dziękuję wszystkim osobom, które zdecydowały się zakupić "Sekrety wysp wulkanicznych". Mam nadzieję, że książka przypadła wam do gustu i dowiedzieliście się z niej czegoś nowego o wyspiarskich wulkanach. Jestem ogromnie wam wdzięczny i oczywiście zachęcam do kupna te osoby, które jeszcze tego nie uczyniły (np. w Bonito jest jeszcze ponad 300 sztuk) zdając sobie sprawę, że zainteresowanie książką debiutanta szybko umiera, spada.

Podziękowania także dla ekipy wydawnictwa Pascal za pomoc w wydaniu debiutanckiej książki.

https://bonito.pl/produkt/wulkany-sekrety-wysp-wulkanicznych

Przypominam też o IG Wulkany Świata:

https://www.instagram.com/wulkanyswiatablog/ 

Nie wykluczam napisania kolejnej książki poświęconej wulkanom i ich erupcjom, bo ta tematyka warta jest popularyzowania. Ciekaw jestem jakimi erupcjami wulkanicznymi zaskoczy 2023 rok. Mam nadzieję dalej prowadzić tego bloga i informować o wybuchających wulkanach. 

Krótko:

29 grudnia uaktywnił się na nowo aleucki wulkan Semisopochnoi - świeże depozyty popiołu na północnym kraterze stożka North Cerberus. 

Trwają eksplozje strombolijskie i niemal ciągłe emisje popiołu ze stożka Yasur (Vanuatu). 

Wylew lawy ma obecnie miejsce w Sciara del Fuoco wulkanu Stromboli.  Trwa także od 27 listopada efuzja lawy u podstawy SE Crater wulkanu Etna - spokojna, nieeksplozywna erupcja.

Pod koniec grudnia uaktywnił się także jedyny czynny wulkan Indii, czyli Barren Island (Andamany).

W nocy z 31 grudnia na 1 stycznia 2023 roku dwie eksplozje wulkaniańskie targnęły wulkanem Popocatepetl w Meksyku wyrzucając rozżarzone bomby wulkaniczne z krateru w różnych kierunkach. Od grudnia 1994 roku trwa w zasadzie nieprzerwana aktywność erupcyjna tego wulkanu.

Wulkan: Ewakuacja z Whakaari (2022) - recenzja

                                                   

Wczoraj miała miejsce premiera na Netflixie filmu dokumentalnego "Wulkan: Ewakuacja z Whakaari" (2022) traktującego o tragicznej erupcji nowozelandzkiego wulkanu White Island 9 grudnia 2019 roku, w wyniku której zginęło 20 turystów i 2 przewodników. W chwili erupcji na wyspie wulkanicznej przebywało 47 osób, w tym 38 pasażerów wycieczkowca "Ovation of the Seas". Do historii przejdzie akcja ratunkowa ocalałych: najpierw za pośrednictwem łodzi turystycznej, a potem śmigłowców.

Poruszający dokument krok po kroku omawia tragiczną erupcję freatyczną wulkanu Whakaari (jego maoryska nazwa) oraz akcję ratunkową na pokrytej pyłem wyspie. Pojawiają się w nim m.in. nagrania wybuchu wulkanu nakręcone przez turystów przebywających akurat w jego kraterze. Wypowiadają się osoby, które przeżyły bądź miały związek z wycieczkami turystycznymi na wulkan m.in. świeżo upieczona para małżonków, młody chłopak, który wskutek erupcji stracił siostrę (jej ciała nigdy nie znaleziono) i rodziców, brat przewodnika, który zginął na Whakaari czy bohaterski pilot turystycznego śmigłowca. W obliczu tej tragedii ujawniła się wśród świadków wybuchu nowozelandzkiego wulkanu empatyczna i bezinteresowna chęć niesienia pomocy straszliwie poparzonym poszkodowanym. Wielka odwaga i determinacja. Ciekawie brzmią także opowieści survivalowe szczęśliwców, którzy ocaleli. 

Wulkan White Island po dziś dzień jest niedostępny dla turystów, a jeszcze przed wybuchem 9 grudnia 2019 roku był jedną z największych atrakcji turystycznych Nowej Zelandii. Rodzi się zatem pytanie: czy wycieczki zorganizowane na aktywne wulkany powinny być zakazywane, tudzież ograniczane ze względów bezpieczeństwa? Moim zdanie nie. Warto jednak informować potencjalnych chętnych o licznych zagrożeniach związanych z czynnymi wulkanami, aby ludzie mogli podjąć sami decyzję czy chcą się na dany wulkan wybrać czy nie. Tak tragiczna erupcja jak Whakaari z 2019 roku może się jeszcze kiedyś powtórzyć, bo tzw. erupcje freatyczne potrafią być nagłe i zaskakujące nawet dla wulkanologów. Z drugiej strony czynne wulkany oferują niezwykłe, niekiedy wręcz surrealistyczne krajobrazy i dreszczyk emocji. I z tego względu warto je oglądać z bliska, gdyż są po prostu niepowtarzalne.

O White Island napisałem w "Sekretach wysp wulkanicznych". Oczywiście nieśmiało zachęcam do kupna książki jako prezentu na nadchodzące święta. I nie tylko.

Dlaczego warto tą akurat książkę kupić? Bo to pozycja pasjonacka i ślicznie wydana, jej nakład jest niewielki, a także to jedna z pierwszych książek o wulkanach na polskim rynku wydawniczym. Na pewno pierwsza o wyspach wulkanicznych.

https://www.empik.com/wulkany-sekrety-wysp-wulkanicznych-bartlomiej-krawczyk,p1343451210,ksiazka-p?cq_src=google_ads&cq_cmp=12762045481&cq_term=&cq_plac=&cq_net=g&cq_plt=gp&gclid=CjwKCAiA7vWcBhBUEiwAXieItrvWVSdilcMtALyEKAvx0wGcc-misDLC113D2jZM7dMibncroq4L0RoCJNEQAvD_BwE&gclsrc=aw.ds

https://bonito.pl/produkt/wulkany-sekrety-wysp-wulkanicznych 

EDIT 20 grudnia: Wulkanolodzy z AVO oznajmili, że zakończyła się aktywność efuzywna (lawowa) wulkanu Pavlof na Alasce.  

Rankiem 20 grudnia meksykański wulkan Popocatepetl wyemitował obłok popiołu o oszacowanej wysokości 6.5 km. Silniejsza niż zazwyczaj eksplozja wulkaniańska. 

Trwa aktywność erupcyjna następujących wulkanów w Ekwadorze: Cotopaxi (emisje pary i gazu), Sangay (wylew lawy na południowo-wschodnim zboczu) oraz Reventador.

Wrzucam zdjęcie z drona rzadko fotografowanego wulkanu Matthew Island (Vanuatu) autorstwa Bastiana Preussa i dziękuję wszystkim, którzy zdecydowali się na zakup książki. Starałem się trochę wypełnić lukę na polskim rynku wydawniczym, gdyż książek poświęconych wulkanom na nim po prostu brak.

Ciekawe czy końcówka roku 2022 przyniesie jeszcze jakieś erupcje-niespodzianki. 

Niespodziewana erupcja wulkanu Lascar w Chile

Dzisiaj o godzinie 12.30 lokalnego czasu doszło do erupcji wulkaniańskiej wulkanu Lascar w Chile (region Antofagasta). Kolumna erupcyjna sięgnęła wysokości 6 km i rozproszyła się na południowy zachód. Zarejestrowano niewielkie spływy piroklastyczne na północnym i południowo-wschodnim zboczu Lascar. Ten czynny chilijski wulkan po raz ostatni wybuchł w 2015 roku. 

Wybuch wulkanu był doskonale widoczny z San Pedro de Atacama. Co ciekawe, grupa turystów z przewodnikiem zarejestrowała moment eksplozji wulkanu przebywając blisko jego krateru. Na szczęście nikomu nic się nie stało. Zdj. redgeochile.

Kontynuacja aktywności wulkaniańskiej wulkanu Ebeko (Paramuszyr, Kuryle). Obłoki popiołu sięgają przeciętnej wysokości 2.7 km.

Wylew lawy z wulkanu Stromboli ma obecnie miejsce w górnej części Sciara del Fuoco.

Osłabła znacznie erupcja lawowa wulkanu Mauna Loa. Aktywna pozostaje szczelina nr 3, ale fontanny lawy znacznie się zmiejszyły. Wylew lawy zatrzymał się w odległości 2.8 km od Saddle Road. Być może to początek końca erupcji hawajskiego wulkanu. Czas pokaże.

I miałem rację. Około 10-11 grudnia efuzja lawy ze szczeliny nr 3 ustała. To definitywny koniec erupcji wulkanu Mauna Loa, co potwierdzili wulkanolodzy z HVO. Co ciekawe, ustała także aktywność jeziora lawy w kalderze Halemaumau wulkanu Kilauea.

W nocy z 10 na 11 grudnia zintensyfikowała się aktywność erupcyjna wulkanu Fuego w Gwatemali. Doszło do emisji popiołu na wysokość 4.9 km. Wylew lawy schodzi wąwozem Ceniza docierając na odległość 800 metrów. Miały miejsce spływy piroklastyczne w kierunku wąwozów (barrancas) Las Lajas oraz El Jute.  

Ciekawe czy dojdzie do paroksyzmu piroklastycznego tego niebezpiecznego wulkanu.

Silne erupcje piroklastyczne wulkanów Semeru i Stromboli

                                     

Dzisiaj doszło do erupcji piroklastycznych dwóch wulkanów: jawajskiego Semeru i włoskiego Stromboli. Spływy piroklastyczne zaczęły schodzić z wulkanu Semeru około północy 4 grudnia - być może z powodu kolapsu grawitacyjnego kopuły lawowej wulkanu bądź zapadnięcia się wylewu lawy. Niektóre z nich pomknęły na odległość 7-11 km w kierunku Besuk Kobokon - to wschodnia-południowo-wschodnia strona tego groźnego stratowulkanu. Jedna z gorejących chmur mogła dotrzeć na na odległość aż 19 km uszkadzając odbudowany most Gladak Perak. Z okolic wulkanu ewakuowano ponad 2000 osób. Na szczęście tym razem obyło się bez ofiar śmiertelnych i rannych. Dla przypomnienia erupcja piroklastyczna wulkanu Semeru rok temu (4 grudnia 2021 roku) zabiła 51 osób. Spływy piroklastyczne oraz lahary to największe zagrożenia związane z licznymi stratowulkanami, w tym z jawajskimi Merapi i Semeru.

5 grudnia z wulkanu zeszły gorące lahary.

Około godziny 15.16 doszło dzisiaj do silniejszej niż zazwyczaj eksplozji wulkanu Stromboli (obszar środkowo-południowy krateru wulkanu). Potem (godzina 15.28 i 15.31) doszło do dwóch osuwisk, którym towarzyszyły eksplozje. Z wulkanu zeszły przynajmniej dwa spływy piroklastyczne docierające do morza. Duże osuwisko i duży spływ piroklastyczny miały miejsce o godzinie 16.19. Gorejąca chmura dotarła do morza i wygenerowała tsunami o wysokości 1.5 metra. Na wyspie zawyły syreny ostrzegawcze. Kolumna erupcyjna nad wulkanem sięgnęła wysokości 1.5 km.

Obecnie z wulkanu schodzi Sciara del Fuoco wylew lawy do morza formując lawową deltę. 

Wylew lawy z trzeciej szczeliny hawajskiego wulkanu Mauna Loa osiągnął dzisiaj długość ok. 16.5 km. I znajduje się coraz bliżej Saddle Road (obecnie 3.5 km od drogi). Aktywna pozostaje jedynie szczelina nr 3.

Trwa aktywność strombolijska wulkanu Villarrica w Chile. Póki co nie zanosi się na większą erupcję chilijskiego wulkanu.

Wyspa wulkaniczna Stromboli jest jedną z wielu wysp opisanych w książce "Sekrety wysp wulkanicznych". Nadal zachęcam do jej kupna. Może to być fajny prezent dla dzieci w Mikołajki. Chciałbym też aby opisane w niej wulkany zainspirowały dzieci do zafascynowania się wulkanami, podróżników do podróżowania na wyspy wulkaniczne, artystów (np. muzyków) do tworzenia muzyki inspirowanej wyspami wulkanicznymi i wydarzeniami historycznymi (nie tylko erupcjami) z nimi związanymi. Link do Bonito i Empik:

https://bonito.pl/produkt/wulkany-sekrety-wysp-wulkanicznych 

https://www.empik.com/wulkany-sekrety-wysp-wulkanicznych-bartlomiej-krawczyk,p1343451210,ksiazka-p 

Zdj. VivaPost i in. 

Status erupcji wulkanu Mauna Loa na Hawaii

Pierwsza od 1984 roku erupcja wulkanu tarczowego Mauna Loa w toku. Aktywne były trzy szczeliny erupcyjne w północno-wschodniej strefie ryftu. Dwie wyżej położone szczeliny zamarły, aktywna pozostaje niżej położona szczelina erupcyjna emitująca wyciek lawy. 28 listopada najwyższe fontanny lawy sięgały oszacowanej wysokości 30-60 metrów. Póki co nie ma zagrożenia dla Saddle Road oraz infrastruktury wojskowej. Droga Saddle Road oferuje natomiast fajny punkt widokowy na wypływ lawy.

Naukowcy z USGS uważają, że nie dojdzie do erupcji w południowo-zachodniej strefie ryftu, a co za tym idzie zamieszkane przez ludzi wybrzeże Kona nie jest zagrożone. 

Nie wiadomo jak długo obecna erupcja szczelinowa na Hawaii potrwa. Mogą to być dni, 2-3 tygodnie, a nawet pół roku. Nie będę tutaj spekulował. Erupcja efuzywna Mauna Loa w latach 1880-81 trwała 9 miesięcy, inna w latach 1855-56 - 16 miesięcy.

Wpis będzie aktualizowany w ciągu najbliższych dni, jeśli wydarzy się coś istotnego. Zdj. USGS, DLNR. 

Tak czy owak erupcja Mauna Loa w 2022 roku była dla mnie pewnym zaskoczeniem, choć wulkan był od dłuższego czasu w stanie podwyższonej aktywności sejsmicznej.

28 listopada na wierzchołku wyspiarskiego wulkanu Late (Tonga) zostały odkryte nowe pęknięcia i niskotemperaturowe fumarole. Nie świadczy to o rychłym przebudzeniu Late, ale warto ten fakt odnotować, gdyż wskazuje na obecność płytkiej magmy.  

EDIT 30 listopada, godz. 12 - Obecnie aktywne pozostają dwie szczeliny erupcyjne wulkanu Mauna Loa - nr 3, która emituje największy i najdłuższy wyciek lawy oraz nr 4. 29 listopada fontanny lawy ze szczeliny nr 3 sięgały wysokości 40-50 metrów. Lawa pokryła już drogę prowadzącą do obserwatorium klimatu Mauna Loa Observatory (trwające od 1958 roku ciągłe pomiary koncentracji CO2 w ziemskiej atmosferze, tzw. Krzywa Keelinga) i obecnie znajduje się w odległości 7.5 km od Saddle Road. Przemieszcza się jednak bardzo powoli. Fontanny i potoki lawy emitują obłoki gazu. Kamery USGS: 

https://www.usgs.gov/media/webcams/m5cam-mauna-loa-fissure-3-eruption-northeast-rift-zone

https://www.usgs.gov/media/webcams/m6cam-mauna-loa-northeast-rift-zone-uprift-view-wsw 

EDIT: 2 grudnia, godz. 12.30 - Erupcja wulkanu Mauna Loa bez większych zmian. Wylew lawy osiąga już imponującą długość ponad 15.5 km, front głównego wylewu ma szerokość aż 600 metrów. Lawa przemieszcza się jednak z ospałą prędkością 40 metrów na godzinę i znajduje się obecnie w odległości 5.2 km od Saddle Road. Być może przetnie drogę w ciągu tygodnia. 

Stratoulkan Pavlof (Alaska) emituje krótki wylew lawy. 

Reaktywował się niewielki wypływ lawy u podnóża SE Crater wulkanu Etna.  

Aktywne pozostają jezioro lawy w kraterze Santiago wulkanu Masaya (Nikaragua) oraz staw lawy w kraterze szczytowym chilijskiego wulkanu Villarrica (temp. 1043 stopni C). Chilijski wulkan ulega intensywnemu odgazowaniu. 

1 grudnia trzęsienie ziemi o magnitudzie 5.6, któremu towarzyszyły wstrząsy wtórne miało miejsce w pobliżu kaldery (superwulkanu) Taupo (Nowa Zelandia). Być może w jego wyniku powstało niewielkie tsunami na jeziorze kalderowym, które wdarło się 20-30 metrów na brzeg i uszkodziło kilka małych łodzi.

Pierwsza od 38 lat erupcja wulkanu tarczowego Mauna Loa

                                                  

27 listopada o godzinie 11.30 czasu HST rozpoczęła się erupcja efuzywna wulkanu tarczowego Mauna Loa na Hawaii - pierwsza od 1984 roku. Poprzedził ją krótki rój trzęsień ziemi. Lawa płynie wewnątrz kaldery centralnej wulkanu zwanej Moku'aweoweo i póki co jej wypływ nie zagraża mieszkańcom hawajskiej wyspy. Gorzej będzie jeśli szczeliny erupcyjne otworzą się na zboczach Mauna Loa (wzdłuż stref ryftu). Zdj. USGS, Tim Ennis.

Od 1843 roku wulkan Mauna Loa wybuchał 33 razy, ale wcześniej także emitował płynne wylewy lawy. Wskazują na to podania rdzennych mieszkańców Big Island.

Ten wpis będzie aktualizowany. Przy okazji nieśmiało zachęcam do zakupu:

https://www.empik.com/wulkany-sekrety-wysp-wulkanicznych-bartlomiej-krawczyk,p1343451210,ksiazka-p?cq_src=google_ads&cq_cmp=18350051416&cq_term=wulkany%20sekrety%20wysp&cq_plac=&cq_net=g&cq_plt=gp&gclid=Cj0KCQiA1ZGcBhCoARIsAGQ0kko_WN0e1chG6FS9y2Fv6E0J6W61gyFcNXJOIJr8V7FhAdIMH1KX-0AaAhboEALw_wcB&gclsrc=aw.ds

Liczba ofiar śmiertelnych sobotniego laharu na wyspie Ischia wzrosła do ośmiu. Niestety wiele budynków na włoskiej wyspie zostało wybudowanych samowolnie, bez pozwoleń, na obszarach zagrożeń hydrogeologicznych. 

EDIT: godzina 19. Erupcja wulkanu Mauna Loa ma już miejsce z otworów erupcyjnych w północno-wschodniej strefie ryftu. Jeden z potoków lawy powoli zbliża się do Saddle Road i bazy wojskowej Pohakuloa. Badacze z USGS uspokajają, że łagodne zbocza w tej strefie zwanej NERZ spowolnią wyciek lawy.

Czyli kierunek Hilo. Jednakże warto dodać, że w 1984 roku lawa nie zdołała dotrzeć do tego hawajskiego miasta. Oby tak było tym razem. Zdj. USGS. Jutro z rana kolejny update sytuacji.

Tragiczny lahar na wyspie Ischia i nowa erupcja wulkanu Etna

We wczesnych godzinach porannych 26 listopada z Monte Epomeo na wyspie Ischia wskutek ulewnych deszczy zszedł lahar (potok błota), który runął na Casamicciola Terme niszcząc domy i porywając samochody.  Zginęło 5 osób, w tym 31-letnia Eleonora Sirabella, 6-letnia dziewczynka i noworodek, 13 osób jest rannych, kilka jest zaginionych. To może być najtragiczniejsza katastrofa związana z wulkanem w tym roku. Lahar dotarł aż do morza taszcząc za sobą głazy i samochody. Obecnie wciąż trwa akcja ratunkowa w Casamicciola Terme. Niestety Ischia jest gęsto zabudowana i zaludniona, podatna na płytkie trzęsienia ziemi, erupcje wulkaniczne (ostatnia w 1302 roku, wylew lawy Arso) i osuwiska. Opisuję tą popularną wyspę turystyczną w "Sekretach wysp wulkanicznych".

27 listopada około godziny 18 u północno-wschodniej podstawy SE Crater(wysokość 2800 metrów) wulkanu Etna otworzył się niewielki otwór erupcyjny i trwa wyciek lawy w kierunku Valle del Leone.

Trwają emisje popiołu z wulkanu San Miguel (Chaparrastique) w Salwadorze. Wulkan emituje regularne obłoki popiołu o nieznanej wysokości (na zdjęciu). Przebudził się 23 listopada 2022 r.

27 listopada o godzinie 08.30 czasu lokalnego sumatrzański wulkan Kerinci wyemitował obłok popiołu o wysokości 4.2 km. 

Trwają umiarkowane eksplozje wulkaniańskie kurylskiego wulkanu Ebeko na wyspie Paramuszyr. Wyciek lawy ma także miejsce na południowym zboczu wulkanu Ałaid na wyspie Atłasowa. 

Ze względu na słabą aktywność strombolijską w kraterze centralnym kamczackiego wulkanu Kluczewska Sopka wulkanolodzy podnieśli dla niego stopień alarmu na żółty.

Trwa intensywne odgazowanie (obłok pary i gazu) wulkanu Cotopaxi w Ekwadorze. 

Trwa erupcja podmorskiego wulkanu Kaitoku Seamount (Japonia), o czym świadczy odbarwienie wody w jej miejscu. Aktywny pozostaje także podmorski wulkan Kavachi (Wyspy Salomona).

Intensywnie dzisiaj. Moja pierwsza książka póki co zbiera pozytywne opinie, co mnie cieszy.

Przebudzenie kamczackiego wulkanu Kluczewska Sopka

                                                    

W niedzielę wieczorem u wybrzeża Kamczatki miało miejsce trzęsienie ziemi o magnitudzie 5.7, po którym uaktywnił się kamczacki wulkan Kluczewska Sopka, który zaczął wyrzucać bomby wulkaniczne z głównego krateru.To umiarkowana (na razie) aktywność strombolijska - pierwsza od marca 2021 roku. 

Jednak wulkanolodzy z KVERT sugerują, że słaba erupcja Kluczewskiej Sopki rozpoczęła się już 17 listopada, zatem wspomniane trzęsienie ziemi nie ma zapewne z nią związku.

Trwa ekstruzja (wzrost) niestabilnej kopuły lawowej kamczackiego wulkanu Szywiełucz. Jego południowym zboczem schodzą spływy piroklastyczne. Zdj. KVERT.

Trwa także intensywne odgazowanie japońskiego wulkanu Nishinoshima. 

Wylew lawy ma miejsce z wulkanu Pavlof (Alaska) Inny alaskański (aleucki) wulkan Takawangha wykazuje aktywność sejsmiczną.

Przy okazji zachęcam do nabycia książki "Sekrety wysp wulkanicznych" w tańszej przedpremierowej cenie. Starałem się jak mogłem, aby wszystkie w niej zawarte ciekawostki, informacje, dane były rzetelne, choć nie jestem z wykształcenia geologiem.

https://lubimyczytac.pl/ksiazka/5042872/wulkany-sekrety-wysp-wulkanicznych

https://www.empik.com/wulkany-sekrety-wysp-wulkanicznych-bartlomiej-krawczyk,p1343451210,ksiazka-p 

Erupcja wulkanu Copahue w Chile

                                                        

16 listopada przebudził się wulkan Copahue w Chile. Aktywność erupcyjna ma miejsce blisko południowego brzegu jeziora kraterowego El Agrio. Popiół pokrył lokalne lotnisko, w tym samoloty i pasy startowe. Zdj. Valentina

Także 16 listopada rozpoczęły się niewielkie emisje popiołu z wulkanu San Miguel aka Chaparrastique (Salwador).

Od połowy października prawdopodobnie trwa aktywność erupcyjna podmorskiego wulkanu Ahyi Seamount (Mariany) zlokalizowanego około 18 km na południowy wschód od wulkanu Farallon de Pajaros (Uracas). Przynajmniej od 19 listopada na miejscu erupcji występuje odbarwienie wody.

6 listopada wulkan Matthew Island (Vanuatu) formujący bezludną wysepkę ulegał odgazowaniu. 

 

15 listopada niewielkie eksplozje targnęły wulkanem Ambae (Vanuatu). Miejscowi wyczuwali silny odór dwutlenku siarki.

Trwają emisje popiołu z kurylskiego wulkanu Ebeko (Paramuszyr, Kuryle).

The Fire Within: A Requiem for Maurice and Katia Krafft (2022) - recenzja

Kolejny tegoroczny dokument o brawurowej francuskiej parze wulkanologów Mauricie i Katii Krafft, tym razem wyreżyserowany przez Wernera Herzoga, który uwielbia wulkany i ich erupcje ("La Soufriere" z 1976 roku, "Into the Inferno" z 2016 roku). Tym razem zrealizowany w formie swoistego requiem dla najbardziej nieustraszonej pary wulkanologów, którzy zginęli w trakcie tragicznej erupcji piroklastycznej wulkanu Unzen (Kiusiu, Japonia) 3 czerwca 1991 roku. Herzoga jako filmowca nie interesuje miłość łącząca Krafftów, Niemiec skupia się natomiast na ich dokonaniach filmowych i fotograficznych. 

Podobnie jak w "Wulkanie miłości" (2022) Sary Dosy w "The Fire Within" nie brakuje nieziemskich i ogromnie spektakularnych materiałów filmowych Krafftów z rozmaitych erupcji wulkanicznych (niektóre widziałem po raz pierwszy). Potencjalny widz nieco zaznajomiony z historycznymi erupcjami wulkanicznymi znajdzie tutaj filmy archiwalne z erupcji wulkanów Unzen w 1991 roku, Mount Saint Helens w 1980 roku (tragiczne skutki erupcji z 18 maja, Krafftowie nie widzieli tego wybuchu na żywo), Nevado del Ruiz w 1985 roku (tragiczne skutki erupcji z 13 listopada, pokryte laharem miasteczko Armero w Kolumbii), Una Una w 1983 roku (zniszczenia na indonezyjskiej wyspie po erupcji wulkanu, niesamowity footage), Galunggung w 1982 roku, El Chichon w 1982 roku (zniszczenia okolic wulkanu wskutek spływów piroklastycznych), Augustine (Alaska) w 1986 roku, Heimaey w 1973 roku (fontanny lawy i zagłada portowego miasteczka na islandzkiej wyspie w archipelagu Vestmannaeyjar, footage przełomowy w karierze Francuzów) czy spektakularne potoki lawy na Big Hawaii. 

"The Fire Within" to dokument elegijny, żałobny, egzystencjalny, poetycki, w którym Krafftowie ukazani zostają jako filmowcy balansujący na krawędzi życia i śmierci, wulkanolodzy, etnografowie, artyści. Nie raz zastanawiałem się ile by Krafftowie jeszcze osiągnęli, gdyby nie zabił ich spływ piroklastyczny z Unzen 3 czerwca 1991 roku. Nie doczekali potężnej erupcji wulkanu Pinatubo (Filipiny) w czerwcu 1991 r. Szkoda, bo na pewno by ich ona zachwyciła.

W ostatnich dniach:

 - wzrost poziomu alarmu dla wulkanu Villarrica w Chile (aktywne jezioro lawy)

 - niewielki wylew lawy schodzi z wulkanu Tinakula (Wyspy Salomona)

 - niewielkie emisje popiołu z wulkanu Anak Krakatau (Indonezja)

 - 5 listopada spływy piroklastyczne z aktywnej kopuły lawowej wulkanu Szywiełucz (Kamczatka)

Książka "Sekrety wysp wulkanicznych"

23 listopada 2022 roku nakładem wydawnictwa Pascal ukaże książka mojego autorstwa "Sekrety wysp wulkanicznych", w której omawiam 97 (w praktyce jednak więcej) wysp wulkanicznych (wyspiarskich wulkanów), które uznałem za najbardziej ciekawe i fascynujące. Kocham wulkany i to jest moja pierwsza próba napisania książki o wybuchających górach. Dziękuję redaktorowi prowadzącemu Romanowi Książkowi za 'odkrycie' mnie i zaproponowanie mi jej napisania, a także wszystkim pozostałym osobom z wydawnictwa, które mi w tym pisaniu pomagały. Chciałbym, aby "Sekrety wysp wulkanicznych" zostały w pamięci oraz przyczyniły się do zwiększenia fascynacji wulkanami wśród ciekawych świata i wiedzy rodaków. W końcu zawsze o to mi chodziło! Starałem się przedstawić w tej książce jak najwięcej naukowych faktów oraz ciekawostek, choć zawsze dodaję, że nie jestem naukowcem, jedynie pasjonatem, który uwielbia wulkany i ich monitoring. Książkę możecie kupić w przedpremierowej cenie np. tutaj:

https://www.empik.com/wulkany-sekrety-wysp-wulkanicznych-bartlomiej-krawczyk,p1343451210,ksiazka-p?cq_src=google_ads&cq_cmp=18652296143&cq_term=&cq_plac=&cq_net=x&cq_plt=gp&gclid=CjwKCAjw5P2aBhAlEiwAAdY7dEVvJJbAHVMdfCpO11Uk8Vn1uxyYB5fJe7d9GBFb_VrhWjtWbsfb5xoCe14QAvD_BwE&gclsrc=aw.ds 

W ciągu ostatnich dni osłabła aktywność erupcyjna kurylskiego wulkanu Ałaid. 

Trwa formowanie się (ekstruzja) kopuły lawowej kamczackiego wulkanu Szywiełucz, któremu towarzyszą spływy piroklastyczne.

31 października miały miejsce fontanny lawy z krateru wulkanu Villarrica w Chile wyrzucające rozżarzony materiał na jego górne zbocza.

Od 23 października wulkan Cotopaxi w Ekwadorze emitował obłok pary. Także 23 października kamczacki wulkan Bezimienny wyemitował obłok popiołu o wysokości 10 km.

Od 24 października nastąpiło wznowienie słabej aktywności erupcyjnej indonezyjskiego wulkanu Anak Krakatau.

Sporadyczne emisje popiołu wciąż mają miejsce z wulkanów Kerinci (Sumatra, Indonezja) oraz Sakurajima (Kiusiu, Japonia).

Generalnie aktywność erupcyjna na świecie w ostatnich tygodniach nie była zbyt spektakularna. Ciekawe czy zmieni się to w listopadzie.

EDIT: 4 listopada miała miejsce silna erupcja wulkanu Sangay w Ekwadorze. Opad popiołu zarejestrowano w wielu miejscach dystryktu Chimborazo. Kolumna erupcyjna wzniosła się na wys. 7-11 km i była długa na 200 km, powstały spływy piroklastyczne. Zdj. IG.

Rój trzęsień ziemi pod islandzkim wulkanem Katla

 Od dwóch dni trwa rój trzęsień ziemi pod wschodnią częścią podlodowcowego wulkanu Katla (Islandia). Do ostatniej silnej erupcji eksplozywnej tego wulkanu doszło w 1918 roku. Być może trwający rój trzęsień ziemi jest rezultatem aktywności geotermalnej pod lodem, co może skutkować powodzią glacjalną na rzece Múlakvísl. Tak czy owak, Katla jest wulkanem, którego przebudzenia obawiają się Islandczycy. Nie jest do końca jasne jakie będą wyraźne prekursory przyszłej erupcji Katli - czy będą to np. umiarkowane/silne trzęsienia ziemi? Wulkan drzemie od ponad stu lat. Źródło: Dave McGarvie.

Natomiast nadal trwa powódź glacjalna z wulkanu Grímsvötn na rzece Gígjukvísl. Ten podlodowcowy islandzki wulkan po raz ostatni wybuchł w 2011 r. Poziom wulkanicznego alarmu dla Grímsvötn został podniesiony na żółty. Pytanie kiedy będzie następna erupcja eksplozywna (nie szczelinowa) na Islandii?

16 października kurylski wulkan Chikurachki (Paramuszyr) wyemitował obłok popiołu na wysokość 4.3 km, który rozciągnął się na odległość 300 km. Tego samego dnia umiarkowaną aktywność eksplozywną wykazywał wulkan Ałaid (wyspa Atłasowa).

Aktywność erupcyjną wykazują wulkany Nevados de Chillan (Chile, obłoki popiołu sięgają wysokości 3.7-6.1 km) oraz Sakurajima (Japonia).

W ciągu ostatnich dni uspokoiła się aktywność erupcyjna wulkanu Stromboli obecnie obejmująca słabą aktywność strombolijską z północnych otworów erupcyjnych. 

EDIT: Od 20 października trwają umiarkowane emisje popiołu z sumatrzańskiego wulkanu Kerinci. Wulkan jest objęty drugim stopniem alarmu.

Spływ piroklastyczny z wulkanu Stromboli

9 października o godzinie 09.23 lokalnego czasu doszło do zawalenia się niewielkiego fragmentu terasy kraterowej wulkanu Stromboli i w konsekwencji do powstania spływu piroklastycznego, który pomknął Sciara del Fuoco w dół do morza. Powstało mini-tsunami o wysokości 2 cm. Doszło do wycieku lawy docierającego do morza oraz do kolejnych spływów piroklastycznych. 

EDIT 12 października: nadal mają miejsce wyciek lawy oraz sporadyczne spływy piroklastyczne ze Sciara del Fuoco wulkanu Stromboli. Malownicza erupcja nie zagraża jednak mieszkańcom wyspy.

Z górnego wschodniego zbocza wulkanu Pavlof (Alaska) schodzi niewielki wylew lawy. Wyciek lawy ma także miejsce z krateru kurylskiego wulkanu Ałaid.

Aktywność eksplozywna i efuzywna wulkanów Reventador i Sangay (Ekwador) w toku.

Silne emisje popiołu mają miejsce z wulkanu Nishinoshima (Japonia, na zdjęciu). Kolumna popiołu jest całkiem okazała. Przydałyby się jakieś zdjęcia od Japan Coast Guard.

Kilka dni temu ktoś prawdopodobnie zaprószył ogień w okolicy krateru wygasłego wulkanu Rano Raraku na Wyspie Wielkanocnej. Niestety płomienie dotarły do kamieniołomu i kamiennych posągów moai. Ślady ognia są widoczne na niektórych moai. Nieodwracalnemu uszkodzeniu uległo ok. 30 posągów. To ogromny cios dla dziedzictwa kulturowego Rapa Nui.

6 października zakończyła się erupcja szczelinowa wulkanu Piton de la Fournaise, a 5 października erupcja Home Reef w Tonga. Wciąż czekam na niesatelitarne zdjęcia nowej wyspy wulkanicznej. 

Przeprowadzone zostały nowe pomiary wysokości wierzchołków kraterów wulkanu Etna - i tak SE Crater - 3347 m., NE Crater - 3315 m.

Na zdj. mknfcreatives widok z miasta Goma na żarzenie się wulkanu Nyiragongo w Kongo w nocy 11 października 2022 roku.

Mapowanie kaldery wulkanu Hunga Tonga-Hunga Ha'apai [wywiad]

Potężna erupcja tongijskiego wulkanu Hunga Tonga-Hunga Ha'apai 15 stycznia 2022 roku zaskoczyła wulkanologów, geofizyków, meteorologów oraz fizyków atmosfery. W jej wyniku dotychczasowa wysepka wulkaniczna uległa nieomal całkowitemu zniszczeniu. Erupcja wygenerowała fale tsunami docierające do różnych zakątków ziemskiego globu oraz wyemitowała obłok erupcyjny, którego fragment sięgnął aż mezosfery (wysokość 58 km).

Od kilku tygodni w rejonie podmorskiej kaldery przebywa 12-metrowy bezzałogowy statek USV "Maxlimer", który rejestruje fizyczne i chemiczne parametry wody do głębokości 300 metrów oraz  przeprowadza pomiary batymetryczne. Co ciekawe, wśród międzynarodowej ekipy badawczej znajdują się także polscy naukowcy z K2sea z siedzibą w Gdyni, w tym doktor inżynier Karolina Zwolak, która kontroluje dane przesłane prosto z pokładu USV "Maxlimer". Z racji tego, że jestem ogromnie ciekaw na czym dokładnie polega jej praca naukowa nawiązałem z Karoliną kontakt.

Na czym dokładnie polega Pani praca? W jaki sposób tworzona jest mapa podmorskiej kaldery wulkanu w Tonga?

Opracowanie mapy Hunga Tonga-Hunga Ha'apai jest częścią projektu TESMaP - Tonga Eruption Seabed Mapping Project. W ramach tego projektu dane w rejonie kaldery wulkanu zbierane były przez 2 jednostki. W maju w rejonie kaldery pracowała załoga nowozelandzkiego statku badawczego RV Tangaroa. W oparciu o zebrane przez nich dane batymetryczne powstała mapa głębokowodnych obszarów wokół HTHH. Sama kaldera uważana była za obszar wciąż niebezpieczny, długo pozostawała strefą wyłączoną z nawigacji. Stąd pomysł wysłania tam jednostki bezzałogowej. W lipcu, po przygotowaniu jednostki do pracy i serii prób na wodach Tonga, rozpoczęliśmy zbieranie danych w najbardziej interesującej części akwenu.

USV Maxlimer jest wyposażona w echosondę wielowiązkową. W maksymalnym uproszczeniu: echosonda wysyła w kierunku dna morskiego sygnał hydroakustyczny i „nasłuchuje” odbicia tego sygnału od dna morskiego. Głębokość określana jest na podstawie pomiaru czasu od nadania do odebrania sygnału przy znanym rozkładzie prędkości dźwięku w wodzie. Dzięki specjalnej geometrii przetworników nadawczego i odbiorczego oraz zaawansowanym algorytmom przetwarzania odebranych sygnałów, z jednego tzw. „pingu” echosondy otrzymujemy kilkaset punktów pomiarowych, tworząc szczegółowa mapę ukształtowania dna pod jednostką.

Cały ten proces nie jest automatyczny. Wymaga przede wszystkim dokładnego zaplanowania trasy jednostki z uwzględnieniem parametrów pracy echosondy oraz stałej kontroli jakości zbieranych danych i bieżącego modyfikowania ustawień. I tu pojawia się moja rola. Opracowuję plany poszczególnych misji USV Maxlimer w taki sposób aby efektywność jej pracy była jak największa, a jednocześnie misja była dla niej bezpieczna z punku widzenia nawigacji – to ostatnie jest szczególnym wyzwaniem w rejonie HTHH, ponieważ pracujemy na całkowicie nieznanych wodach. Od czasu erupcji w tamtym rejonie nie było pomiarów pozwalających na aktualizację map nawigacyjnych. 

W czasie gdy jednostka jest w morzu, koordynuję prace wachtowych hydrografów i dbam o to, czy dane, które zbieramy są satysfakcjonującej nas jakości, czy spełniamy swoje założenia badawcze. Ostatnim etapem, który jest wciąż przed nami będzie analiza i tzw. „post-processing” zebranych danych oraz wygenerowanie końcowych produktów: map i modeli, zgodnie z wymaganiami kierujących całością projektu naukowców.

Jak duży jest zespół? Jednostka jest bezzałogowa, czy to znaczy, ze w taki projekt zaangażowanych jest mniej ludzi?

Całość projektu zarządzana jest przez ekspertów z NIWA (New Zealand’s National Institute for Water and Atmospheric Research). W Tonga przebywa zespół techniczny w minimalnym składzie. Bezpośrednim sterowaniem bezzałogową jednostką pływającą zajmuje się zespół operatorów pracujących w Zdalnym Centrum Kontroli, zlokalizowanym w Wielkiej Brytanii. Za dane dotyczące chemicznych i fizycznych parametrów wody odpowiada amerykańsko-nowozelandzki zespół badaczy. Natomiast część batymetryczna to domena mojej grupy. Jesteśmy związani z projektem Seabed 2030, jesteśmy absolwentami Uniwersytetu New Hampshire w Stanach Zjednoczonych, wydziału specjalizującego się w badaniach oceanicznych. Hydrografowie pracują zdalnie z Australii, Polski, Irlandii, Egiptu i Mauritiusu. Łącznie cały zespół to około 16 osób. Nie jest więc prawdą, że „bezzałogowy” to znaczy bez ludzi. Taki projekt wymaga zaangażowania całkiem sporej grupy ludzi, z tą różnicą, że pracują oni ze swoich biur a nawet ze swoich domów, nie na pokładzie statku. W przypadku akwenu tak ryzykownego, za jaki była uważana kaldera Hunga Tonga-Hunga Ha'apai, fakt odsunięcia ludzi z niebezpiecznego rejonu jest wręcz kluczowy.

 W jaki sposób odbywa się koordynacja współpracy pomiędzy ekipą badawczą?

Cały zespół spotyka się codziennie w formie telekonferencji. Podsumowujemy poprzedni dzień, ustalamy, czy wszyscy są na bieżąco w tym, co będzie się działo przez kolejne 24 godziny. Czy do wszystkich zadań jesteśmy przygotowani. Operatorzy jednostki pływającej i hydrografowie pracują zmianowo, zapewniając obsługę urządzeń w sposób zdalny przez 24 godziny na dobę. Komunikacja pomiędzy nimi odbywa się w formie czatu, w kilku kanałach w zależności od tego czego dotyczy, a jeśli jest taka konieczność – telefonicznie. Ponadto mamy oczywiście dostęp do różnych form informacji w czasie rzeczywistym na temat aktualnego położenia jednostki, parametrów jej ruchu czy chociażby aktualnych warunków meteorologicznych. 

Jakie znaczenie mają dane batymetryczne. Dlaczego właśnie im poświęca się tak wiele uwagi?

Dane batymetryczne są podstawą map, w tym morskich map nawigacyjnych. Stanowią wartość poznawczą same w sobie, informując o ukształtowaniu dna i stanowiąc punkt wyjścia do modelowania procesów geofizycznych, jakie zaszły w danym rejonie. Ponadto dane batymetryczne umiejscawiają innego rodzaju informacje, takie jak zmienność parametrów fizycznych i chemicznych, w kontekście geograficznym i geofizycznym, umożliwiając ich właściwa interpretację i analizę ich związków z procesami wpływającymi na kształt dna morskiego. 

Czy projekt TESMaP to tylko badanie kaldery Hunga Tonga-Hunga Ha'apai, czy dane zbierane są również w innych obszarach?

Po zakończeniu prac w rejonie HTHH przenosimy się na Fonuafo‘ou – odległy o 15 mil morskich na północ od HTHH kolejny podwodny wulkan, który swoją aktywność po raz ostatni okazał w 1993 roku. Do roku 1949 wulkan ten był wyspą, jego obecny kształt nie jest znany, informacje o zakresie głębokości, jakich możemy się tam spodziewać pochodzą z jednego przejścia nad nim jednostki wyposażonej w echosonde jednowiązkową, tzn generującą tylko jeden punkt pomiarowy w każdego wygenerowanego sygnału akustycznego. Dane te sugerują, że może być tam bardzo płytko, mapy nawigacyjne na bazie wspomnianego przejścia ostrzegają wręcz przed niebezpieczeństwami nawigacyjnymi. Będzie ciekawie!

Dane batymetryczne odsłaniają kształt kaldery Hunga Tonga-Hunga Ha'apai po erupcji z 15 stycznia 2022 r. 

Dane: NIWA/Seabed 2030/TESMaP Team, opublikowano na: 

https://www.teledynecaris.com/en/news/newsroom/teledyne-geospatial-partners-with-seabed-2030-to-study-submarine-impacts-of-volcanic-eruption-in-tonga/ 

Przynajmniej od 1 października trwają emisje popiołu z wulkanu Nishinoshima (Japonia). Czekam na pierwsze zdjęcia z pokładu samolotu czy statku. Podobnie jak na pierwsze fotki nowej wyspy wulkanicznej Home Reef (Tonga).