Islandia

VESTMANNAEYJAR - Blisko południowego wybrzeża Islandii leży grupa wysepek Vestmannaeyjar. Na tych wysepkach miały miejsce dwie słynne erupcje wulkaniczne, a mianowicie Surtsey w 1963 roku i Heimaey w 1973 roku. Można o nich przeczytać w niemal każdym opracowaniu dotyczącym wulkanologii, także nie mam zamiaru się na ich temat zbytnio rozpisywać.

Erupcja Surtsey rozpoczęła się w 14 listopada 1963 roku 130 metrów pod wodą i trwała do czerwca 1967 roku. Została zauważona przez załogę trawlera. W ciągu 10 dni od odkrycia erupcja Surtsey uformowała wyspę o długości 0.8 km i wysokości 91 metrów. Pomimo erozyjnego wpływu morskich fal wyspa rosła w rozmiarach i w lutym 1964 roku mierzyła już 1.6 km. Erupcja Surtsey trwała do 5 czerwca 1967 roku. Wulkany w płytkiej wodzie, czego dowodem jest Surtsey wybuchają eksplozywnie na skutek kontaktu lawy z zimną wodą. Nazwa wyspy Surtsey pochodzi od nordyckiego boga ognia Surtra. Od 1966 roku Surtsey jest objęta ochroną w formie rezerwatu przyrody.

Heimaey to największa wyspa w archipelagu Vestmannaeyjar i jako jedyna zamieszkana. Wyspa jest szeroka na 4.8 km i długa na 8 km. Do szczelinowej erupcji Heimaey doszło wczesnym rankiem 23 stycznia 1973 roku. Ze szczeliny w pobliżu miasteczka Heimaey wydostawały się fontanny ognia. W ciągu dwóch dni uformowany został stożek Eldfell (Góra Ognia) o wysokości 91 metrów. W lutym 1973 roku Eldfell był wysoki na 183 metry i wypływały z niego potoki lawy. Lawa niszczyła domy i infrastrukturę techniczną. Oprócz tefry produktami erupcji były trujące gazy takie jak tlenek węgla, dwutlenek węgla i metan, które spowodowały śmierć jednej osoby. Błyskawicznie ewakuowano 5000 mieszkańców wyspy. Zniszczeniu uległo 360 domów, w ciągu sześciu miesięcy (do 3 lipca 1973 roku) erupcji Eldfell urósł do wysokości 225 metrów. Aby zatrzymać potoki lawy pryskano na nie morską wodą, budowano bariery - lawa po schłodzeniu krzepła i opóźniała swój bieg. Maurice i Katia Krafft nakręcili niesamowite filmy w trakcie erupcji Heimaey - wielokrotnie emitowane na National Geographic. 80% populacji w 1975 roku powróciło na Heimaey, odbudowano wiele domów, ale wulkan wciąż drzemie.

Erupcje w latach 1637-38 (Heimaey?), 1896 (Hellisey), 1963-67 (Surtsey), 1973 (Heimaey).

Kongo

VISOKE - Stratowulkan Visoke o wysokości 3711 metrów znajduje się na granicy Kongo i Rwandy. W kraterze posiada szerokie na 450 metrów jezioro. Pomiędzy wulkanami Visoke i Sabinyo znajdują się liczne stożki żużlowe. Erupcja ze stożka żużlowego Mugogo 1 sierpnia 1957 roku uformowała dwa małe stożki na północnym stoku Visoke, 11 km od jego wierzchołka. Erupcji Mugogo towarzyszyły liczne wstrząsy sejsmiczne. Erupcja Mugogo trwała 42 godziny i utworzyła wysoki na 40 metrów stożek i wyprodukowała kilometrowy wylew ankaratrytowej (melabazanitowej) lawy. Porośnięty lasem równikowym Visoke (inna nazwa: Bisoke) uchodzi za wygasły, erupcja stożka Mugogo: 1957 rok.

USA

LASSEN PEAK - Zlokalizowany w północnej Kalifornii na południe od wulkanów Medicine Lake i Mount Shasta stratowulkan Lassen Peak o wysokości 3187 metrów zasłynął z erupcji w latach 1914-17 - drugiej na kontynentalnym terytorium Stanów Zjednoczonych w XX wieku (obok Mount Saint Helens w 1980 roku). 30 maja 1914 roku doszło do centralnej erupcji freatycznej Lassen Peak. Do połowy maja 1915 roku ponad 180 eksplozji freatycznych uformowało szeroki na 300 metrów krater blisko wierzchołka Lassen Peak. 22 maja o godzinie 4:30 po południu Lassen Peak wstrząsnęła potężna erupcja. Chmura popiołu i gazów sięgnęła wysokości 9.1 km i była widoczna z Eureka, 240 km na zachód od wulkanu. Z północno-wschodniego stoku wulkanu zeszła lawina gorącego popiołu, gazu, odłamków skalnych i pumeksu (spływ piroklastyczny) dewastując 8 km kwadratowych obszaru. Gorejąca chmura stopiła śnieg, z którego powstał płynny lahar i spłynął Lost Creek 16 km aż do Old Station. Opad popiołu odnotowano w Winnemucca w stanie Nevada, 320 km na wschód. Do maja 1917 roku Lassen Peak targały eksplozje freatyczne. Z uwagi na potencjalną aktywność Lassen Peak jest starannie monitorowany przez geologów.

Daty erupcji Lassen Peak: 1650?, 1914-17.

Tonga

NIUAFO'OU - Kolista i skalista wysepka Niuafo'ou o szerokości 8 km stanowi niski wulkan tarczowy (260 m) z wyodrębnionym kraterem erupcyjnym. Obecnie populacja liczby liczy 700 mieszkańców. W 1999 roku odkryto gorące źródło w północno-wschodniej części kaldery. Pośrodku wysepki znajduje się kaldera z szerokim na 4 km jeziorem Vai Lahi o głębokości 90 metrów. W ciągu ostatnich 150 lat na Niuafo'ou miało miejsce 12 erupcji wulkanicznych, z czego erupcja z 1946 roku przyczyniła się do ewakuacji blisko 1200 mieszkańców wyspy. Erupcje na wyspie: 1) efuzywne (lawowe) z bocznych szczelin 2) eksplozywne z kaldery. Wybuch wulkanu w 1886 roku poprzedziły trwające dobę wstrząsy sejsmiczne i wyładowania atmosferyczne. Na brzegach jeziora Vai Lahi pojawiły się niewielkie gejzery. Ludzie opuścili sześć wiosek i znaleźli schronienie w mieścinie Futoo na zachodniej stronie Niuafo'ou. Erupcja wyrzuciła gorącą wodę z jeziora, kamienie oraz tumany pyłu. Zniszczeniu uległo siedem wiosek. 200 metrowy stożek wyłonił się z jeziora. Płonęły palmy kokosowe. Wulkan uspokoił się po 10 dniach erupcji. Wcześniejsza erupcja w roku 1853 zniszczyła wioskę 'Ahau zabijając 25 ludzi. Wylewy lawy z erupcji w latach 1912 i 1929 zniszczyły wioskę Futu odcinając wybrzeże i niszcząc roślinność na zachodzie wyspy.

Daty erupcji na Niuafo'ou: 1814, 1853, 1867, 1886, 1887, 1912, 1929, 1935-36, 1943, 1946, 1947?, 1959?, 1985.

Salwador

GUAZAPA - Mocno zerodowany bazaltowy stratowulkan Guazapa (1438 m) znajduje się 30 km na północ od wulkanu San Salvador. Zbocza Guazapa tworzą głębokie kaniony, krater wulkanu zniknął na skutek procesu erozji. Ostatnia erupcja Guazapa (ze stożka scorii Macanze) miała miejsce w ciągu ostatnich kilku tysięcy lat. Na niższych zboczach Guazapa ukrywali się ludzie w czasie 12-letniej wojny domowej w Salwadorze, która pochłonęła 75 000 ofiar. Dowodem na to są ruiny kościoła, cmentarza, szkoły, liczne leje po bombach, a nawet naboje. Duchy Guazapa nadal żyją na stokach świętej (dla wielu) góry.

Nevado del Huila w Kolumbii, Etna i Christchurch

Z góry przepraszam za brak aktualizacji w ostatnich dniach z uwagi na permanentny brak Internetu. Niemniej pogotowie wulkaniczne czuwa.

Wzrasta kopuła lawowa na wierzchołku kolumbijskiego wulkanu Nevado del Huila. Kopuła może się zapaść i spowodować spływy piroklastyczne, a te z kolei wymieszane z wodą czy śniegiem spowodują lahary. Erupcja Nevado del Huila w 2007 roku (po 500 latach ciszy) wywołała lahary, a co za tym idzie zniszczenia infrastruktury i ofiary śmiertelne. W 1994 roku roku lawina i lahar z wulkanu niszczyły miasta, zabiły od 253 do 1200 ludzi w dolinie Rio Paez i pozostawiły dalsze 20 000 bez dachu nad głową.

18 luty 2011 - druga od 36 dni erupcja Etny w 2011 roku. Czas trwania: 11 godzin, miejsce: niższe wschodnie zbocze Południowo-Wschodniego Krateru, charakterystyka erupcji: aktywność strombolijska, fontanny lawy i wylew lawy w kierunku Valle del Bove.

22 luty 2011 - niewielka erupcja freatyczna bliźniaczych wulkanów Lokon-Empung w Indonezji. Ostatni epizod erupcyjny Lokong-Empung miał miejsce w 2003 roku.

21 luty 2011 - trzęsienie ziemi w Christchurch na Nowej Zelandii o sile 6.3 w skali Richtera na głębokości 5 km - drugie od września 2010 roku. Tym razem są ofiary śmiertelne - naliczono 65 zabitych. Ogromne zniszczenia w Christchurch, liczne wstrząsy wtórne o sile od 3 do 5.5 stopni w skali Richtera. Miliony ton lodu odrywają się od Lodowca Tasman generując mini-tsunami na jeziorze Terminal.

Mariany

ANATAHAN - 120 km od Saipan (stolicy Marianów) znajduje się wyspa wulkaniczna Anatahan. Formuje ją czynny wulkan o tej samej nazwie. Najwyższym punkt wyspy znajduje się na zachód od kaldery i mierzy 788 metrów. Długość wyspy: 9 km, na wyspie do 1951 roku przebywali japońscy żołnierze, którzy nie chcieli się poddać. Wierzchołek wyspy tworzy kaldera o wymiarach 5 x 2 km. Wschodni krater znajduje się we wschodniej części kaldery. To krater zapadliskowy o średnicy 1.2 km i głębokości 200 metrów. W 1990 roku na skutek aktywności fumarolicznej i lokalnych wstrząsów sejsmicznych została ewakuowana wioska Anatahan usytuowana na zachodnim krańcu wyspy. Pierwsza odnotowana w czasach historycznych erupcja wulkanu rozpoczęła się 10 maja 2003 roku ze wschodniego krateru. Chmura czerwonawo-brązowego popiołu dotarła na wysokość 13 km. W dniach 5-14 czerwca miała miejsce ekstruzja kopuły lawowej, która uległa zniszczeniu w trakcie erupcji Anatahan 14 czerwca. W trakcie potężnej erupcji wulkanu 6 kwietnia 2005 roku chmura popiołu rozciągnęła się nad Morzem Filipińskim.

Daty erupcji Anatahan: 2003, 2004, 2005, 2006, 2008.

Kolumbia

GALERAS - Wulkan złożony Galeras (4276 m) zlokalizowany w południowej Kolumbii blisko granicy z Ekwadorem uchodzi (obok wulkanów Nevado del Ruiz i Machin) za najbardziej niebezpieczny wulkan kolumbijski. Składa się z kilku małych kalder, stożków żużlowych i stratowulkanu. Na wschodnim zboczu Galeras leży miasto Pasto liczące 450 000 mieszkańców. Z racji tego wulkan stwarza śmiertelne zagrożenie dla ludzi.

Tragiczna erupcja w 1993 - śmierć wulkanologów.

14 stycznia 1993 roku w trakcie niespodziewanej erupcji Galeras zginęło sześciu wulkanologów i troje turystów. W owym czasie dwadzieścia osób przebywało w kraterze. Na 16 dni przed wybuchem 20 wstrząsów tornillo miało miejsce na wulkanie. Pomimo aktywności sejsmicznej wulkanolodzy, którym przewodził Stanely Williams weszli do krateru. Niektórzy z nich nie mieli zabezpieczających kasków. Pomimo połamanych nóg, straszliwych poparzeń i zmiażdżonej czaszki Stanley Williams doczołgał się do pobliskiej skały, gdzie znalazł schronienie przed opadającym popiołem. Potem napisał książkę "Surviving Galeras", w której tłumaczył swoje lekko powiedziawszy nierozsądne postępowanie.

Inne erupcje:

21 marca i 5 kwietnia 2000 roku - poprzedzone wstrząsami tornillo.
7 czerwca 2002 roku - erupcja hydrotermalna w kraterze El Pinta.
16 lipca 2004 roku - emisja gazów w kraterze El Pinta. 21 listopada eksplozywna erupcja Galeras z odłamkami wywołującymi pożary 3 km od krateru.
24 listopada 2005 roku - erupcja Galeras poprzedzona wstrząsami tornillo. Popiół opada na Pasto, Fontibon, San Cayetano i Postobon.
Styczeń - czerwiec 2006 roku - ekstruzja kopuły lawowej, 12 lipca - dwie eksplozje Galeras, ewakuacja 1000 ludzi z pobliża wulkanu.
17 stycznia 2008 roku - eksplozywna erupcja Galeras. Wzrost kopuły lawowej w kraterze.
14 luty 2009 roku - eksplozywna erupcja wulkanu o godzinie 19:10. Popiół opada na Pasto. Kolejne erupcje Galeras: 20 lutego (7:05 am lokalnego czasu), 30 września (9:14 am lokalnego czasu, kolumna popiołu sięga wysokości 9-11 km), 20 listopada (8:37 am, kolumna popiołu sięga wysokości 10 km i jest rozwiewana na północ, ewakuacja 1000 osób do schronień w Pasto).
2 stycznia 2010 roku - erupcja Galeras, kolumna popiołu sięga wysokości 12 km. Rozżarzone odłamki skalne powodują pożary w odległości 3.5 km od krateru.

Erupcje Galeras w latach 1535, 1580, 1616, 1670-1736, 1754-56, 1796-1801, 1823, 1828-34, 1836, 1865-70, 1889, 1891, 1923, 1924-27, 1930?, 1932, 1933?, 1936, 1947?, 1950, 1973?, 1974-83, 1989, 1990-92, 1993, 2000, 2002, 2004-06, 2008-10, 2013.

Gwatemala

ATITLAN - W pobliżu kaldery malowniczego jeziora Atitlan znajduje się stożkowy stratowulkan Atitlan o wysokości 3535 metrów. Na południowym brzegu jeziora Atitlan sąsiaduje z nim bliźniaczy wulkan Toliman. Od XV wieku odnotowano szereg eksplozywnych erupcji Atitlan. Atitlan w odróżnieniu od lawowego Toliman w trakcie erupcji produkował materiały piroklastyczne. Północna strona wulkanu jest zalesiona w pobliżu wierzchołka, zaś południowe stoki nie są.

Erupcje Atitlan w latach 1469, 1505?, 1579-81, 1663, 1717-21, 1826, 1827, 1833, 1837, 1843, 1852?, 1853, 1856?.

Kostaryka

ARENAL - Najmłodszy andezytowy stratowulkan kostarykański Arenal jest jednym z najaktywniejszych wulkanów Ameryki Łacińskiej. Mierzy 1633 metry wysokości i posiada szeroki na 140 metrów krater. Od setek lat uchodził za uśpiony. Lecz w 1968 roku bestia się przebudziła. Na dwa tygodnie przed przebudzeniem Arenal krowy schodziły z jego wyższych zboczy przeczuwając nadchodzący kataklizm.

Erupcja w 1968 roku.

29 lipca 1968 roku o 7.30 lokalnego czasu doszło do pierwszych eksplozji Arenal. Erupcja uformowała trzy nowe kratery. Zniszczone zostały dwie wioski Pueblo Nuevo i Tabacon, zginęło 78 ludzi. Wiele z domów w Puerto Nuevo zostało zniszczonych przez wyrzucane z wulkanu bloki skalne, pod wpływem opadu popiołu zawalały się ich dachy. Płonęły drewniane domostwa na skutek opadu gorącej tefry. 31 lipca chmura gorącego popiołu unieruchomiła w pobliżu rzeki Tabacon dwa samochody ekipy ratunkowej zabijając 8 osób. Położonym na wysokości 1060 metrów kraterem targały najsilniejsze eksplozje.

Od tragicznej erupcji w 1968 roku Arenal wciąż pozostaje aktywny. 6 lipca 1988 roku ginie turysta stojący zbyt blisko krateru i zabity odłamkami eksplozji. 28 sierpnia 1993 roku ze zboczy Arenal na skutek zapadnięcia się krateru schodzą spływy piroklastyczne. 5 marca 1998 roku - silne erupcje Arenal (naliczono 23 gorejące chmury schodzące ze zboczy wulkanu z prędkością 60 km/h i docierające na odległość 2 km). Ewakuowano 450 osób, w tym wielu turystów. 23 sierpnia 2000 roku spływ piroklastyczny z Arenal uśmierca przewodnika i 8-letnią dziewczynkę. 26 sierpnia 2000 roku niewielki samolot pasażerski uderza w wulkan 200 metrów przed centralnym kraterem. Giną wszyscy na jego pokładzie (10 osób). W lutym 2010 roku Arenal nadal wykazuje erupcyjną aktywność (strombolijskie eksplozje, lawiny, wylew lawy schodzący południowo-zachodnim zboczem, emisja gazów z krateru C, w kraterze D aktywne fumarole).

Od 1968 roku aktywność Arenal eksplozywna, erupcje strombolijskie, powolne wylewy blokowej lawy, spływy piroklastyczne, lawiny lawowe. Z racji tego Arenal pozostaje jedną z największych atrakcji turystycznych Kostaryki.

Erupcje Arenal w latach 700?, 750 plus minus 50 lat, 1020?, 1030?, 1400?, 1440?, 1750 plus minus 50 lat, 1968-2010.

Chile

LONQUIMAY - Andezytowy stratowulkan Lonquimay o wysokości 2865 metrów znajduje się w rejonie Araucania na południowy wschód od malowniczego stratowulkanu Tolhuaca. Jego krater wypełnia lodowiec, który schodzi południowym zboczem. 25 grudnia 1988 roku rozpoczęła się erupcja Lonquimay na północno-wschodnim zboczu poprzedzona trwającymi trzy tygodnie wstrząsami sejsmicznymi. Erupcja miała z początku miejsce w ośmiu niewielkich otworach erupcyjnych wzdłuż długiej na 800 metrów szczeliny. 27 grudnia 1988 roku rozpoczęła się eksplozywna freatomagmowa erupcja wulkanu. Kolumna popiołu w ciągu 5 minut sięgnęła wysokości 9 km. W kwietniu 1989 roku stożek piroklastyczny Navidad był wysoki na 210 metrów i szeroki na 700 metrów. Umierały setki krów i koni po zatruciu fluorem. W lipcu 1989 roku ewakuowano 800 mieszkańców rejonu Bernardo Nanco i 3800 mieszkańców miasteczka Lonquimay. Po 13 miesiącach aktywności erupcja stożka Navidad zakończyła się pomiędzy 22 a 25 stycznia 1989 roku.

Erupcje Lonquimay w latach 1853, 1887-90, 1933, 1940?, 1988-89.

Japonia

SUWANOSEJIMA - Andezytowy stratowulkan Suwanosejima (799 m) jest zlokalizowany na długiej na 8 km wyspie w północnych wyspach Riuku. Obok wulkanu Sakurajima to najaktywniejszy wulkan w Japonii. Od 1949 roku jest w stanie ciągłej aktywności erupcyjnej (strombolijskiej). 21 listopada 1992 roku zaobserwowano fontanny lawy. W listopadzie 2008 roku eksplozje Suwanosejima wyprodukowały chmury erupcyjne sięgające wysokości 2 km. Suwanosejima posiada dwa aktywne kratery: krater On-take był niemal bez przerwy aktywny w latach 1949-1996. Populacja wyspy liczy około 50 mieszkańców. Największa erupcja Suwanosejima miała miejsce w latach 1813-14 i spowodowała uformowanie kaldery Sakuchi w kształcie podkowy. Wylewy lawy z wulkanu dotarły na wschodnie wybrzeże w 1884 roku.

Erupcje Suwanosejima w latach 1813-14, 1877, 1884, 1885, 1889, 1914?, 1915?, 1921-22, 1925, 1934, 1938, 1940, 1949-2015.

Japonia

SAKURAJIMA - Znajdujący się na południu wyspy Kiusiu stratowulkan Sakurajima (1117 m) jest jednym z najaktywniejszych wulkanów na świecie. Jego nazwa mówi sama za siebie: Wezuwiusz Wschodu. 10 km na zachód od tego wulkanu jest zlokalizowane pół milionowe miasto Kagoshima. Erupcje Sakurajima trwają niemal bez przerwy. Wierzchołek Sakurajima składa się z trzech szczytów: Kitadake, Nakadake i Minamidake (obecnie aktywny). Pierwsza erupcja Sakurajima odnotowana w czasach historycznych miała miejsce w 708 roku. Erupcje wulkanu strombolijskie, bardzo silne plinańskie w latach 1476, 1779 i 1914. W wyniku erupcji w 1779 roku zginęło 150 ludzi. W trakcie tej erupcji wulkan wyrzucał z krateru rozżarzone skały, które podpalały domy, zapadła ciemność przerywana grzmotami i błyskawicami. W niektórych miejscach śnieżnobiała tefra była głęboka na 1.5 metra. Grupa ludzi zginęła, gdy szukali schronienia w jaskini, a lawina z Sakurajima pogrzebała wejście do groty. Erupcja z 1914 roku została poprzedzona wstrząsami sejsmicznymi i wybuchem oddalonego o 48 km wulkanu Kirishima. 35 ludzi zginęło na skutek aktywności sejsmicznej. 12 stycznia 1914 roku na zachodnim stoku wulkanu pojawiła się szczelina. Chmura erupcyjna dotarła na wysokość 8 km. Trzęsienie ziemi z 13 stycznia spowodowało tsunami, które uderzyło w brzegi Kagoshima Bay. Potoki lawy pokryły obszar 26 km kwadratowych powodując wzrost powierzchni wyspy i połączenie jej z lądem wąskim przesmykiem. Od 1955 roku Sakurajima jest aktywny niemal bez przerwy. Każdego roku wulkanem targa tysiące niewielkich eksplozji, którym towarzyszy wyrzucanie popiołu. Wybuchający wulkan co rusz powoduje uszkodzenia szyb w domach, samochodach i samolotach na lotnisku Kagoshima. Odłamki skalne i lapille uszkadzają dachy w Kagoshima. Z racji swej aktywności Sakurajima jest intensywnie studiowany przez wulkanologów, którzy próbują przewidzieć jego erupcje.

Erupcje Sakurajima w latach 708, 712?, 716-18, 764, 766, 778, 1468, 1471-76, 1478, 1642, 1670?, 1706, 1742, 1749, 1756, 1779-81, 1782, 1783, 1785, 1790, 1791, 1792, 1794, 1797, 1799, 1860, 1899?, 1914-15, 1935, 1938, 1939, 1940, 1941, 1942, 1946, 1948, 1950, 1954?, 1955-2015.