Tajemnica potężnej erupcji w 1831 roku

                                                       

Pięć najpotężniejszych erupcji XIX wieku, które za sprawą ogromnej emisji SO2 do stratosfery przyczyniły się do okresowego schłodzenia klimatu to: erupcja niezidentyfikowanego wulkanu w 1809 roku, erupcja indonezyjskiego wulkanu Tambora w 1815 roku, erupcja nikaraguańskiego wulkanu Cosiguina w 1835 roku, erupcja indonezyjskiego wulkanu Krakatau w 1883 roku oraz erupcja niezidentyfikowanego do tej pory wulkanu w 1838 roku. Do tej pory uważano, że w 1838 roku silnie wybuchł filipiński wulkan Babuyan Claro, ale nie było na to wiarygodnych dowodów. 

Tak czy owak w sierpniu 1838 roku zaobserwowano niebieskie, purpurowe i zielone słońce, co było zapewne skutkiem obecności aerozolu siarkowego w stratosferze. Ta erupcja schłodziła klimat o 0.5-1 stopień Celsjusza i była nieco potężniejsza niż erupcja filipińskiego wulkanu Pinatubo w 1991 roku. Wyemitowała ona około 13 Tg S do stratosfery. Poprzedziła ona klęski nieurodzaju w Indiach (lata 1832-33) i w Japonii (lata 1832-38). 

Najnowsza praca naukowców wskazuje kurylską kalderę Zavaritsky za winną potężnej erupcji w 1831 roku. Dowodem na to ma być analiza geochemiczna grenlandzkich rdzeni lodowych, w których znajdują się warstwy tefry pasujące do pliniańskiej erupcji kurylskiej kaldery. Kaldera Zavaritsky to jeden z sześciu wulkanów na obecnie bezludnej kurylskiej wyspie Simushir, sporadycznie (od 1760 roku) zamieszkiwanej przez małą populację Ajnów, rosyjskich osadników i Aleutów (niewielka osada w Brouton Bay). Zdj. Elena Talyanina. 

Analiza geochemiczna poniżej:

https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.2416699122

Obecnie z okolic wulkanów Fentale i Dofen ewakuowano ponad 20 000 mieszkańców. Rój trzęsień ziemi spowodował sporo zniszczeń w cukrowni Kessem, która zatrudniała 4000 pracowników. Obecnie zakład zaprzestał pracy.

Poniżej nagranie etiopskiej telewizji aktywności hydrotermalnej blisko wulkanu Dofen z 4 stycznia br.

https://www.youtube.com/watch?v=TRykf92YRt0

Uformowanie się nowego jeziora lawy wulkanu Erta Ale

27 stycznia do Northern Pit Crater wulkanu Erta Ale w Etiopii powróciło aktywne jezioro lawy (pierwsze od 1974 roku, czyli prawie od 50 lat). Zazwyczaj jezioro lawy etiopskiego wulkanu wrzało w Southern Pit Crater (południowym kraterze zapadliskowym). Wzdłuż aktywnej szczeliny formuje się nowy stożek. Lawa pokrywa obecnie około 350 metrów powierzchni, a oszacowana głębokość jeziora lawy to 15 metrów. Aktywny pozostaje stożek hornito w Southern Pit Crater. Zastanawiam się czy w najbliższych dniach nie dojdzie do przelania się jeziora lawy poza krater. Źródło: Enku Mulugeta.

28 stycznia kurylski wulkan Chikurachki (Paramuszyr) obłok popiołu o wysokości 2.7 km, a 29 stycznia 4.3 km. Także wulkanem Ebeko targają codzienne wulkaniańskie eksplozje doskonale widoczne z Siewiero-kurylska. 

Wulkan Cotopaxi w Ekwadorze emitował ostatnio obłoki popiołu o wysokości 6.4-6.7 km. Z racji tego, że wulkan jest obecnie aktywny wspinaczka na niego nie jest dozwolona. 

25 stycznia Japońska Straż Przybrzeżna zarejestrowała emisje popiołu z wulkanu Nishinoshima (Japonia, na zdjęciu). Jak widać ten wyspiarski wulkan wciąż jest aktywny.

Podniesienie stopnia alarmu dla chilijskiego wulkanu Lascar ze względu na aktywność sejsmiczną. Ten wulkan potrafi potężnie wybuchnąć, co udowodnił w 1993 roku (4 w skali VEI).

Tragiczny lahar na wyspie Ischia i nowa erupcja wulkanu Etna

We wczesnych godzinach porannych 26 listopada z Monte Epomeo na wyspie Ischia wskutek ulewnych deszczy zszedł lahar (potok błota), który runął na Casamicciola Terme niszcząc domy i porywając samochody.  Zginęło 5 osób, w tym 31-letnia Eleonora Sirabella, 6-letnia dziewczynka i noworodek, 13 osób jest rannych, kilka jest zaginionych. To może być najtragiczniejsza katastrofa związana z wulkanem w tym roku. Lahar dotarł aż do morza taszcząc za sobą głazy i samochody. Obecnie wciąż trwa akcja ratunkowa w Casamicciola Terme. Niestety Ischia jest gęsto zabudowana i zaludniona, podatna na płytkie trzęsienia ziemi, erupcje wulkaniczne (ostatnia w 1302 roku, wylew lawy Arso) i osuwiska. Opisuję tą popularną wyspę turystyczną w "Sekretach wysp wulkanicznych".

27 listopada około godziny 18 u północno-wschodniej podstawy SE Crater(wysokość 2800 metrów) wulkanu Etna otworzył się niewielki otwór erupcyjny i trwa wyciek lawy w kierunku Valle del Leone.

Trwają emisje popiołu z wulkanu San Miguel (Chaparrastique) w Salwadorze. Wulkan emituje regularne obłoki popiołu o nieznanej wysokości (na zdjęciu). Przebudził się 23 listopada 2022 r.

27 listopada o godzinie 08.30 czasu lokalnego sumatrzański wulkan Kerinci wyemitował obłok popiołu o wysokości 4.2 km. 

Trwają umiarkowane eksplozje wulkaniańskie kurylskiego wulkanu Ebeko na wyspie Paramuszyr. Wyciek lawy ma także miejsce na południowym zboczu wulkanu Ałaid na wyspie Atłasowa. 

Ze względu na słabą aktywność strombolijską w kraterze centralnym kamczackiego wulkanu Kluczewska Sopka wulkanolodzy podnieśli dla niego stopień alarmu na żółty.

Trwa intensywne odgazowanie (obłok pary i gazu) wulkanu Cotopaxi w Ekwadorze. 

Trwa erupcja podmorskiego wulkanu Kaitoku Seamount (Japonia), o czym świadczy odbarwienie wody w jej miejscu. Aktywny pozostaje także podmorski wulkan Kavachi (Wyspy Salomona).

Intensywnie dzisiaj. Moja pierwsza książka póki co zbiera pozytywne opinie, co mnie cieszy.

Rój trzęsień ziemi pod islandzkim wulkanem Katla

 Od dwóch dni trwa rój trzęsień ziemi pod wschodnią częścią podlodowcowego wulkanu Katla (Islandia). Do ostatniej silnej erupcji eksplozywnej tego wulkanu doszło w 1918 roku. Być może trwający rój trzęsień ziemi jest rezultatem aktywności geotermalnej pod lodem, co może skutkować powodzią glacjalną na rzece Múlakvísl. Tak czy owak, Katla jest wulkanem, którego przebudzenia obawiają się Islandczycy. Nie jest do końca jasne jakie będą wyraźne prekursory przyszłej erupcji Katli - czy będą to np. umiarkowane/silne trzęsienia ziemi? Wulkan drzemie od ponad stu lat. Źródło: Dave McGarvie.

Natomiast nadal trwa powódź glacjalna z wulkanu Grímsvötn na rzece Gígjukvísl. Ten podlodowcowy islandzki wulkan po raz ostatni wybuchł w 2011 r. Poziom wulkanicznego alarmu dla Grímsvötn został podniesiony na żółty. Pytanie kiedy będzie następna erupcja eksplozywna (nie szczelinowa) na Islandii?

16 października kurylski wulkan Chikurachki (Paramuszyr) wyemitował obłok popiołu na wysokość 4.3 km, który rozciągnął się na odległość 300 km. Tego samego dnia umiarkowaną aktywność eksplozywną wykazywał wulkan Ałaid (wyspa Atłasowa).

Aktywność erupcyjną wykazują wulkany Nevados de Chillan (Chile, obłoki popiołu sięgają wysokości 3.7-6.1 km) oraz Sakurajima (Japonia).

W ciągu ostatnich dni uspokoiła się aktywność erupcyjna wulkanu Stromboli obecnie obejmująca słabą aktywność strombolijską z północnych otworów erupcyjnych. 

EDIT: Od 20 października trwają umiarkowane emisje popiołu z sumatrzańskiego wulkanu Kerinci. Wulkan jest objęty drugim stopniem alarmu.

Wspinaczka na balijski wulkan Agung

                                 

Ponownie oddaję głos Tomaszowi. Przypomnę tylko, że balijski wulkan Agung wybuchał w 2017-18, jednak nie skończyło się to kataklizmem.  Zdj. Tomasz Lepich.

"Wulkan Agung, Bali zdobyty - wysokość 3031 m npm ( bo po ostatniej erupcji - koniec 2019 rok troszkę się zmniejszył). Wyspa Bali rządzi się swoimi prawami - musi być obecny lokalny przewodnik - w sumie nie wiem po co, w Polsce są trudniejsze szlaki no ale nie mi dyskutować. Są oficjalnie 2-3 trasy na ten wulkan, my wybraliśmy tą najmniej turystyczną ale tez najbardziej wymagającą. Moim zdaniem wulkan ten można zdobyć w jeden dzień ale spanie w namiocie na zboczu wulkanu to też jakaś atrakcja Szlak jest dobrze widoczny, dość wymagający, idzie się praktycznie od razu mocno pod górkę, wystające korzenie i śliski grunt nie pomagają. Do tzw. POS2 idzie się zatrzymując często ok. 4h, potem na szczyt ok. 3h. Na górze bardzo wieje, widok kalderę wulkanu Rinjani z jednej strony, a z tyłu na kalderę wulkanu Batur ze wschodem wynagradza wszelkie trudy. Jest to dużo ładniejszy widok - szczególnie na Rinjani widoczny z boku - niż popularny szlak na wulkan Batur. Nie udało się zobaczyć części krateru (podobno są fumarole) oraz dron odmówił współpracy niestety, ale krater ładny. Zejście też trochę wymaga wysiłku, bo znowu schodzi się dość stromo, w zależności od kondycji trwa od POS 2 1,5 do nawet 3h. Po 1,5 h osiągnęliśmy świątynię, z której startowaliśmy. W sumie na wyspie Bali zdobyte 2 podstawowe wulkany."

Przynajmniej od 19 września trwa aktywność strombolijska kurylskiego wulkanu Ałaid (na zdjęciu). Obłoki popiołu sięgają wysokości 3 km. 

Prawdopodobna aktywność erupcyjna wulkanów Tinakula (Wyspy Salomona), Michael (Sandwich Południowy) i Nishinoshima (Japonia). 

Po 50 dniach ustała erupcja gejzeru na wyspie Hokkaido.

Emisje popiołu kurylskiego wulkanu Ebeko

Pierwszy dzień szkoły (zarówno w Polsce, jak i wielu innych państwach na świecie). Ciekawy początek roku szkolnego mieli mieszkańcy Siewiero-kurylska na wyspie Paramuszyr, gdyż w trakcie jego inauguracji zaobserwowali emisję popiołu z wulkanu Ebeko sięgającą wysokości około 4 km. 

Nadto aktywność erupcyjną wykazują m.in. Fuego (Gwatemala), Reventador (Ekwador), Sangay (Ekwador) czy Sabancaya (Peru).

Ciekawe jakie wulkaniczne niespodzianki będą we wrześniu. Erupcje Karthala (Komory) czy Piton de la Fournaise (Reunion)? W ciągu najbliższych dni nie będę tutaj aktywny z powodu wyjazdu. Kolejny wpis jakoś za kilka dni. 

Polskim uczniom życzę zainteresowania wulkanami i ich erupcjami, a polskim nauczycielom wytrwałości w zmaganiu się bolączkami i upolitycznieniem naszego systemu edukacji. Ukrainie zaś zwycięstwa w wojnie z Rosją.

Zapraszam ewentualnych donatorów i z góry dziękuję:

https://buycoffee.to/wulkanyswiata

Kontynuacja erupcji w dolinie Meradalir

Lawa z erupcji w dolinie Meradalir powoli pokrywa wylewy lawy z erupcji Geldingadalsgos w 2021 roku. Aktywna szczelina erupcyjna obecnie ma długość 100 metrów. Pięknie prezentuje się na licznych zdjęciach i materiałach filmowych bulgoczące jezioro lawy. Islandczycy po raz kolejny otworzyli miejsce erupcji dla tysięcy osób, które chcą ją zobaczyć. Tak jak wspominałem erupcje szczelinowe są nader bezpieczne dla obserwacji, choć sam szlak do doliny Meradalir jest dość trudny i wymagający. Jednak widowisko jest niesamowite! Aż chciałbym się tam teleportować. 

Erupcja jest stabilna. Na razie nowe szczeliny erupcyjne nie otworzyły się. Zdj. Kristin Jonsdottir. 

Powoli formuje się tzw. stożek rozbryzgowy (spatter cone). Niektóre wyrzuty (fontanny) lawy tryskają na wysokość 100 metrów. Być może z czasem dojdzie do przelania lawy do doliny Suðurstrandavegi, co może zająć najbliższe dni bądź tygodnie. 

3 i 4 sierpnia dwie eksplozje wulkaniańskie targnęły indonezyjskim wulkanem Anak Krakatau generując obłoki erupcyjne sięgające wysokości 1.8 km i 900 metrów. 

Słabe i umiarkowane emisje popiołu mają sporadycznie miejsce z dwóch kurylskich wulkanów Czikuraczki i Ebeko (oba zlokalizowane na wyspie Paramuszyr).

Z południowo-wschodniego zbocza wulkanu Sangay w Ekwadorze schodzi nowy wylew lawy. Wulkan emituje obłoki popiołu.

EDIT: 12 sierpnia powstałe wskutek ulewnych deszczy lahary zeszły ze zboczy wulkanu Stromboli i zdewastowały wioskę o tej samej nazwie. Na szczęście nikt nie zginął ani nie odniósł obrażeń. Zejście potoków błota ułatwił brak naturalnej bariery - spalona wskutek pożaru w dniu 25 maja wegetacja.

Tragedia wspinaczkowa na meksykańskim wulkanie Popocatepetl

W meksykańskich mediach huczy od informacji o tragedii na czynnym wulkanie Popocatepetl. Od wielu lat istnieje zakaz wspinaczki na ten stale aktywny wulkan. Grupa 5 wspinaczy wraz z przewodnikiem wspinała się na wulkan potajemnie w nocy 23 czerwca. W trakcie zejścia z wulkanu (na wysokości 4600 metrów) doszło do nieszczęścia. 22-letnia kobieta spadła do wąwozu i poniosła śmierć, jej towarzysz został ciężko ranny. Przewodnik, z którym schodzili pozostawił tą dwójkę na miejscu. Akcja ratunkowa na wulkanie już się zakończyła. Cztery osoby zostały uratowane. Kilka lat temu na Popo wspiął się polski podróżnik i wielbiciel wulkanów Grzegorz Gawlik. Popocatepetl jest niebezpiecznym wulkanem do zdobycia, jednak są ludzie, którzy ryzykują wejście na niego. 

Opis morderczej wspinaczki Grzegorza z 2016 roku:

http://www.grzegorzgawlik.pl/blog/778-wulkan-popocatepetl-meksyk-5424m-igranie-z-ogniem-popocatepetl-climbing

24 czerwca doszło do emisji popiołu z kurylskiego wulkanu Chikurachki (Czikuraczki) na wyspie Paramuszyr. Oszacowana wysokość kolumny popiołu 5.5 km. Tego samego dnia popiół wyemitował także zlokalizowany w pobliżu Siewiero-Kurylska wulkan Ebeko.

Trwa aktywność strombolijska indonezyjskiego wulkanu Lewotolo na wyspie Lembata. Wyciek lawy ma miejsce na północnym zboczu wulkanu. 

23 czerwca miał miejsce opad popiołu w mieście Manizales wyemitowanego przez czynny wulkan Nevado del Ruiz. 

19 czerwca kamczacki wulkan Szywiełucz wyemitował obłok popiołu sięgający wysokości około 8 km. 

W ostatnich dniach wulkan Anak Krakatau emitował popiół na wysokość 500-700 metrów. Sporadyczna aktywność wulkaniańska indonezyjskiego wulkanu w toku. 

Rankiem 26 czerwca doszło do umiarkowanej emisji popiołu z wulkanu San Cristobal w Nikaragui (na dolnym zdjęciu). 

Na górnym zdjęciu japońska wyspa wulkaniczna Nishinoshima sfotografowana 17 czerwca 2022 roku przez Japońską Straż Przybrzeżną.

Aktywność erupcyjna wulkanu Mount Michael

8 lutego satelita Sentinel 2 zarejestrował kolumnę erupcyjną nad wulkanem Michael (Antraktyka, Sandwich Południowy). To słabo zbadany, zlodowaciały wulkan z potwierdzonym przez badaczy jeziorem lawy w kraterze, którego jeszcze nikt naocznie nie widział.

Trwa aktywność jeziora lawy wulkanu Nyamuragira w Kongo. To wulkan rzadziej odwiedzany i fotografowany niż jego sąsiad Nyiragongo.

Rankiem 8 lutego wulkan Sangay w Ekwadorze wyemitował kolumnę popiołu o wysokości 8.5 km. Opad popiołu miał miejsce w prowincjach Chimborazo i Bolivar.

Trwa aktywność stromolijska wulkanu Lewotolo na wyspie Lembata, Indonezja. Wulkan ten spektakularnie przebudził się w sierpniu 2020 roku i pozostaje aktywny po dziś dzień.

Ustały albo uległy redukcji aktywności erupcyjne wulkanów Anak Krakatau, Ebeko oraz Chikurachki (dwa ostatnie, Kuryle, Rosja).

W związku z problemami technicznymi (nie działają mi wszystkie przyciski na klawiaturze, do pisania używam klawiatury online) aktualizacje na blogu będą rzadsze. Oby chwilowo.

Porównanie mocy erupcji Hunga Tonga-Hunga Ha'apai z impaktami meteorytów

                                           

31 stycznia po południu wybrałem się do rezerwatu przyrody Meteorytu Morasko pod Poznaniem, by pospacerować wśród tamtejszych kraterów uderzeniowych. Wędrując przez las natrafiłem na sporo wiatrołomów będących efektem siejącego spustoszenie w Polsce niżu Nadia dzień wcześniej. Przyglądając się największemu z kraterów uderzeniowych na Morasku zastanawiałem się jaka była moc eksplozji tego impaktu, który miał miejsce ponad 5000 lat temu. Także w porównaniu do erupcji wulkanu Hunga Tonga-Hunga Ha'apai w Tonga z 15 stycznia 2022 roku.

Globalna grupa monitorująca eksplozje nuklearne z siedzibą w Wiedniu (Comprehensive Nuclear-Test-Ban Treaty Organization, CTBTO), która zarządza siecią instrumentów sejsmicznych, hydroakustycznych i infradźwiękowych wychwyciła paroksyzm erupcyjny z 15 stycznia na wszystkich 53 rozsianych po całym globie detektorach. Oszacowana moc wybuchu Hunga Tonga-Hunga Ha'apai to zatem według naukowców z NASA 6-10 megaton (inne oszacowanie to 4-18 megaton), choć są badacze, którzy szacują wartość wyzwolonej energii na aż 50 megaton, czyli tyle ile wyniosła detonacja wodorowej Car Bomby nad Nową Ziemią 30 października 1961 roku (mogą o tym świadczyć dane infradźwiękowe). Dla porównania erupcje Mount Saint Helens w 1980 roku czy Krakatau w 1883 roku wyzwoliły odpowiednio 24 megatony energii oraz około 200 megaton energii. 

https://www.space.com/tonga-volcano-eruption-18-megatons

https://www.npr.org/2022/01/21/1074438703/nuclear-test-monitor-calls-tonga-volcano-blast-biggest-thing-that-weve-ever-seen 

Porównajmy zatem siłę erupcji Hunga Tonga-Hunga Ha'apai do kilku wybranych przeze mnie impaktów (eksplozji meteorytów). O moc impakt meteorytu Morasko (kratery na moich zdjęciach) zapytałem profesora Witolda Szczucińskiego, geologa i geochemika z UAM w Poznaniu. Pozwolę sobie w tym miejscu zacytować poznańskiego badacza: "Generalnie całkowita uwolniona energia nie przekraczała 30 kiloton, czyli była 10 razy mniejsza niż szacowana całkowita energia zdarzenia w Czelabińsku. Warto jednak zwrócić uwagę, że w Czelabińsku nie powstały kratery - różnica wynika z innego typu impaktora (meteorytu). W Morasku mamy meteoryt żelazny - bardziej zwarty i wytrzymały, który większość energii uwolnił w zetknięciu z ziemią dając kratery, w Czelabińsku prawie cała energia była uwolniona w atmosferze jako fala uderzeniowa." Owa fala uderzeniowa zniszczyła przynajmniej milion szyb w budynkach i zraniła 1200 osób. Stanowiła ekwiwalent eksplozji o sile 550 kiloton.

 Do silniejszej eksplozji asteroidy w atmosferze (szacowana wysokość 5-10 km) doszło 30 czerwca 1908 roku nad rzeką Podkamienna Tunguzka (Syberia). To był największy impakt asteroidy zarejestrowany w czasach historycznych, który zdewastował około 2150 km kwadratowych lasu. Ekwiwalent TNT eksplozji tunguskiej jest szacowany na 10-30 megaton (prawdopodobnie 15 megaton). Czyli siła już zbliżona do erupcji Hunga Tonga-Hunga Ha'apai z 15 stycznia 2022 roku.

Przydatne linki, w tym polskojęzyczne podsumowanie prac nad impaktem Morasko:

https://geojournals.pgi.gov.pl/pg/article/view/29763

Warto nadmienić, iż najprecyzyjniejsze szacunki odnośnie impaktu Morasko i uwolnionej przez niego energii pochodzą z modelowania numerycznego, którego wyniki opublikowała Gosia Bronikowska wraz z współautorami. 

https://pbsd.amu.edu.pl/mgr-malgorzata-bronikowska/ 

https://impact.ese.ic.ac.uk/ImpactEarth/ImpactEffects/

https://en.wikipedia.org/wiki/Tunguska_event

Od 31 stycznia uaktywnił się wulkan Chikurachki (Czikuraczki, na zdjęciu) - najwyższy szczyt kurylskiej wyspy Paramuszyr (1816 m. wysokości). Smuga pary z domieszką popiołu jest widoczna na zdjęciach satelitarnych. Obłok pary i gazu sięgnął wysokości 3.3 km, a 2 lutego ponad 4 km. Chikurachki znajduje się w odległości około 60 km od liczącego 2700 mieszkańców Siewiero-Kurylska. Silna erupcja w 1985 roku.

W dniach 30-31 stycznia sporadyczne spływy piroklastyczne schodziły z kopuły lawowej Caliente wulkanu Santiaguito w Gwatemali wskutek jej częściowego zapadania się. 

29 stycznia o godzinie 22.34 lokalnego czasu niewielki spływ piroklastyczny zszedł z jawajskiego wulkanu Semeru.

Warto wspomnieć także o aktywności sejsmicznej islandzkiego wulkanu Katla. 2 lutego o godzinie 19.10 lokalnego czasu na północno-wschodniej krawędzi Katli zarejestrowano trzęsienie ziemi o magnitudzie 4.0 oraz kilka mniejszych trzęsień wtórnych  (w tym magnituda 3.4). To najsilniejsze trzęsienie ziemi na wulkanie od 2017 roku. W ramach ciekawostki dodam, że przed silną erupcją wulkanu w 1918 roku mieszkańcy Vik odczuli dwa silniejsze trzęsienia ziemi na około pół godziny przed startem erupcji i na 30-60 minut przed nadejściem powodzi glacjalnej. Tak zapamiętali to miejscowi.

http://wulkanyswiata.blogspot.com/2021/06/katla-najgrozniejszy-wulkan-islandii.html

Artykuł niniejszy dedykuje moim przeszłym i obecnym Patronom na Patronite oraz wszystkim osobom, które tutaj mniej lub bardziej regularnie zaglądają.

Geldingadalsgos i Ebeko

Erupcja Geldingadalsgos (Islandia) w toku, choć z pauzami. 19 sierpnia minęło 5 miesięcy od jej rozpoczęcia. 26 sierpnia 2021 roku lawa z krateru nr. 5 znowu zaczęła płynąć w kierunku południowym (południe doliny Meradalir). Powstał imponujący lawospad spadający w kierunku doliny Natthagi. Z krateru Ragnar (nr. 5) mają miejsce imponujące fontanny  lawy dobrze widoczne ze szlaku C, dopóki wulkan nie spauzuje na kilka/kilkanaście godzin aktywności erupcyjnej. 

Od marca 2021 roku już około 300 000 osób odwiedziło miejsce erupcji Geldingadalsgos. Niektórzy byli tam już kilkanaście razy. 

24 sierpnia 2021 roku kurylski wulkan Ebeko (Paramuszyr) wygenerował obłok erupcyjny  o wysokości 2.5 km (na zdjęciu). Popiół na wysokość 2.5-4.5 km emituje także inny kurylski czynny wulkan Chirinkotan formujący trudno dostępną i rzadko fotografowaną wyspę wulkaniczną. 

Erupcja Fukutoku-Okanoba w toku. Uformowana wyspa wulkaniczna ma już średnicę 1 km, a wyprodukowana tratwa pumeksu - szerokość 13 km. 

22 sierpnia miała miejsce niewielka i słaba emisja popiołu z wulkanu White Island (Nowa Zelandia).

Najnowszy raport IPCC o zmianach klimatycznych, Etna i Chirinkotan

Zapoznałem się pobieżnie z najnowszym raportem IPCC o antropogenicznych zmianach klimatycznych i jedno jest pewne: destablilizacja globalnego systemu klimatycznego wskutek działalności człowieka trwa w najlepsze. Ekstremalne fale upałów, niszczycielskie trąby powietrzne (np. w Czechach), powodzie błyskawiczne wskutek gwałtownych ulew (Chiny, Nadrenia-Palatynat), wzmacniane przez wysoką temperaturę i suszę pożary (płonąca od końca maja 2021 roku syberyjska Jakucja, dużo pożarów w Turcji, Grecji, Kalifornii, Kanadzie czy we Włoszech). Te kataklizmy naturalne można zaobserwować w tym roku. I zapewne będą się one z roku na rok nasilać/zwiększać częstotliwość. 

Katastrofie w skali globalnej można zapobiec w najbliższych latach poprzez głębokie cięcia w emisji gazów cieplarnianych takich jak dwutlenek węgla czy metan. Ale politycy i decydenci powinni działać szybko, w tej chwili, by uniknąć totalnej katastrofy. Ludzkość podgrzewa Ziemię, jej ląd, atmosferę i oceany. Zmiany klimatyczne są konsekwencją rozwoju technologicznego, ale technologia może też nam pomóc w ich zredukowaniu. 

Jesteśmy,  albo inaczej powinniśmy być to winni przyszłym pokoleniom. Czy potraficie moi drodzy Czytelnicy wyobrazić sobie Ziemię w 2077 albo w 2100 roku?

Kilka kluczowych wniosków z szóstego raportu IPCC: 

1) Globalna temperatura powierzchniowa w latach 2011-20 była o o 1.09 stopnia C większa niż w latach 1850-1900. 2) Ostatnie 5 lat było najgorętsze od 1850 roku. 3) Antropogeniczne zmiany klimatyczne przynajmniej w 90 procentach przyczyniają się do topnienia lodowców i pokrywy lodowej Arktyki. 4) Anomalie gorąca na Ziemi stały się od lat 50-tych XX wieku coraz częstsze i bardziej intensywne, natomiast anomalie zimna coraz rzadsze i mniej intensywne. 5) Nieodwracalność topnienia lodowców i pokrywy lodowej Arktyki przez najbliższe dekady, podgrzewania i zakwaszania oceanów. 

Próg 1.5 stopnia C zostanie przekroczony do 2040 roku, być może stanie się to już w 2034 roku. To oznacza częstsze epizody ekstremalnych upałów, susze i pożary w wielu miejscach globu, ogromne opady skutkujące powodziami błyskawicznymi, wzrost poziomu mórz i oceanów, erozja wybrzeży i nisko położonych obszarów nadmorskich. Zatem do 2030 roku należałoby ściąć emisje CO2 o połowę, a do 2050 roku całkowicie je wyzerować (wychwytywanie dwutlenku węgla, jego absorpcja poprzez zalesianie ogromnych połaci terenu). Teoretycznie to jest do zrobienia. Mogą nam w tym pomóc także wulkany, zwłaszcza potężne i chłodzące klimat erupcje z dużą emisją SO2 (dwutlenku siarki) do stratosfery, niestety będące dość rzadkim zjawiskiem w ciągu dekad. Jako uzupełnienie OZE energetyka jądrowa, która powinna przestać być przez określone środowiska demonizowana. 

Obawiać się należy wielu sprzężeń zwrotnych, które towarzyszą antropogenicznym zmianom klimatycznym m.in. topnienia syberyjskiej zmarzliny, które poprzez emisję metanu do atmosfery może wzmocnić efekt cieplarniany. Przykładowo trwające od końca maja pożary w lodowatej Jakucji wyemitowały już 505 megaton CO2 i są w zasadzie prawie nie do opanowania. 

8 sierpnia 2021 roku kurylski wulkan Chirinkotan wyemitował obłok popiołu o wysokości 2.7 km. To pierwsza zarejestrowana aktywność erupcyjna tego wulkanu od 2017 roku. 

EDIT: 11 sierpnia w Syrakuzach na Sycylii zarejestrowano temperaturę 48.8 stopni Celsjusza - najwyższą w historii pomiarów w Europie. 

Dwa wulkany aktywne w Chile - Villarrica (żarzenie się krateru w nocy wskazujące na aktywność magmy) oraz Copahue (emisje popiołu z krateru El Agrio). 

Mniej więcej od północy 9 sierpnia (akurat w moje urodziny) miał miejsce paroksyzm erupcyjny wulkanu Etna z SE Crater obejmujący fontanny lawy, wylewy lawy i emisję popiołu. Warto tutaj dodać, że SE Crater jest obecnie najwyższym punktem Etny i mierzy 3357 metrów wysokości. Zdj. Boris Behncke.

Erupcja freatyczna wulkanu Taal

28 czerwca silne emisje dwutlenku siarki w kalderze filipińskiego wulkanu Taal wygenerowały vog (czyli wulkaniczny smog). Do pierwszej od stycznia 2020 roku aktywności erupcyjnej wulkanu Taal (Luzon, Filipiny) doszło po południu 1 lipca 2021 roku. Wybuch jeziora kraterowego wygenerował obłok erupcyjny o wysokości 1 km. Erupcję mogła spowodować intruzja świeżej magmy, zatem można spodziewać się kolejnych nagłych eksplozji. Wulkanolodzy z PHIVOLCS podnieśli stopień alarmu dla Taal na trzeci. Zaleca się ewakuację społeczności (barangas) Agoncillo i Laurel, prowincja Batangas z powodu ryzyka spływów piroklastycznych i wulkanicznego tsunami. 

Erupcja freatyczna, być może freatomagmowa. 

Wykryto emisje popiołu z wulkanu Sarychev (Saryczewa, wyspa Matua, Kuryle, Rosja) sięgające wysokości ponad 3 km. Anomalie termiczne zaobserwowano na tym wulkanie w dniach 12, 23, 25 i 29 czerwca. 

Spływy piroklastyczne z wulkanu Merapi

Sytuacja na jawajskim wulkanie Merapi zaczyna się robić potencjalnie groźna. Od rana 27 stycznia 2021 roku naliczono przynajmniej 17 spływów piroklastycznych z aktywnej kopuły lawowej jawajskiego wulkanu, które pomknęły jego południowo-zachodnim zboczem docierając do kanałów odwadniających Krasak i Boyong. Opad popiołu miał miejsce w dystrykcie Tamansari, miasto Boyolali. Ewakuacje mieszkańców tego niebezpiecznego wulkanu w toku. Wulkan objęty jest trzecim stopniem alarmu. Zdj. Galih Jati.

Słaba aktywność eksplozywna ma miejsce na wulkanie Barren Island (Andamany, Indie).  

Wylew lawy wciąż ma miejsce na południowo-zachodnim zboczu stożka MacKenney wulkanu Pacaya w Gwatemali. 

24 stycznia miały miejsce umiarkowane emisje popiołu z wulkanu Suwanosejima (Wyspy Tokara, Japonia). Tego samego dnia z południowo-wschodniego zbocza wulkanu Kluczewska Sopka (Kamczatka, Rosja) zszedł duży spływ piroklastyczny. 

Anomalie termiczne są satelitarnie widoczne w kraterach wulkanów Sarychev (Kuryle, Rosja), Karymsky (Kamczatka, Rosja) i Erebus (Antarktyda).

Shikotan i rdzewiejące sowieckie czołgi

Zachwyciły mnie ongiś zdjęcia rdzewiejących sowieckich czołgów na kurylskiej wyspie Shikotan, zatem to dobry powód, by o niej pokrótce napisać. To jedna z najbardziej płaskich (maksymalna wysokość 414 metrów) i zielonych wysp archipelagu Kuryli, w języku rdzennych Ajnów 'wielkie miasto'. Dwa wygasłe wulkany na wyspie nazywają się Tomari i Notoro. Na wyspie znajdują się dwie wioski połączone ze sobą drogą o długości 9 km. 

Skąd się wzięły czołgi na Shikotan? Wyspa od lat stanowi terytorium sporne z Japonią. We wrześniu 1945 roku pod koniec II Wojny Światowej Rosjanie dokonali inwazji na Shikotan. Po dziś dzień kurylskie wyspy Iturup, Kunaszyr i Shikotan oraz wysepki Habomai pozostają pod rosyjską jurysdykcją. Kiedyś mieszkały na nich japońskie społeczności rybackie. Zamontowane na Shikotan czołgi miały stanowić nadbrzeżną artylerię ochronną w razie próby odbicia wyspy przez Japonię. Zdj. Konstantin Antipin.

2 października 2020 roku podniesienie kodu awiacji na żółty dla islandzkiego wulkanu Grímsvötn. Wulkan może w przyszłości wybuchnąć, ale wcale nie musi. Warto go jednak starannie monitorować. 

Od 28 września 2020 roku trwa rój trzęsień ziemi na wulkanie Soufriere (Gwadelupa). 3 października 2020 roku wciąż miały miejsce kryzys sejsmiczny oraz deformacja gruntu związane z wierzchołkiem i wschodnim zboczem wulkanu Piton de la Fournaise na wyspie Reunion. Do erupcji na razie jednak nie doszło. 

Generalnie brak znaczącej aktywności erupcyjnej w ostatnim czasie. Muszę się w końcu zebrać i dokończyć wrzucanie zdjęć z niedawnej wyprawy na wulkan Etna.Trochę to odwlekam, bo blogspot zmienił zasady funkcjonowania, które są dla mnie ze wszech miar irytujące - zwłaszcza w materii umieszczania zdjęć. Nie radzę sobie z tym.

Przy okazji link do mojego profilu Patronite. Z góry dziękuję choćby za najmniejsze wsparcie finansowe.

https://patronite.pl/wulkanyswiata

Nowe jeziora kraterowe w kraterach wulkanów Mutnowski i Raikoke

W latach 2018-19 pojawiły się dwa nowe jeziora kraterowe: w kraterach wulkanów Mutnowski (Kamczatka, Rosja) i Raikoke (Kuryle, Rosja). Nowe jezioro kraterowe wulkanu Mutnovsky po raz pierwszy dostrzeżono na zdjęciu Laurenta Tavignona z 24 marca 2018 roku. Znajdowało się na dnie eksplozywnego krateru powstałego w trakcie eksplozji wulkanu w 2013 roku. Miało turkusową barwę, a na jego południowym brzegu aktywna była duża fumarola. Początkowa powierzchnia jeziora 1800 metrów kwadratowych, z czasem (do września 2018 roku) zaczęła stopniowo maleć, by we wrześniu 2019 roku wynieść 800 metrów kwadratowych. Jezioro powstało zapewne wskutek intensywnego topienia warstw śniegu i lodu przez aktywną fumarolę.

21 czerwca 2019 roku o godzinie 18.05 czasu UTC rozpoczęła się potężna erupcja kurylskiego wulkanu Raikoke. Seria eksplozji wygenerowała kolumnę erupcyjną o wysokości 10-13 km, która przemieszczała się w kierunku północno-wschodnim od wulkanu. Paroksyzm erupcyjny Raikoke trwał przez 15 godzin. W wyniku erupcji wyspa została pokryta grubą warstwą materiałów piroklastycznych, a jej linia brzegowa uległa zmianom. Powierzchnia wyspy uległa powiększeniu z 5.5 km kwadratowych do 6.3 km kwadratowych, na co wskazują dane satelitarne. Powiększeniu uległ także krater Raikoke, w którym w lipcu 2019 roku wulkanolodzy zajmujący się teledetekcją dostrzegli wśród obłoków pary nowo uformowane jezioro kraterowe znajdujące się na głębokości 120-150 metrów i prawdopodobnie wypełnione przez morską wodę, która dostała się do krateru przez szczeliny w strukturze Raikoke. Najnowszej wyprawie badawczej wulkanologów z Kamczatki (sierpień 2020 roku) nie udało się jednak jego dostrzec, choć wspięli się na wulkan. Przeszkodziła im gęsta mgła, jakże charakterystyczna dla Kuryli. Widoczność na krawędzi krateru wulkanu była zerowa. Jak widać na zdjęciach badaczki Eleny Kalachevej na wyspę i w jej okolice powróciły morskie ssaki i ptaki. Mgła jednak spowiła Raikoke gęstym całunem.

Co za piękny wulkan. :-)

Na ostatnim zdjęciu Tomasza Lepicha z lipca 2019 roku wulkan Raikoke przy przyzwoitej widoczności. Także na zdjęciach Tomasza fumarole kamczackiego wulkanu Mutnowski i owo niewielkie, ale nowo uformowane jezioro kraterowe.

Choć Kuryle są moim podróżniczym marzeniem to dostanie się na ten archipelag jest problematyczne. Wymagane jest pozwolenie - nawet dla obywateli Rosji. 

EDIT: Dzień po tym wpisie dowiedziałem się o jeszcze jednym odkrytym satelitarnie jeziorze kraterowym - w kraterze Minamidake B wulkanu Sakurajima (Kiusiu, Japonia). 

Przepiękna kurylska kaldera Yankicha na wyspie Ushishir

Są takie wulkaniczne miejsca na Ziemi, które zachwycają swoją niedostępnością i geologicznym pięknem. Jednym z takich miejsc jest maleńka (średnica zaledwie 2 km) i bezludna wyspa Ushishir (Ushishur, "gorące źródło" w języku rdzennych Ajnów) w archipelagu rosyjskich Kuryli. Formuje ją otwarta na południe i wypełniona wodą kaldera zwana Yankicha o szerokości 1.6 km, w której uformowały się cztery kopuły lawowe. Na południowo-wschodnim brzegu  znajdują się aktywne fumarole. Warto tutaj dodać, iż ów obszar geotermalny był świętym miejscem dla rdzennych Ajnów w XVIII i XIX wieku, gdzie inicjowali szamańskie rytuały. To na tym obszarze geotermalnym doszło w lipcu 1884 roku do eksplozji freatycznej. Sama kaldera Yankicha została uformowana w wyniku erupcji około 9400 lat temu.

Zachwyciłem się ostatnio zdjęciami znakomitego fotografa Daniela Kordana z tego miejsca. Kuryle oferują wiele spektakularnych miejsc, w tym wulkany wyspy Onekotan czy pumeksowe klify wyspy Iturup. Także kaldera Yankicha jest niezwykła. Zamieszkują ją ciekawskie i urocze lisy arktyczne, wysepka często tonie w morskiej mgle, co nadaje jej nierzeczywistego klimatu. Jedną z atrakcji wyspy jest także morska grota zwana Szmaragdową (Emerald Grotto). Oprócz sympatycznych lisów arktycznych na Ushishir bytują również lwy morskie, foki i morskie ptaki np. nurniczki wąsate, fulmary czy kittiwakes.

Zdjęcia utalentowanego fotografa Daniela Kordana z tego miejsca zachwycają - zwłaszcza panorama Yankicha z drona. Dla równowagi wrzucę jeszcze zdjęcie kaldery Tao-Rusyr i stożka Krenitsyn Peak na wyspie Onekotan. Wyobraźcie sobie, że jesteście w takim miejscu. Marzenie - dla mnie raczej nie do zrealizowania, głównie ze względów finansowych. Chociaż może kiedyś?

https://danielkordan.com/

W ciągu ostatnich kilku dni miały miejsce emisje popiołu z wulkanu Sinabung (Sumatra, Indonezja), m.in. 14 sierpnia o godzinie 10.30 lokalnego czasu wulkan wyemitował obłok popiołu o wysokości 2 km. W ciągu najbliższych dni spodziewam się następnych erupcji. Jeśli lada dzień dojdzie do silnego paroksyzmu erupcyjnego Sinabung to będę o tym informował.

Etna (Sycylia, Włochy) - aktywność strombolijska ma miejsce w New SE Crater (otwór erupcyjny w siodle, tzw. saddle vent) oraz w kraterze Voragine.

Telica, Azuma-kofuji i Ebeko

Trochę wieści wulkanicznych z całego świata.

- Azuma-kofuji (Japonia, Honsiu) - 23 lipca 2020 roku wokół krateru Oana zaobserwowano płonący na niebiesko dwutlenek siarki (SO2). Taki fenomen można też zaobserwować w kraterze jawajskiego wulkanu Ijen i został tam dobrze udokumentowany.

Od dwóch tygodni ma miejsce nasilenie aktywności erupcyjnej wulkanu Revenatdor w Ekwadorze obejmujące nieomal ciągłe erupcje eksplozywne i spływy piroklastyczne. To obecnie (obok Sangay) najaktywniejszy wulkan w Ekwadorze. Emisje popiołu na wysokość 7 km mają także miejsce z wulkanu Sabancaya w Peru.

21 lipca miała miejsca eksplozywna erupcja kolumbijskiego wulkanu Nevado Del Ruiz, która wygenerowała obłok popiołu o wysokości około 6.1 km.

20 lipca doszło do niewielkich emisji popiołu z wulkanu Telica w Nikaragui (na zdjęciu). To w zasadzie jedyna nowość w tym miesiącu.

Trwają emisje popiołu z kurylskiego wulkanu Ebeko znajdującego się na wyspie Paramuszyr. Obłoki popiołu sięgają wysokości 3 km ponad aktywny krater i są doskonale widoczne z Siewiero-Kurylska.

Aktywność wulkaniczna w tym roku jest raczej spokojna. Ba, uważam że 2020 rok jest w tej materii najspokojniejszy od momentu założenia tego bloga.

Nishinoshima, Asama i Ebeko

Trochę wieści wulkanicznych przed dniem wyborów. Zobaczymy czy naród wybierze wreszcie dobrze.

Tymczasem:

- Nishinoshima (Wyspy Ogasawara, Japonia) - silne eksplozje wulkanu w dniu 22 czerwca 2020 roku generujące gęste obłoki popiołu o wysokości 2.6 km. Na północno-wschodnim zboczu stożka pozostaje aktywny wylew lawy. Obłok popiołu tego dnia rozciągnął się na odległość 330 km w kierunku północno-wschodnim. Zdj. z japońskiego Twittera.

- Asama (Honsiu, Japonia) - podwyższenie stopnia alarmu dla tego czynnego japońskiego wulkanu ze względu na wzrost aktywności sejsmicznej (wulkaniczno-tektoniczne trzęsienia ziemi) na zachodnim zboczu Asama. Do erupcji może dojść nagle, niespodziewanie.

- Ebeko (Kuryle, Rosja) - wulkan pozostaje aktywny i emituje regularnie popiół na wysokość 3 km bądź niższą. Targają nim czasem silniejsze eksplozje wulkaniańskie. Obłoki popiołu są dobrze widoczne z Siewiero-kurylska na wyspie Paramuszyr.