Wstrząsy sejsmiczne pod Katmai/Novarupta

Zbiegi okoliczności bywają dziwne. Kilka dni temu wspominałem o stuleciu potężnej erupcji Katmai/Novarupta (1912 rok) - najpotężniejszej erupcji ostatnich 197 lat, w 30% większej od erupcji Krakatau w 1883 roku. No i proszę... w ciągu dwóch ostatnich dni odnotowano pod Katmai/Novarupta rój trzęsień ziemi, co wskazuje na przemieszczanie się magmy. Nawet gdyby stanowiło to sygnał przyszłej erupcji Katmai/Novarupta nie mam wątpliwości, iż nie będzie ona tak silna. System magmowy Katmai/Novarupta jest po prostu zbyt zniszczony.

Erupcja Katmai/Novarupta w 1912 roku < Tambora w 1815 (7 w skali VEI), 10 razy silniejsza < Taupo w 260 roku < Toba, 69 000 lat temu (8 w skali VEI).

Stulecie erupcji Katmai / Nowa faza erupcyjna wulkanu Manam

Nowa faza erupcyjna rozpoczęła się na wulkanie Manam w pobliżu Madang (Papua Nowa Gwinea). Wulkanem targają stromobolijskie eksplozje, trwa produkcja chmur popiołu, nie zauważono póki co wylewów lawy. Głośne detonacje słychać z odległości 15 km od wyspy Manam. Na zdjęciu emisja popiołu Manam 2 stycznia 2011 roku.

6 czerwca mija stulecie najpotężniejszej erupcji wulkanicznej XX wieku - erupcji Katmai/ Novarupta w 1912 roku. Kopuła lawowa Novarupta znajduje się wśród grupy 8 wulkanów. Wczesnym popołudniem 6 czerwca 1912 roku Novarupta eksplodowała. Chmury popiołu nad wulkanem sięgały wysokości aż 40 km. Popiół zaczął opadać na wyspę Kodiak parę godzin później. Po 10 dniach opad popiołu zaobserwowano nawet w Algierii. Novarupta wyrzuciła z siebie 30 razy więcej materiału wulkanicznego niż Mount Saint Helens (1980 rok) i 3 razy więcej niż Pinatubo (1991 rok). Magma została wydrenowana spod wulkanu Katmai, jego wierzchołek zapadł się i powstała dzisiejsza kaldera. Region Katmai/ Novarupta nie był zamieszkany przez ludzi, także obyło się bez ofiar śmiertelnych. Opad popiołu na wyspie Kodiak był tak potężny, że krajobraz utonął w bieli. Zginęło tysiące roślin, niedźwiedzi i łososi pogrzebanych warstwami pumeksu o grubości sięgającej nawet 200 metrów. O furii erupcji świadczą chociażby klify pumeksu w Dolinie 10 000 Dymów.

Dla wielbicieli ślicznych obrazków eksplozje wulkanu Sakurajima oraz tranzyt Wenus nad tarczą Słońca - na dolnych zdjęciach i górnej fotografii.

Dolina Dziesięciu Tysięcy Dymów

Dolina Dziesięciu Tysięcy Dymów w Parku Narodowym Katmai powstała na skutek kolosalnego wypływu popiołu w trakcie erupcji kopuły lawowej Novarupta 6-8 czerwca 1912 roku - najpotężniejszej erupcji wulkanicznej XX wieku o sile 6 w skali VEI. Nazwana w taki sposób przez geologa Roberta F. Griggsa, który dotarł do niej w 1916 roku i przykuły jego uwagę "setki, tysiące dymów wydobywających się z pokrytej szczelinami powierzchni". Erupcja Novarupta była tak potężna, że wygenerowała co najmniej 14 silnych trzęsień ziemi o sile 6-7 w skali Richtera. Wierzchołek stratowulkanu Katmai zapadł się o 1200 metrów wysokości formując centralną kalderę. Pokrytą popiołem dolinę o powierzchni 100 km kwadratowych i głębokości 210 metrów przecinają kaniony rzeki Lethe. Wskutek zastygnięcia warstwy popiołu fumarole już dawno nie 'dymią', jedynie okoliczne wzgórza wykazują pod tym względem aktywność. Zwiedzanie Doliny Dziesięciu Tysięcy Dymów jest możliwe codziennie w dniach od 7 czerwca do 17 września.

Alaska

GRIGGS - Stratowulkan Griggs znany także jako Knife Peak (2317 m) znajduje się w Parku Narodowym Katmai, 10 km za łańcuchem wulkanicznym Katmai złożonym z wulkanów Katmai, Trident, Mageik i Martin. Griggs posiada trzy zagnieżdżone kratery, dwa z nich na wierzchołku centralnego stożka. Hałaśliwe fumarole znajdują się w centralnym kraterze oraz na południowo-zachodnim zboczu. Ostatnia erupcja Mount Griggs miała miejsce 3460 lat temu i wyprodukowała andezytowe wylewy lawy.

Alaska

DENISON - Stratowulkan Mount Denison (2287 m) znajduje się w Parku Narodowym Katmai. Precyzyjna data aktywności wulkanicznej wulkanu Denison nie jest znana. Mount Denison jest przypuszczalnie najwyższym szczytem w Parku Narodowym Katmai, choć niektórzy badacze wskazują na inny stratowulkan Mount Griggs.

Alaska

MAGEIK - Stratowulkan Mount Mageik (2165 m) znajduje się w Parku Narodowym Katmai. Posiada cztery wierzchołki - centralny szczyt zawiera kopułę lawową, trzy pozostałe wypełnione lodem kratery. Pomiędzy Centralnym Wierzchołkiem a Wschodnim znajduje się freatyczny krater, w którym mieści się płytkie kwasowe jezioro oraz aktywne fumarole. Wulkan pokrywa popiół z kolosalnej (VEI = 6) erupcji Katmai/Novarupta w 1912 oraz erupcji Mount Trident w 1953 roku.

Daty erupcji Mageik w latach 1927, 1929?, 1936, 1946?.

Alaska

NOVARUPTA - Uformowana w trakcie gigantycznej erupcji z 1912 roku kopuła lawowa Novarupta ('nowa erupcja') o wysokości 840 metrów. W trakcie erupcji Novarupta wyrzuconych zostało 12 km sześciennych lawy i uformowana została powyższa kopuła lawowa. Lawa została wydrenowana spod wulkanu Katmai 10 km na wschód od Novarupta powodując zapadnięcie się jego szczytu i powstanie kaldery o wymiarach 3 x 4 km. W trakcie erupcji zostały zniszczone Broken Mountain i Baked Mountain.

Alaska

KATMAI - Stratowulkan Katmai (2047 m) położony w Górach Aleuckich składa się z kaldery o wymiarach 4.5 na 3 km, którą wypełnia jezioro. Najpotężniejsza erupcja XX wieku w skali VEI (Wulkaniczny Indeks Eksplozywności) = 6 przez wiele lat przypisywana była Katmai, lecz badania naukowe udowodniły, iż do doszło do erupcji kopuły lawowej Novarupta. Katmai jest jednym z pięciu otworów erupcyjnych otaczających Novarupta. Zbudowany jest z wylewów lawy i materiałów piroklastycznych.

Erupcja z 6 czerwca 1912 roku trwała 60 godzin. Mieszkańcy Juneau oddalonego o 750 mil od wulkanu słyszeli jej monstrualny huk. Mroczne i wysokie kolumny gazów i tefry zasnuły niebo. Pobliski obszar został kompletnie zdewastowany, a wulkan wyrzucił z siebie ponad 30 kilometrów sześciennych materiału wulkanicznego - trzy razy więcej niż erupcja Pinatubo w 1991 roku. Miasteczko Kodiak na wyspie Kodiak 100 mil od Katmai przez trzy dni pokrywał popiół. Przerażeni mieszkańcy barykadowali się w domach, lecz niektóre dachy zawalały się pod ciężarem popiołu. Na zewnątrz popiół oślepiał, utrudniał oddychanie, blokował dostęp promieni słonecznych powodując ciemność.

Spływy piroklastyczne zeszły 20 km doliną Knife Creek i górną Ukak River. Dolina Knife Creek została kompletnie wypełniona popiołem formując płaski i zasnuty oparami pary obszar 120 km kwadratowych nazwany Doliną Dziesięciu Tysięcy Dymów. Chmura popiołu sięgnęła wysokości 20 mil, przenoszona przez wiatr w kierunku zachodnim przez południe Alaski, zachodnie rejony Kanady, liczne stany USA itd. 17 czerwca dotarła do Afryki.

Jednak tak silnie nie wybuchł Mount Katmai...

W trakcie erupcji ogromna ilość magmy została wydrenowana spod Katmai, którego wierzchołek nie mając oparcia zapadł się do komory magmowej, co z kolei przyczyniło się do powstania kaldery zapadliskowej Katmai. Magma dotarła natomiast do oddalonej od Katmai o 10 km na zachód czarnej kopuły lawowej Novarupta i to przez nią została wyrzucona (12-15 km sześciennych magmy produkujących blisko 35 km sześciennych tefry).

Erupcja Katmai z 1912 roku (skala VEI = 3, przypuszczalnie obejmowała freatyczne eksplozje i uformowanie dacytowej kopuły lawowej Horseshoe Island).
Erupcja Novarupta (skala VEI = 6, najpotężniejsza erupcja XX wieku).