Sytuacja z wulkanem Katla

Islandzki wulkan Katla znowu znalazł się w mediach za sprawą aktywności sejsmicznej. W nocy miały miejsce na nim dwa silne trzęsienia ziemi o magnitudach 4.5 i 4.6 (20 sekund później, godzina 01.47) i inne o mniejszych magnitudach (3.0 i poniżej). To najsilniejsza aktywność sejsmiczna wulkanu od 1977 roku (albo od 1955 roku). Katla ostatni raz wybuchła silnie w 1918 roku, ale nie wiadomo jak zaczęła się tamta silna erupcja. W odróżnieniu od mediów spekulujących o możliwości erupcji Katli zalecam ostrożność w formułowaniu takich tez. Wzrosty aktywności sejsmicznej tego wulkanu związane są z drenażem stopionej wody z lodowych kotłów powstałych wskutek aktywności hydrotermalnej. Od czerwca 2016 roku takie powodzie glacjalne były trzy - obecnie hydrotermalna woda dotarła do rzeki lodowcowej Múlakvísl z lodowca Mýrdalsjökull pod którym drzemie Katla. Rzeki glacjalne wokół tego lodowca corocznie cuchną siarkowodorem.

Nie ma na razie erupcji. Nie ma deformacji gruntu czy sygnału harmonicznych drgań wskazujących na ruch magmy. Ale media czy różnorakie katastroficzne portale wiedzą lepiej sugerując że Katla wybuchnie. Podobnie ma się sprawa z wałkowanym co roku tematem rychłego przebudzenia kaldery Yellowstone. Wulkany nie działają tak jak w zegarku. W końcu wybuchną. Ale nie musi to być akurat teraz.

Swoją drogą właśnie minęła druga rocznica erupcji szczelinowej Holuhraun wulkanu Bardarbunga (29 sierpnia 2014 roku do 27 lutego 2015 roku).

Z kamczackiego wulkanu Kluczewska Sopka schodzą trzy aktywne wylewy lawy. Intensywna aktywność efuzywna, centralna aktywność strombolijska generująca niewielkie obłoki popiołu. Słaba aktywność strombolijska ma także miejsce w kraterze El Agrio wulkanu Copahue (Chile/ Argentyna). Niewielkie emisje popiołu mają miejsce z wulkanu Bagana (Papua Nowa Gwinea).

Powódź glacjalna z wulkanu Grímsvötn

Niewielka powódź glacjalna pochodząca z wulkanu Grímsvötn rozpoczęła się na rzece Gígjukvísl. Na obszarze czuć odór siarki, ale powódź nie stwarza zagrożenia. Od ostatniego weekendu lodowiec osiadł o 5 metrów. Gdybym stawiał na wulkan, który wybuchnie na Islandii w najbliższym czasie (w tym roku?) bez wątpienia byłby to Grímsvötn. Na zdj. Jona Gustafsson/AP erupcja tego podlodowcowego wulkanu w 2011 roku.

Już 247 osób zabitych przez trzęsienie ziemi w środkowych Włoszech. 190 w prowincji Rieti, 57 w prowincji Ascoli Piceno. 400 osób jest rannych, ponad 6500 pozostaje bez dachu nad głową. Miasteczka Amatrice i Accumoli są niemal doszczętnie zniszczone. Wciąż mają miejsce silne wstrząsy. Niestety Norcia i Amatrice były niejednokrotnie nękane przez niszczycielskie trzęsienia ziemi w ciągu ostatnich 700 lat. Bilans ofiar może wzrosnąć z powodu okresu wakacyjnego. Turyści pojawili się np. w Amatrice, by wziąć udział w tamtejszym festiwalu Amatricana pasta sauce. Wśród zabitych są niestety wczasowicze.

Zapraszam do obserwacji mojego niedawno założonego Twittera:

https://twitter.com/Wulkany1?lang=pl

EDIT 26 sierpnia: Najnowszy bilans tragicznego trzęsienia ziemi we Włoszech: 281 zabitych, 387 osób rannych, łącznie 928 wstrząsów.

Trzęsienie ziemi w pobliżu Perugii

W nocy o godzinie 03.36 miało miejsce trzęsienie ziemi w środkowych Włoszech. Magnituda 6.2, epicentrum blisko miasta Perugia, pobliże Rieti, 76 km na południowy wschód od Perugii. Trzęsienie ziemi było płytkie (głębokość 10 kilometrów). Są uszkodzenia i zniszczenia budynków m.in. w Amatrice, mogą być ofiary śmiertelne (jest w tej chwili mowa o 4 zabitych). Trzęsienie ziemi trwało 10-20 sekund. Wstrząsy wtórne ludzie odczuwali w Rzymie, Florencji i Neapolu. Potwierdzenie przynajmniej 4 osób zabitych: dwóch w Arquata del Tronto i dwóch w Ascolano. Duża ilość ludzi pod gruzami w Amatrice.

Zdj. Massimo Mitucci.

EDIT: Już jest 11 zabitych w Amatrice, Arquata del Tronto, Pescara del Tronto i Accumoli. Region dotknięty trzęsieniem ziemi jest najbardziej aktywny sejsmicznie we Włoszech. W 2009 roku trzęsienie ziemi w pobliżu L'Aquila (region Abruzzo) zabiło ponad 300 osób.

EDIT 1: Bilans zabitych wzrasta do 21 osób (11 ofiar śmiertelnych w Lazio, w tym 5 w Amatrice i 10 w Marche w Pescara del Tronto). Pewnie będzie jeszcze więcej ofiar śmiertelnych - być może nawet 50 albo więcej. Niewielkie szkody w Nocera blisko epicentrum. Czytelnik poinformował mnie że dziś jest 1937 rocznica erupcji wulkanu Wezuwiusz, który 24 sierpnia 79 roku zniszczył Pompeje, Herkulanum, Oplontis i Stabie. Rzeczywiście! Smutny i niecodzienny zbieg okoliczności.

EDIT 2: Ponad 73 ofiary śmiertelne w tej chwili (35 w Amatrice, 17 w Pescara del Tronto i Arquata del Tronto, 11 w Accumoli, zapewne liczba ofiar śmiertelnych w ciągu najbliższych godzin przekroczy 100). I kolejny zbieg okoliczności: zbieżność czasowa między trzęsieniem ziemi w L'Aquila z 6 kwietnia 2009 roku a dzisiejszym przerażająca: oba miały miejsce w nocy, L'Aquila o godz. 03.32, dzisiejsze o godz. 03.36 (główne wstrząsy). Przed chwilą trzęsienie ziemi o magnitudzie 6.8 ma miejsce w Myanmarze. Głębokość 91 km, epicentrum blisko Chauk. W tym przypadku zapewne nie będzie dużych strat materialnych. W Birmie (Myanmar) trzy osoby nie żyją: jedna z powodu zawalenia się budynku, dwie zabiło osuwisko.

Także 23 sierpnia o godzinie 02.30 czasu lokalnego silna eksplozja wulkanu Santiaguito generująca obłok popiołu o wysokości 5 km. Spływy piroklastyczne na wschodnim stoku kopuły lawowej Caliente.

Eksplozje Santiaguito w Gwatemali

Na ten wulkan zdecydowanie można liczyć w 2016 roku. 16 sierpnia o godzinie 6.58 lokalnego czasu silna eksplozja Santiaguito generuje obłok erupcyjny o wysokości 5 km. Na szczycie chmury erupcyjnej mamy malowniczy pileus. Z kopuły lawowej Caliente zeszły dwa spływy piroklastyczne. Dzisiejszego poranka wulkanem Santiaguito targnęła kolejna eksplozja. Zdj. @CarlosVenturaPL via Sky Alert.

Po południu 16 sierpnia niewielka erupcja freatyczna wulkanu Poas w Kostaryce.

Masaya, pierwszy wulkan online oraz pożary na Maderze

9 sierpnia 2016 roku (akurat w moje urodziny) eksplorator wulkanów Sam Cossman kilkakrotnie zszedł do krateru wulkanu Masaya w Nikaragui, w którym znajduje się aktywne jezioro lawy. Po co ta brawura? Ano po to aby wewnątrz krateru zainstalować 80 czujników, które będą przekazywać dane do Predix, czyli osadzonej w chmurze platformy software. Wulkan Masaya stanie się zatem wulkanem online. Chodzi o zbudowanie sieciowego systemu wczesnego ostrzegania przed jego erupcjami. Uzyskane dane posłużą do opracowywania symulacji warunków w kraterze Masaya oraz zostaną udostępnione każdemu użytkownikowi sieci, który będzie ich potrzebował. Masaya posiada piękne jezioro lawy, które przypomina spadający z klifu wodospad. Wraz z Cossmanem pracują wulkanolodzy, fizycy, operator dronów, programiści, analitycy danych, a nawet eks-astronauta Scott Parazynski. Sieć ponad 80 czujników będzie przeprowadzała następujące pomiary: ciśnienia atmosferycznego, temperatury, gazów (dwutlenek siarki, dwutlenek węgla, siarkowodór), danych sejsmicznych, danych grawitacyjnych i innych parametrów. Instalacja czujników wymaga zejścia około 360 metrów w dół aktywnego krateru Masaya. W niektórych jego rejonach temperatura sięga 800-1000 stopni Fahrenheita. Czujniki będą zasilane energią słoneczną. W wulkanie, jak i wokół niego zostaną zainstalowane węzły czujników, potem będzie miała miejsce konstrukcja dwóch wzmacniaczy, które będą się komunikować z portalem internetowym znajdującym się w odległości 2 km od Masaya. Uzyskane dane trafią do bazy, gdzie będą analizowane przez algorytmy głębokiego uczenia i sztuczną inteligencję w poszukiwaniu wzorców wskazujących np. na napływ magmy, nadchodzącą eksplozję wulkanu, eksplozywną erupcję, etc. Projekt jest całkowicie open-source.

Zdj. Sam Cossman/ Qwake.

Niepokojące wieści doszły do mnie z wulkanicznej Madery. Szalały tam niebezpieczne i groźne pożary, które dotarły do stolicy wyspy Funchal zamieszkiwanej przez populację 112 000 mieszkańców. W wyniku podkręcanych przez silne wiatry oraz upał pożarów szalejących w Funchal zginęły trzy starsze osoby, 300 osób odniosło obrażenia. Spłonął hotel Choupana Hills, zniszczeniu uległo 37 domów, w Funchal eksplodowały butle z gazem. Obecnie pożary na wyspie oraz na terytorium Portugalii udało się opanować. Pożary na Maderze mogły być spowodowane przez podpalaczy.

Grzegorz Gawlik i macedoński 'wulkan' Duvalo

Podróżnik i eksplorator wulkanów Grzegorz Gawlik podesłał mi kilka zdjęć z macedońskiego 'wulkanu' (obszaru geotermalnego emitującego dwutlenek węgla i siarkowodór) Duvalo, który znajduje się w pobliżu wioski Kosel blisko jeziora Ochrydzkiego. Grzegorz nie tak znowu dawno wrócił z 12 dniowego wyjazdu, którego ideą było odwiedzenie 6 państw bałkańskich nie będących częścią Unii Europejskiej (Macedonia, Kosowo, Albania, Czarnogóra, Bośnia i Hercegowina, Serbia).

Oto jego komentarz odnośnie Duvalo: "Teren jest niewielki i zaniedbany. Unosi się zapach siarkowodoru, ale w otworach panuje temperatura otoczenia. Prawdopodobnie wydobywa się też tlenek węgla, bo na terenie pola było trochę padniętych zwierząt i owadów."

Problem z Duvalo jest następujący: w okolicy nie znaleziono dowodów obecności wulkanicznych skał bądź depozytów piroklastycznych. Anomalia geotermalna Duvalo przypuszczalnie ma związek z aktywnością tektoniczną uskoku. Warto dodać że trzęsienia ziemi zniszczyły miasta Ochrydę i Skopje w roku 518, inne znaczące trzęsienia ziemi miały miejsce w tym rejonie w latach 548, 1673, 1871, 1889, 1896 i 1911. Skopje nawiedziło katastrofalne trzęsienie ziemi o sile 6 w skali Richtera w dniu 26 lipca 1963 roku. W jego wyniku zginęło 1070 osób, a ponad 3000 ludzi odniosło obrażenia.

http://www.biogeosciences.net/7/3377/2010/bg-7-3377-2010.pdf

Relacja podróżnika: http://www.grzegorzgawlik.pl/blog/item/703-macedonia-wulkan-duvalo-geologiczna-ciekawostka-w-cieniu-ochrydy.html

Japonia

OSHIMA-KOJIMA - Niezamieszkana wysepka wulkaniczna znajdująca się 23 kilometry na południowy zachód od Hokkaido. Inna nazwa: Matsumae Ko. Formuje ją andezytowy stratowulkan z kalderą o wysokości 282 metrów nad poziomem morza. Powierzchnia wysepki: 1.54 km kwadratowych. Daty erupcji nieznane. Oshima Kojima uchodzi (prawdopodobnie) za najmniejszą wysepkę wulkaniczną na Ziemi. Odkrył ją Wilhelm Gotlieb Tilesius w 1805 roku w trakcie rejsu w kierunku Kamczatki. Naukowiec opisywał 'jasny dym' i 'płomień niebieskiej siarki' wydobywający się z krateru.

Gamalama, Brava, lawa korium i lawa w Iraku

3 sierpnia 2016 roku począwszy od godziny 06.28 lokalnego czasu seria eksplozji targnęła indonezyjskim wulkanem Gamalama na wyspie Ternate. Obłoki popiołu sięgały wysokości 500-600 metrów. Eksplozje wulkanu mogły się łączyć z trzęsieniem ziemi o magnitudzie 4.6 (3 sierpnia o godzinie 06.14), którego epicentrum znajdowało się 86 kilometrów na zachód od wyspy Halmahera. Z powodu opadu popiołu zamknięte zostało lotnisko Babullah na Ternate.

300 mieszkańców miasteczka Cova Joana na wyspie Brava (archipelag Cabo Verde, Wyspy Zielonego Przylądka) ewakuowano z powodu intensyfikacji aktywności sejsmicznej, którą rejestrowano od 1 lipca. Istnieje obawa przed erupcją wulkaniczną na Brava.

W irackim Kirkuku mini-wulkan pojawił się pod domem. Emitował lawę i opary. Jego przyczyną był pożar elektryczny pod budynkiem. Ziemia nie była gorąca, ale stopiona, co pokazuje krótki film. W pobliżu irackiego Kirkuku nie ma wulkanów. Najbliższe drzemiące są w północnym Iranie. Innym przykładem sztucznego, wytworzonego przez człowieka wylewu lawy był wylew lawy korium powstały wskutek stopienia rdzenia reaktora nr 4 w trakcie awarii elektrowni jądrowej w Czarnobylu 26 kwietnia 1986 roku. Korium zachowuje się niczym lawa. W trakcie awarii w Czarnobylu zawierający ponad 190 ton uranu rdzeń zaczął się topić wskutek reakcji łańcuchowej. Lawa z Czarnobyla (tzw. "stopa słonia") zawierała 95% pierwotnej masy paliwa oraz m.in. radioaktywne izotopy plutonu-239 i plutonu-240. Lawa korium jest o tyle niebezpieczna, gdyż nawet po zatrzymaniu i zestaleniu wylewu będzie silnie radioaktywna przez dekady, a nawet wieki. Lawę korium w Czarnobylu odkryto w 1989 roku w trakcie eksploracji dolnych pomieszczeń budynku reaktora. Składała się ona z w 70% z dwutlenku krzemu, resztek paliwa (10%) i metalicznych wtrąceń oraz z czarnobylitu (silnie radioaktywnej i sztucznej substancji krystalicznej w skład której wchodził krzemian cyrkonu z domieszką uranu). Do wylewów korium doszło także w trzech reaktorach Fukushimy Daiichi po uderzeniu tsunami 11 marca 2011 roku.

Lawa korium czyli tzw. "stopa słonia" (na zdjęciach Aleksandra Borowoja wykonanych przy pomocy peryskopu) to jeden z najniebezpieczniejszych wytworów ludzkich (technogenicznych) wszech czasów.

http://english.alarabiya.net/en/variety/2016/07/31/Video-allegedly-of-molten-lava-in-Iraq-s-Kirkuk-goes-viral-.html

Dla przypomnienia blogowy Twitter: https://twitter.com/Wulkany1?lang=pl

Rinjani i Nevado de Chillan

1 sierpnia 2016 roku o godzinie 11.50 doszło do erupcji stożka Barujari wulkanu Rinjani na indonezyjskiej wyspie Lombok. Oszacowana wysokość kolumny erupcyjnej to 6 km. Ze stożka zeszły spływy piroklastyczne. Okresowo zamknięto międzynarodowe lotnisko na Lombok. Anulowano trzy loty z Bali na Lombok oraz pięć z Australii na Bali.

Także 1 sierpnia 2016 roku obłok popiołu wyemitował wulkan Nevados de Chillan w Chile. Erupcję (na zdjęciu) zaobserwowało wielu narciarzy.

Nadal czekam na jakąś znaczącą erupcję wulkaniczną w 2016 roku. Obecny rok w porównaniu do poprzednich wypada pod tym kątem bardzo blado.