Wyprawa na krater Nabiyotum w Kenii w lipcu 2019 (fotorelacja)

Uwielbiam dostawać od rodaków zdjęcia z wypraw wulkanicznych, a już tym bardziej cieszy mnie gdy ktoś zdecyduje się zaplanować wyprawę w miejsce trudno dostępne, do którego dotarcie jest nie lada logistycznym wyzwaniem. Nawet jeśli nigdy nie uda mi się dotrzeć do takiej lokalizacji to takie zdjęcia działają na moją wyobraźnię. W lipcu 2019 roku Anna i Jakub Urbańscy oraz Adam Maciejewski z żoną dotarli na krater Nabiyotum. Adam napisał mi o tym miejscu:

"Jest faktycznie piękne, ale trudno dostępne. Od lądu nie da rady się tam dostać, bo jest tam Suguta Valley, zwana Doliną Śmierci - taki wyklęty ląd, gdzie pełno bandytów, przemytników etc. Ponadto bardzo trudny teren - nie da się przejść. Można tylko dopłynąć łodzią - taka dwusilnikowa na pełnym gazie płynie ok. godziny. Mam sporo materiałów z etapu planowania wyprawy."

Krater Nabiyotum (inna nazwa: Teleki) znajduje się blisko alkalicznego (zasadowego) jeziora Turkana w Kenii. Odkryty został w 1888 roku. Odległość z najbliższego miasta Lodvar wynosi 70 km. Krajobraz wokół krateru jest piękny, dziwny, nieco odrealniony. To zaiste jeden z najpiękniejszych kraterów na Ziemi.

Cztery pierwsze zdjęcia Anna i Jakub Urbańscy, pozostałe (m.in. krawędzi i wnętrza krateru) Adam Maciejewski, Nabiyotum, Kenia, lipiec 2019.

Kenia

OL DOINYO EBURRU - Wulkan złożony Ol Doinyo Eburru o wysokości 2856 metrów znajduje się na 8 km na południowy zachód od jeziora Naivasha w Wielkiej Dolinie Ryftowej. Wchodzi w skład grupy kenijskich wulkanów Suswa, Longonot, Olkaria, Eburru, Elmenteita i Menengai. Posiada dwa wierzchołki - Wschodni Eburru i Zachodni Eburru oraz ponad 50 kraterów o średnicach w przedziale od 200 metrów do 1.25 km. Wzdłuż uskoków, w kraterach i na stożkach żużlowych znajdują się aktywne fumarole i solfatary. Wulkan zbudowany jest głównie z trachitowych wylewów lawy. Eburru odzielają od wulkanu Olkaria płaskowyże Akira. Wulkan jest eksploatowany geotermalnie. Nie odnotowano jego erupcji w czasach historycznych.

Wulkany i teledetekcja

Tym razem będzie o satelitach i wulkanach. Systemy satelitarne monitorują wszelkie przejawy aktywności wulkanów, które do tej pory uchodziły za drzemiące. Przestudiowano 440 aktywnych wulkanów w 16 krajach rozwijających się. 384 miały kiepski monitoring (albo wcale), a 65 z nich stwarza duże ryzyko dla żyjących w ich cieniu populacji. Satelity obserwujące Ziemię takie jak Envisat ESY mogą wykryć aktywność słabo monitorowanych wulkanów. InSar (Interferometryczny Syntetyczny Radar Apertury) to technika, w której dwa (lub więcej) ujęcia radarowe z tego samego areału pozwalają na wykrycie niewielkich deformacji powierzchni. Wtedy następuje zmiana sygnału radaru prowadząca do wzorców interferencyjnych w kolorze tęczy w tzw. interferogramie SAR. Jak wiadomo ruch magmy sprzyja deformacji powierzchni gruntu, zatem InSar wszystko dostrzeże (nawet przez chmury). Dla przykładu satelita Envisat ESY wykrył w latach 2004-06 9 centymetrową inflację wulkanu Longonot w Kenii (na zdjęciu). Wulkany nadal potrafią zaskoczyć i wulkanologom trudno jest przewidzieć ich erupcje, niemniej ich monitoring satelitarny pozwala zebrać bardzo wiarygodne dane o zachowaniu eksplodujących gór, opracować ewentualne drogi cywilnej ewakuacji i postawić sprzęt naziemny. Na zdjęciach Envisat/SAR wulkany Longonot i Alutu (Etiopia).

Przy okazji nowy tekst o wirusie Schmallenberg na naTemat:

http://bartkrawczyk.natemat.pl/7913,wirus-schmallenberg-tuz-za-rogiem

Toć się dzisiaj rozpisałem. :-)

Kenia

OLKARIA - Kompleks wulkaniczny Olkaria jest zlokalizowany na południe od jeziora Naivasha i na zachód od wulkanu Longonot. Aktywność fumaroliczna ma miejsce na Njorowa Gorge oraz na dwóch stożkach pumeksu Orengingnai i Olkaria. Olkaria składa się z 80 ryolitowych centrów wulkanicznych, w tym z kopuł lawowych oraz grubych wylewów lawy. Ostatnia erupcja miała miejsce w roku 1770 ± 50 lat ze szczeliny Ololbutot na południowo-zachodniej stronie kompleksu i wyprodukowała wylew lawy i pumeksu.

Kenia

BOGORIA - Jezioro Bogoria o wymiarach 17 x 3.5 km w Kenii słynie przede wszystkim z obecności ponad miliona flamingów, a także posiada największą ilościowo liczbę gejzerów w Afryce. Aktywne gejzery oraz gorące źródła znajdują się na zachodnim brzegu jeziora. Na zachód od Bogoria wznosi się na wysokość 2236 metrów plejstoceński wulkan tarczowy. W 1828 roku jezioro nawiedziło trzęsienie ziemi o sile 7.0 w skali Richtera.

Kenia

MARSABIT - Wulkan tarczowy Marsabit (1707 m) jest zlokalizowany w północnej Kenii na wschód od jeziora Turkana. To masywny wulkan tarczowy ze 180 stożkami żużlowymi i 22 maarami o średnicy dochodzącej do 3.5 km. Wylewy lawy na jego zboczach osiągają grubość od 5 do 20 metrów. Marsabit jest jedynym wulkanem tarczowym w Kenii posiadającym tyle maarów. Mieszanina podziemnej wody i magmy doprowadziła do ich powstania. Daty erupcji nieznane.

Kenia

NYAMBENI HILLS - Wulkan tarczowy Nyambeni Hills (750 m) jest upstrzony wylewami lawy, fonolitowymi kopułami lawowymi oraz najmłodszymi bazaltowymi stożkami żużlowymi. Erupcje w późnym plejstocenie i holocenie.

Kenia

CHYULU HILLS - Wulkaniczny obszar Chyulu Hills jest długi na 100 km i znajduje się 70 km na północny wschód od wulkanu Kilimandżaro. Obejmuje kilkaset stożków i niewielkich wylewów lawy. Pod Chyulu Hills mieści się region płynnej magmy. Ostatnie erupcje miały miejsce około roku 1855 ze stożków żużlowych Shaitani i Chainu w Południowych Chyulu Hills. W Północnych Chyulu Hills erupcje wulkaniczne rozpoczęły się 1.4 miliona lat temu. W Chyulu Hills znajduje się druga największa tuba lawowa na świecie - Leviathan o długości 11,152 metrów.

Kenia

LONGONOT - Trachitowy stratowulkan Longonot (2776 m) znajduje się 60 km na zachód od Nairobi i na południowy wschód od jeziora Naivasha. Wulkan posiada kalderę o wymiarach 8 x 12 km, natomiast młodszy centralny stożek uformowany w kalderze posiada krater o szerokości 1.8 km. Longonot uchodzi za uśpiony wulkan - w 1863 roku ± 5 lat miały miejsce wylewy lawy na jego północnym zboczu. Krater Mount Longonot porasta las niewielkich drzew. Na wulkanie żyją między innymi zebry, żyrafy i leopardy. W połowie XX wieku 30 fumaroli zaobserwowano na Longonot. Na północnym zboczu wulkanu znajduje się dobrze zachowany pasożytniczy stożek i morfologicznie młody wylew lawy. Młode wylewy lawy odnajdziemy także na południowo-zachodnim zboczu Longonot. Pożary buszu w kraterze Longonot w marcu 2009 roku spowodowały śmierć wielu zwierząt tam żyjących.

Daty erupcji: 3650 p.n.e, 1270 p.n.e, 1330, 1600, 1863 ± 5 lat.

Kenia

ELMENTITA BADLANDS - Grupa piroklastycznych stożków zlokalizowana w centralnej Kenii na południe od jeziora Elmentita. Otutu Forest (Las Otutu, inna nazwa) obejmuje rozległy wylew lawy pokrywający obszar o powierzchni 36 km kwadratowych. Niektóre z szczytów (najwyższy liczy 2126 metrów) zwą się Horseshoe Crater i Scout Hat Hill. Elmentita Badlands charakteryzuje się także występowaniem jaskiń (tub) lawowych - świadectwem prehistorycznego wulkanizmu.

Kenia

MENENGAI - 24 km na południe od równika, na północ od Nakuru jest zlokalizowany wulkan tarczowy Menengai (2278 m) uformowany 200 000 lat temu. Jego kaldera o wymiarach 8 x 12 km uformowana została 8000 lat temu. Powierzchnię kaldery wypełnia ponad siedemdziesiąt post-kaderowych wylewów lawy. W centrum kaldery pośród lawy znajduje się mały stożek, który jest aktywny fumarolicznie. Ostatnia erupcja wulkanu miała miejsce około roku 6050 p.n.e. Na południe od Menengai i na północny zachód od jeziora Nakuru znajdują się dwa post-kalderowe maary.

Kenia

EMURUANGOGOLAK - Wulkan tarczowy Emuruangogolak (1734 m) znajduje się 100 km na południe od jeziora Turkana w Kenii. Posiada kalderę o wymiarach 5 x 3.5 km uformowaną około 38 000 lat temu. Trachitowe i bazaltowe wylewy lawy zostały wyprodukowane na północnych i południowych zboczach wulkanu oraz w kalderze. Owocem ostatniej erupcji Emuruangogolak około roku 1910 był trachitowy wylew blokowej lawy ze stożka na południe od Kapusikeju. Wierzchołek wulkanu zapadał się dwukrotnie formując płytkie zagnieżdżone kaldery. Daty erupcji: 1115, 1160, 1230, 1300, 1700, 1910.

Kenia

SOUTH ISLAND - Największa z trzech wulkanicznych wysp na jeziorze Turkana Wyspa Południowa (South Island) odznacza się stożkami tufu i bazaltowymi wylewami lawy. Morfologicznie młode wypływy lawy formują większość wschodniej linii brzegowej South Island. Erupcja ze stożka scorii na Wyspie Południowej została zaobserwowana w trakcie ekspedycji Counta von Teliki w 1888 roku. Zachodnie zbocza wyspy pokryte są miękkim popiołem. Północna część South Island odznacza się wylewami czarnej lawy, które dotarły do morza.

Kenia

NORTH ISLAND - North Island (Wyspa Północna) to najmniejsza z wulkanicznych wysp na jeziorze Turkana w Kenii. Znajdują się na niej zerodowane stożki tufowe oraz pierścienie tufu (pierścień tufu o średnicy 1 km jest zlokalizowany w centrum wyspy - zagnieżdżony w starszym pierścieniu tufu). Dwa wylewy lawy z centralnego pierścienia tufu - doskonale widoczne na zdjęciu - formują delty lawowe na północnej i zachodniej stronie wyspy. Południowa połowa North Island jest aktywna geotermalnie. Ostatnia erupcja na Wyspie Północnej miała miejsce 3300 lat temu.

Kenia

CENTRAL ISLAND - Na jeziorze Turkana w północnej Kenii znajdują się trzy wulkaniczne wyspy: North Island (Północna), South Island (Południowa) i Central Island (Centralna). Wyspa Centralna obejmuje 15 kraterów i stożków wulkanicznych. Wyspa ma kształt kolisty i powierzchnię 9 km kwadratowych. Jej wysokość to 550 metrów nad poziomem morza. 2 km na południowy wschód od Central Island znajdują się malutkie wysepki Bird Nest Island, Bug Island i Broken Island - wchodzące w skład obszaru wulkanicznego Central Island. Aktywność fumaroliczna ma miejsce na krawędzi centralnego krateru, którego ściany pokrywa siarka. Na wyspie znajdują się: 1) jezioro Flamingów (Flemingo Lake) o wymiarach 500 x 400 metrów, 2) jezioro Krokodyli na zachodzie (Crocodile Lake) o wymiarach 800 x 400 metrów oraz 3) jezioro Tilapia o wymiarach 300 x 250 metrów na południu. W 1975 roku doszło do erupcji freatycznej na wyspie.

Etiopia

MEGA BASALT VOLCANO - Mega Basalt Volcano to wulkaniczny obszar mieszczący się na granicy Kenii i Etiopii, 130 km na wschód od jeziora Turkana. Obejmuje 50 piroklastycznych stożków oraz związane z nimi wylewy lawy. Bazaltowy maar Gof Dukana o szerokości 1.8 km otaczają skały metamorficzne. Daty erupcji nieznane.

Kenia

KOROSI - Wulkan tarczowy Korosi (1446 m) znajduje się na północnym krańcu jeziora Baringo. Nie posiada centralnej kaldery, ale na północnych zboczach znajdują się kopuły lawowe i stożki scorii/pumeksu. Korosi cechuje się aktywnymi fumarolami oraz obszarami parującej gleby na wierzchołkach stożków i północno-zachodnim zboczu. Wylewy lawy Korosi: trachitowe i bazaltowe. Na zdjęciu krater Getang (Kinyach) o szerokości 600 metrów i głębokości 120 metrów. Data ostatniej erupcji Korosi nieznana.

Kenia

HOMA MOUNTAIN - Na wschodnim brzegu jeziora Wiktorii znajduje się wygasły wulkan złożony Homa Mountain (1751 m). Wraz z pobliskim czynnym wulkanem Ol Doinyo Lengai Homa Mountain jest zbudowany z law karbonatytowych. Liczne boczne otwory erupcyjne wulkanu (np. The Chiewo, Got Ojawa i Got Oloo na południowej i zachodniej stronie góry) zostały uformowane w trakcie ostatnich faz karbonatytowej aktywności wulkanu. Maar Lake Simbi znajduje się na dolnym wschodnim zboczu Homa. Data ostatniej erupcji Homa Mountain nieznana.

Kenia

THE BARRIER - Wulkan tarczowy The Barrier (1032 m, południowy kraniec jeziora Turkana, północna Kenia) składa się z czterech zachodzących na siebie wulkanów tarczowych, z których najmłodszy zwie się Kakorinya. Pozostałe trzy wulkany to Kalolenyang, Likaiu West i Likaiu East. 92 000 lat temu na wierzchołku Kakorinya uformowała się kaldera o szerokości 3.8 km, w której znajdują się trachitowe i fonolitowe kopuły lawowe i wylewy lawy. Południowe i północne zbocza The Barrier są upstrzone stożkami scorii oraz wylewami lawy. W kalderze oraz na zachodnich i południowych zboczach wulkanu odnajdziemy obszary solfatar. Erupcje The Barrier w czasach historycznych ze stożków Teleki i Andrew na północnym i południowym zboczu produkujące wylewy bazaltowej lawy. Erupcja stożka Andrew w 1888 roku została zaobserwowana przez wybitnego chemika Henry'ego Cavendisha.

Erupcje The Barrier w latach: 1030, 1050, 1090, 1871, 1888, 1895, 1897, 1906?, 1917, 1920?, 1921.