Porównanie mocy erupcji Hunga Tonga-Hunga Ha'apai z impaktami meteorytów

                                           

31 stycznia po południu wybrałem się do rezerwatu przyrody Meteorytu Morasko pod Poznaniem, by pospacerować wśród tamtejszych kraterów uderzeniowych. Wędrując przez las natrafiłem na sporo wiatrołomów będących efektem siejącego spustoszenie w Polsce niżu Nadia dzień wcześniej. Przyglądając się największemu z kraterów uderzeniowych na Morasku zastanawiałem się jaka była moc eksplozji tego impaktu, który miał miejsce ponad 5000 lat temu. Także w porównaniu do erupcji wulkanu Hunga Tonga-Hunga Ha'apai w Tonga z 15 stycznia 2022 roku.

Globalna grupa monitorująca eksplozje nuklearne z siedzibą w Wiedniu (Comprehensive Nuclear-Test-Ban Treaty Organization, CTBTO), która zarządza siecią instrumentów sejsmicznych, hydroakustycznych i infradźwiękowych wychwyciła paroksyzm erupcyjny z 15 stycznia na wszystkich 53 rozsianych po całym globie detektorach. Oszacowana moc wybuchu Hunga Tonga-Hunga Ha'apai to zatem według naukowców z NASA 6-10 megaton (inne oszacowanie to 4-18 megaton), choć są badacze, którzy szacują wartość wyzwolonej energii na aż 50 megaton, czyli tyle ile wyniosła detonacja wodorowej Car Bomby nad Nową Ziemią 30 października 1961 roku (mogą o tym świadczyć dane infradźwiękowe). Dla porównania erupcje Mount Saint Helens w 1980 roku czy Krakatau w 1883 roku wyzwoliły odpowiednio 24 megatony energii oraz około 200 megaton energii. 

https://www.space.com/tonga-volcano-eruption-18-megatons

https://www.npr.org/2022/01/21/1074438703/nuclear-test-monitor-calls-tonga-volcano-blast-biggest-thing-that-weve-ever-seen 

Porównajmy zatem siłę erupcji Hunga Tonga-Hunga Ha'apai do kilku wybranych przeze mnie impaktów (eksplozji meteorytów). O moc impakt meteorytu Morasko (kratery na moich zdjęciach) zapytałem profesora Witolda Szczucińskiego, geologa i geochemika z UAM w Poznaniu. Pozwolę sobie w tym miejscu zacytować poznańskiego badacza: "Generalnie całkowita uwolniona energia nie przekraczała 30 kiloton, czyli była 10 razy mniejsza niż szacowana całkowita energia zdarzenia w Czelabińsku. Warto jednak zwrócić uwagę, że w Czelabińsku nie powstały kratery - różnica wynika z innego typu impaktora (meteorytu). W Morasku mamy meteoryt żelazny - bardziej zwarty i wytrzymały, który większość energii uwolnił w zetknięciu z ziemią dając kratery, w Czelabińsku prawie cała energia była uwolniona w atmosferze jako fala uderzeniowa." Owa fala uderzeniowa zniszczyła przynajmniej milion szyb w budynkach i zraniła 1200 osób. Stanowiła ekwiwalent eksplozji o sile 550 kiloton.

 Do silniejszej eksplozji asteroidy w atmosferze (szacowana wysokość 5-10 km) doszło 30 czerwca 1908 roku nad rzeką Podkamienna Tunguzka (Syberia). To był największy impakt asteroidy zarejestrowany w czasach historycznych, który zdewastował około 2150 km kwadratowych lasu. Ekwiwalent TNT eksplozji tunguskiej jest szacowany na 10-30 megaton (prawdopodobnie 15 megaton). Czyli siła już zbliżona do erupcji Hunga Tonga-Hunga Ha'apai z 15 stycznia 2022 roku.

Przydatne linki, w tym polskojęzyczne podsumowanie prac nad impaktem Morasko:

https://geojournals.pgi.gov.pl/pg/article/view/29763

Warto nadmienić, iż najprecyzyjniejsze szacunki odnośnie impaktu Morasko i uwolnionej przez niego energii pochodzą z modelowania numerycznego, którego wyniki opublikowała Gosia Bronikowska wraz z współautorami. 

https://pbsd.amu.edu.pl/mgr-malgorzata-bronikowska/ 

https://impact.ese.ic.ac.uk/ImpactEarth/ImpactEffects/

https://en.wikipedia.org/wiki/Tunguska_event

Od 31 stycznia uaktywnił się wulkan Chikurachki (Czikuraczki, na zdjęciu) - najwyższy szczyt kurylskiej wyspy Paramuszyr (1816 m. wysokości). Smuga pary z domieszką popiołu jest widoczna na zdjęciach satelitarnych. Obłok pary i gazu sięgnął wysokości 3.3 km, a 2 lutego ponad 4 km. Chikurachki znajduje się w odległości około 60 km od liczącego 2700 mieszkańców Siewiero-Kurylska. Silna erupcja w 1985 roku.

W dniach 30-31 stycznia sporadyczne spływy piroklastyczne schodziły z kopuły lawowej Caliente wulkanu Santiaguito w Gwatemali wskutek jej częściowego zapadania się. 

29 stycznia o godzinie 22.34 lokalnego czasu niewielki spływ piroklastyczny zszedł z jawajskiego wulkanu Semeru.

Warto wspomnieć także o aktywności sejsmicznej islandzkiego wulkanu Katla. 2 lutego o godzinie 19.10 lokalnego czasu na północno-wschodniej krawędzi Katli zarejestrowano trzęsienie ziemi o magnitudzie 4.0 oraz kilka mniejszych trzęsień wtórnych  (w tym magnituda 3.4). To najsilniejsze trzęsienie ziemi na wulkanie od 2017 roku. W ramach ciekawostki dodam, że przed silną erupcją wulkanu w 1918 roku mieszkańcy Vik odczuli dwa silniejsze trzęsienia ziemi na około pół godziny przed startem erupcji i na 30-60 minut przed nadejściem powodzi glacjalnej. Tak zapamiętali to miejscowi.

http://wulkanyswiata.blogspot.com/2021/06/katla-najgrozniejszy-wulkan-islandii.html

Artykuł niniejszy dedykuje moim przeszłym i obecnym Patronom na Patronite oraz wszystkim osobom, które tutaj mniej lub bardziej regularnie zaglądają.

Katla: najgroźniejszy wulkan Islandii?

                                                         
                                                            

Artykuł zainspirowany nowym islandzkim serialem "Katla" (2021), którego pierwszy sezon obejrzałem na Netfliksie. Co prawda erupcja Katli stanowi w nim jedynie tło do fantastycznej opowieści o sobowtórach, doppelgangerach, które pojawiają się w życiu głównych postaci, ale serial jest całkiem wciągający, mroczny i zagadkowy. Polecam obejrzenie. W przyszłości pokuszę się o jego głębszą recenzję i analizę.

Podlodowy wulkan Katla znajduje się pod lodowcem Mýrdalsjökull, czwartym największym na Islandii (przeciętna grubość warstwy lodu 200 metrów, największa 700 metrów). Do niewielkich erupcji Katli, które nie przedarły się przez grubą warstwę lodu mogło dojść w latach 1955, 1999 i 2011. Kaldera centralna tego potencjalne groźnego wulkanu zaczęła się formować około 10 000 lat temu. Istnieją dowody, że dawne erupcje skutkowały jej osiadaniem. W odróżnieniu od innego, już słynnego islandzkiego wulkanu podlodowego Eyjafjallajökull (ogromnie medialna erupcja efuzywno-eksplozywna w 2010 roku) Katla jest wulkanem znacznie aktywniejszym z licznymi erupcjami w ciągu minionych 12 000-10 000 lat. Około 7000 lat temu wulkan wybuchł poza lodowcem - w Hólmsáreldar. W ciągu następnych setek lat dochodziło do erupcji Katli, zarówno lawowych (bazaltowych), jak i eksplozywnych. Na zachód i północ od lodowca pokrywającego Katlę otwierały się szczeliny. 

Około roku 934 roku ma miejsce słynna erupcja szczelinowa Eldgjá, o której szerzej napisałem tutaj: 

http://wulkanyswiata.blogspot.com/2020/05/wulkany-i-wikingowie-erupcja-eldgja-na.html

Erupcje Katli często topiły pokrywę lodową i dochodziło do ogromnych powodzi glacjalnych, zazwyczaj w Mýrdalssandur, pomiędzy rzekami glacjalnymi Múlakvísl i Kúðafljót. Wskutek dużej erupcji Katli do potężnej powodzi glacjalnej doszło w Markarfljót na północ od lodowca. Wówczas zapewne wybuchło centrum erupcyjne Goðabunga, najbardziej aktywne sejsmicznie w ostatnich latach. Warto zauważyć, że Islandczycy obawiali się przebudzenia Katli po erupcji Eyjafjallajökull w 2010 roku, gdyż do takich sytuacji dochodziło wcześniej. Jednak Katla tamtego lata nie wybuchła. 

Typy erupcji Katli: 1) szczelinowe w lodowcu, większość w kalderze centralnej 2) erupcje eksplozywne pod lodem 3) erupcje szczelinowe poza lodowcem. Jeśli wulkan wybuchnie w przyszłości to należy się spodziewać każdej z tych ewentualności. Liczba erupcji wulkanu Katla w ciągu 12 000-10 000 ostatnich lat: około 300, w czasach historycznych około 20. 

Pierwsza niewielka przed okresem osadniczym w latach 894-98. Umiarkowana erupcja w roku 920. Erupcja Eldgja około roku 934 - pod lodowcem i poza lodowcem wzdłuż szczeliny o długości 75 km. Niewielka erupcja w roku 1179, która poczyniła jednak znaczne szkody w osadach Höfðabrekka. Mała erupcja w 1245, która według źródeł historycznych miała miejsce pod lodowcem Sólheimajökull, na południe od Mýrdalsjökull. Rok 1262 - silna erupcja, najsilniejsza od czasu Ogni Eldgja - obłok erupcyjny zaciemnił niebo. Grubość warstwy popiołu w odległości 30 km od wulkanu - ok. 10 cm. Umiarkowana erupcja w 1357 roku powodująca szkody w Mýrdalur. Umiarkowana erupcja w 1416 roku, która pogrzebała dolinę w lodowcu i wywołała powódź glacjalną. Niewielka w 1440 roku. Duża erupcja w 1500 roku. Pierwsza dość dobrze udokumentowana, acz niewielka w 1580 roku - rozpoczęła się 11 sierpnia. Niewielka erupcja, która rozpoczęła się 12 października 1612 roku. 

Opisana przez Porsteina Magnussona duża erupcja Katli, która rozpoczęła się rankiem 2 września 1625 roku. Zapoczątkowały ją umiarkowane i coraz silniejsze trzęsienia ziemi. Trwała przez 12 dni. W jej wyniku osadnicy opuścili 18 farm w Skaftártunga. Kolejna umiarkowana miała miejsce 3 listopada 1660 roku - zniszczony kościół w Höfðabrekka oraz cztery osady, śmierć inwentarza. Czas trwania: około 2 miesiące. Całkiem silna erupcja, która rozpoczęła się 11 maja 1721 roku. Zapoczątkowały ją silne trzęsienia ziemi w Mýrdalur. Spowodowała powodzie glacjalne i trwała aż do jesieni. 

Silna erupcja 17 października 1755 roku, którą zapoczątkowały silne trzęsienia ziemi. Poczyniła znaczne szkody mi.in. w Álftaveri i Skaftártungar. Zginęły dwie osoby zabite przez uderzenia piorunów. Wieczorem 26 czerwca 1823 roku niewielka erupcja Katli. Szkody w Álftaveri, czas trwania: około miesiąca. Następny niewielki wybuch miał miejsce 8 maja 1860 roku, poprzedziła go aktywność sejsmiczna wulkanu. Trwała przez prawie trzy tygodnie. 

Wreszcie 24-dniowa erupcja Katli, która rozpoczęła się 12 października 1918 roku. Jako jedyna udokumentowana na zdjęciach. Silna. Szkody w Álftaveri, śmierć licznych owiec i koni. Powódź glacjalna. 

Na sam koniec przytoczę legendę o wiedźmie Katli: 

Ongiś zdarzyło się, że opat klasztoru w Thykkvaboe miał gospodynię imieniem Katla. Była to kobieta złośliwa i porywcza. Posiadała osobliwą parę butów. Jeśli ktokolwiek te buty założył to w trakcie biegania nigdy nie był zmęczony. Gwałtownej i złośliwej Katli bali się wszyscy, także opat. Pasterz z klasztornej farmy imieniem Bardi był przez nią często maltretowany, zwłaszcza gdy uciekła mu któraś z owiec.  

Pewnego jesiennego dnia opat i jego gospodyni udali się na wesele. Pasterz dostał polecenie zaganiania i dojenia owiec jeszcze przed ich powrotem do domu. Niestety pasterz nie był w stanie znaleźć wszystkich swoich owiec na czas, nałożył więc magiczne buty Katli i wyruszył na poszukiwania. Nie czuł zmęczenia. Przynajmniej odnalazł już całe stado.

Kiedy Katla wróciła do domu, zorientowała się, że Bardi używa jej magicznych butów. Wściekła się i ukarała mężczyznę topiąc go w dużej kadzi z twarogiem. Nikt nie wiedział co się stało z Bardim. Jednak wraz z nadejściem zimy powierzchnia twarogu w kadzi opadała coraz bardziej, a Katla mówiła: "Wkrótce fale mleka rozbiją się na podeszwach stóp Bardiego."

Katla zaczęła się obawiać, że morderstwo wyjdzie wkrótce na jaw i zostanie skazana na śmierć. Zatem nałożyła magiczne buty i wybiegła z klasztoru w stronę wielkiej lodowej góry (wulkanu Katla). Tam skoczyła do szczeliny i nigdy więcej jej nie widziano. 

Jak tylko Katla zniknęła nastąpiła erupcja wulkanu. Potok lawy zniszczył klasztor, w którym wiedźma mieszkała. Miejscowi twierdzili, że to czary wiedźmy doprowadziły do wybuchu wulkanu i nazwali jego krater (kalderę) rozpadliną Katla. 

Swoją drogą według dawnych podań na wierzchołku islandzkiego wulkanu Hekla (jak zapewne pamiętacie) gromadziły się sabaty czarownic.

Słoje przyrostowe drzew datują dawną erupcję na Islandii

Do erupcji islandzkiego wulkanu Katla doszło kilka dekad przed pierwszymi osadnikami zasiedlającymi Islandię - w czasach gdy obecnie w dużej mierze pozbawioną drzew Islandię porastały lasy. Grupa wulkanologów, klimatologów, geografów i historyków określiła datę erupcji Katli na pomiędzy późny rok 822 a wczesny 823. Za pomocą słojów przyrostowych drzew i rdzeni lodowych naukowcy szacują przeszłe warunki klimatyczne oraz ich wpływ na historię ludzkości. Obecnie Islandia jest w dużej mierze pozbawiona drzew. Lecz przed przybyciem pierwszych osadników porastały ją rozległe lasy. Wcześni osadnicy formując rolniczą społeczność wycięli większość drzew na wyspie i islandzkie lasy nigdy się nie odrodziły. W 2003 roku wiosenna powódź rzeki Thverá doprowadziła do odkrycia setek brzóz od wieków pokrytych warstwą wulkanicznych osadów. Tzw. Las Drumbabót to najlepiej zachowany prehistoryczny las na Islandii pogrzebany przez wybuch pobliskiego wulkanu Katla (ostatnia silna erupcja w 1918 roku). Profesor Ulf Büntgen wraz ze współpracownikami uprzednio ustalił że w roku 775 silny rozbłysk słoneczny spowodował duży skok poziomów radiowęgla w ziemskiej atmosferze, który został zmagazynowany w żywych drzewach ówczesnych lasów. Badacze dokonali pomiaru poziomów izotopu węgla w drzewach Drumbabót wskazując na rok 775 w pierścieniach przyrostowych drzew i mierząc zewnętrznie do kory policzyli liczbę lat aż do daty erupcji Katli, podczas której drzewo umarło. Najbardziej zewnętrzny pierścień przyrostowy uformował się całkowicie, nowy nawet nie zaczął się formować, a to oznacza że do wybuchu wulkanu Katla doszło jesienią 822 roku i przed wiosną 823 roku - zanim następny wzrost się rozpoczął. Osadnicy dotarli na Islandię w roku 870 roku, zatem las Drumbabót został zniszczony prawie pół wieku przed ich przybyciem na wyspę. Profesorzy Christine Lane i Clive Oppenheimer użyli niezależnych linii tefry i rdzeni lodowych, by wykryć dowody erupcji Katli. Historycy natomiast posiłkując się starymi dokumentami historycznymi z Europy i Azji wykazali że w tamtym czasie na świecie panowała surowa i niezwykle zimna pogoda (jak wiadomo silne erupcje wulkaniczne potrafią solidnie schłodzić klimat).

Piękne odkrycie. Zdj. ÖE PHOTO (www.oe-photo.com). Uwielbiam wulkany i lasy.

Link: http://www.cam.ac.uk/research/news/tree-rings-pinpoint-eruption-of-icelandic-volcano-to-half-a-century-before-human-settlement

Katla, Etna i Erta Ale

- Katla (Islandia) - wzrost aktywności sejsmicznej tego podlodowego wulkanu znajdującego się pod lodowcem Mýrdalsjökull. 26 stycznia miało miejsce płytkie trzęsienie ziemi o magnitudzie 4.3 pod kalderą Katli. Czy Katla wybuchnie w przyszłości? Na pewno, pytanie tylko kiedy. Precyzyjnej daty erupcji Katli nikt nie jest w stanie podać.

- Etna (Sycylia, Włochy) - od 23 stycznia trwa aktywność strombolijska z otworu erupcyjnego w siodle pomiędzy starym a nowym SE Crater.

- Erta Ale (Etiopia) - Trwa boczna erupcja słynnego etiopskiego wulkanu tarczowego z aktywnym jeziorem lawy. Aktywne szczeliny erupcyjne produkujące wylewy lawy znajdują się około 3 i 4 km na południowy wschód od jeziora lawy w kalderze Erta Ale. Duża emisja SO2 (dwutlenku siarki). Zdj. z 23 stycznia photo-fab.fr. Erta Ale jest wulkanem studiowanym przez wulkanologów od lat 60-tych XX wieku. Jednak Europejczycy dotarli do niego po raz pierwszy już w 1841 roku. W 1968 roku wulkanolodzy Haroun Tazieff i Giorgio Marinelli zaobserwowali na wierzchołku Erta Ale dwa jeziora lawy: w północnym kraterze o średnicy 100 metrów i w kraterze centralnym o średnicy 65 metrów (średnice jezior). Oba jeziora lawy Erta Ale znajdujące się na głębokości 165 metrów są aktywne przynajmniej od 1906 roku. Ich poziom często wzrasta docierając do powierzchni kaldery.

Skąd się wzięła medialna wrzawa wokół Katli?

Wszystko zawdzięczamy wysoce medialnej erupcji Eyjafjallajökull w marcu/kwietniu 2010 roku oraz anonimowemu dziennikarzowi, który powołując się na islandzkiego wulkanologa profesora Pálla Einarssona (człowieka który przewidział erupcję Hekli w 2000 roku) napisał, że profesor wskazywał na połączenie Eyjafjallajökull i Katli w taki sposób, że erupcja tego pierwszego wulkanu przyczyni się do erupcji tego drugiego. Dwie erupcje Eyjafjallajökull, a mianowicie w latach 1612 i 1821-23 nastąpiły kilka miesięcy przed potężniejszymi erupcjami Katli w październiku 1623 roku oraz czerwcu 1823 roku. Po erupcji Eyjafjallajökull w 920 roku Katla wybuchła w 934 roku czyli kilka lat później. Zwrócić również należy uwagę na to, że Eyjafjallajökull w ciągu 1000 lat wybuchał zaledwie czterokrotnie, a erupcji Katli w tym okresie było przynajmniej 27. Profesor Páll Einarsson świadom medialnej histerii wokół Katli nie sprostował jednak do tej pory swej hipotezy. Od czasu pamiętnej erupcji Eyjafjallajökull minęło już ponad 18 miesięcy, a Katla nadal śpi - abstrahując od przypuszczalnej małej erupcji subglacjalnej ostatniego lata (9 lipca 2011 roku), której owocem był jökulhlaup niszczący most na rzece Múlakvísk. Jak często takie małe subglacjalne erupcje Katli mają miejsce? Nie wiemy, natomiast media mają pożywkę z potężnych erupcji Katli takich jak np. erupcja Eldgjá w 934 roku, która wyprodukowała 18 km kwadratowych lawy. Podejrzewam, że owe małe erupcje są częstsze niż przypuszczamy, gdyż Islandczycy przywykli już do niewielkich powodzi glacjalnych, częstokroć wręcz ignorowanych, gdyż niewielki hlaup nie ma na tyle znaczenia, aby skojarzyć jego wystąpienie z erupcją, której nie widać. Dość powiedzieć, że 17 erupcji Katli ma VEI 4 albo 5, aby więc przebić się przez pokrywę lodowca Mýrdalsjökull o grubości 700 metrów erupcja musi mieć siłę przynajmniej 3 w skali VEI. Ale i tak można przypuszczać, iż wspomniane małe erupcje subglacjalne znacznie przewyższają ilościowo potężne wybuchy, czego dowodem jest choćby inny islandzki wulkan Askja. W 1875 roku doszło do potężnej erupcji Askja (5 w skali VEI), która uformowała jezioro Öskjuvátn. Zarówno przed, jaki i po Askja miała kilka mniejszych bazaltowych przejawów aktywności erupcyjnej. Jeden z nich uformował małe jezioro kraterowe Vítí (Piekło).

Zatem Katla stanowi obiekt zainteresowania dla rozmaitych grup interesów: naukowców próbujących zaistnieć w świecie medialnym, dziennikarzy i blogerów chcących zarobić na medialnej histerii, wreszcie alarmistów i zwolenników wszelakich teorii spiskowych, którzy sieją zamęt i strach kreując niestworzone wizje nadchodzącej Apokalipsy, ba, widząc w każdym naturalnym kataklizmie symptom zguby ludzkości. Tefrochronologia plus datowanie radiokarbonem ujawnia 103 erupcje Katli w ciągu 8500 lat, z czego te mniejsze (0-2 w skali VEI) powinny być liczniejsze niż te większe. Ze względu na szybkie i gwałtowne topnienie lodowca spowodowane przez erupcje Katla uchodzi za bardzo niebezpieczny wulkan. Wspomniane mniejsze erupcje wulkanu nie są w stanie przebić się przez gruby lodowiec Mýrdalsjökull, ich mierzalnymi/obserwowalnymi dowodami są aktywność sejsmiczna, małe hlaupy (powodzie glacjalne) oraz wypełnione wodą kratery na powierzchni lodowca Mýrdalsjökull.

My jako ludzie lubimy precyzyjne wzorce. Wzorce, które tworzymy w oparciu o nasze obserwacje. Prawda zazwyczaj leży gdzieś pośrodku. Sam czasem jestem winny takiego stanu rzeczy, bo dość trudno nauczyć się podejścia krytycznego, jeśli chodzi o wywody naukowe. Z wulkanami tak naprawdę nie ma nigdy pewności - w ich przypadku wzorce często po prostu zawodzą... A że dziennikarze zazwyczaj nie odróżniają czasu geologicznego od historycznego to już osobna bajka.

Na sam koniec tego być może przydługiego eseju o Katli warto wspomnieć o pewnej legendzie pokazując kulturoznawczy aspekt wulkanizmu. Według zapisków islandzkich Katla była czarownicą, która posiadała buty pozwalające jej biec bez oznak zmęczenia. Tym samym doganiała owce, które zagubiły się w górach - nawet po kilku dniach poszukiwań. Pasterz imieniem Bardi założył buty, aby znaleźć swoje zwierzęta. Wściekła z tego powodu Katla utopiła Bardi w beczce z wodą. Wraz z końcem zimy wiedźma dowiedziała się, że duch topielca pojawi się, aby dokonać zemsty. Jak tylko się pojawił przerażona wyjściem na jaw jej zbrodni Katla założyła buty, pobiegła na wulkan i rzuciła się do szczeliny nazwanej później Szczeliną Katli. Miała miejsce potężna erupcja i powódź niszcząca kilka wiosek. Wylew lawy spalił klasztor w Thykkvabœ. Powstał Mýrdalssandur, wielki niezamieszkany płaskowyż otoczaków. Islandczycy do tej pory boją się tego miejsca.

Dwa teksty o Lanzarote (Wyspy Kanaryjskie):

http://bartkrawczyk.natemat.pl/18931,lanzarote-posrod-gor-ognia
http://bartkrawczyk.natemat.pl/19357,lanzarote-sztuka-i-wulkany

Niewielki jokulhlaup na Katli

Z islandzkiego wulkanu Katla zszedł niewielki jokulhlaup (glacjalna powódź), który mógł zostać prawdopodobnie spowodowany erupcją freatyczną pod lodem bądź aktywnością geotermalną. Uszkodzona została autostrada numer jeden przy rzece Múlakvísl, zniszczeniu uległ most. Powódź rozpoczęła się spod jęzora lodowcowego Höfdabrekkujökull. Obszar Álftaver poddano ewakuacji. Pokryty lodowcem Myrdalsjökull wulkan Katla ostatni raz wybuchł potężnie w 1918 (4 w skali VEI). Jestem pewien, że dziennikarze dla których "wkrótce" znaczy "teraz" natychmiast zaczną krzyczeć o kolejnej nadchodzącej erupcji islandzkiej. Tak czy siak warto zacząć przyglądać się zarówno Hekli jak i Katli. Byłoby cudownie, gdyby wybuchł któryś z nich.

W dniu dzisiejszym po raz kolejny w tym roku uaktywniła się sycylijska Etna. Po kilkudniowej aktywności strombolijskiej godzinny paroksyzm erupcji Etny nastąpił po południu. Od początku 2011 roku to był piąty epizod erupcyjny sycylijskiego wulkanu. Jego produktem był opad popiołu i lapilli na pobliskie obszary włączając Katanię i Nicolosi. Fontannie lawy towarzyszyła wysoka na kilka kilometrów kolumna erupcyjna i wylew lawy docierający do Valle del Bove. O godzinie 13.41 lokalnego czasu doszło do eksplozji w kraterze Bocca Nuova generującej intensywny opad popiołu.

Z innej beczki, ale ten nowy Morbid Angel AD 2011 słaby. Strasznie niespójna płyta i spore rozczarowanie.

Wstrząsy sejsmiczne pod Katlą

Wczoraj zanotowano trzy wstrząsy sejsmiczne pod islandzkim wulkanem Katla. Wulkanolodzy uważnie nadzorują ten wulkan, bowiem jego erupcja może być znacznie silniejsza i groźniejsza od erupcji Eyjafjallajökull. Czy zatem Katla wybuchnie?

Islandia

KATLA - Podlodowcowy wulkan (1512 m) na Islandii, ktόry słynie z potężnych erupcji datujących się od X wieku. Począwszy od XVI wieku wybuchał przeciętnie co 42 lata. Gigantyczna erupcja szczeliny Eldgja zanotowana została w 934 roku. Trwała od trzech do ośmiu lat i szacuje się, że dostarczyła 19.6 km sześciennych bazaltowej lawy. To był największy wypływ bazaltowej lawy w czasach historycznych. Ilość kwasu siarkowego, ktόra dostała się do atmosfery na skutek owego wybuchu wpłynęła na środowisko. Wstrząsy sejsmiczne o średnim nasileniu poprzedziły kolejną erupcję Katli w 1625 roku. Trzęsienia ziemi miały także miejsce przed erupcjami w latach 1660, 1721, 1755, 1823, 1860 i 1918. Ten ostatni wybuch spowodował wypływ wody (jokulhlaup) o średnicy blisko 3500000 metrόw sześciennych na sekundę przez dwa dni. Po tej erupcji odnotowano wzrost trawy na nisko położonych gruntach. Wybuch wulkanu Eyjafjoell znajdującego się pod lodowcem Eyjafjallajoekull, ktόry przez kilka kwietniowych dni i nocy 2010 roku sparaliżował ruch lotniczy w całej Europie może doprowadzić do erupcji znacznie groźniejszej Katli. Z drugiej strony niektόrzy badacze sugerują, że erupcje Surtsey w latach 1963-1967 i Heimaey w 1973 roku mogły doprowadzić do rozładowania ciśnienia pod powierzchnią ziemi, co przyczyniło się do opόźnienia erupcji Katli.

Daty erupcji Katla: 2011, 1999, 1955, 1918, 1860, 1823, 1755-56, 1721, 1660-61, 1625, 1612, 1580, 1450 plus minus 50 lat, 1440, 1416, 1357 ± 3 lata, 1311, 1262, 1245, 1177 ± 2 lata, 1150 ± 50 lat, 934 ± 2 lata, 920

Islandia

EYJAFJALLAJÖKULL – O kwietniowej erupcji pod lodowcem Eyjafjallajökull media ostatnio trąbią niemal bez przerwy. Wulkan i produkowane przez niego chmury popiołu przyczyniają się do zamknięcia przestrzeni lotniczej nad większością krajόw europejskich. Linie lotnicze liczą gigantyczne straty, podobnie biura podrόży i rozmaite firmy dla ktόrych rozwoju niezbędny jest transport lotniczy.
Eyjafjjallajökull jest jednym z mniejszych lodowcόw na Islandii (o średnicy blisko 100 km) położonym na pόłnoc od Skogar. Pokrywa lodowa przykrywa wulkan posiadający krater o średnicy 3-4 kilometrόw. Wulkan wybuchał w latach 920, 1612, 1821-1823 (z przerwami prawie trzy lata) i pόki co ostatni raz dwukrotnie w 2010. Erupcja z 20 marca 2010 roku przyczyniła się do ewakuacji blisko 500 mieszkańcόw pobliskich rejonόw, natomiast blisko 10-20 razy silniejsza erupcja z 14 kwietnia 2010 roku spowodowała gigantyczne zakłόcenia w zakresie lotniczego transportu.
Eyjafjjallajökull (1666 metrόw wysokości) jest stratowulkanem zbudowanym z law bazaltowych i andezytowych. Jego historyczne erupcje miały charakter eksplozywny. Po obu stronach wulkanu znajdują się szczeliny przez ktόre w trakcie erupcji wydobywa się lawa. Erupcje z lat 1821-1823 rozpoczęły się 19-20 grudnia 1821 roku. Miały charakter eksplozywny i spowodowały silny opad popiołu wulkanicznego w rejonie wulkanu, zwłaszcza na wschόd i zachόd od niego. W następstwie wybuchu wulkanu miały miejsce powodzie wywołane topnieniem lodowca. Wylały pobliskie rzeki. W opadzie popiołu znajdował się niebezpieczny dla zwierząt hodowlanych fluorek. Wulkan sukcesywnie wybuchał do czerwca 1822 roku, po czym się na krόtko uspokoił. Na nowo wznowił aktywność wulkaniczną pod koniec czerwca 1822 roku aż do sierpnia 1822 roku produkując przy tym ogromne ilości popiołu, ktόry opadał na pόłnocy i południu kraju. Na skutek zatrucia chemicznego fluorkiem umierały bydło i owce. Wiosną 1823 roku wybuchł znajdujący się pod lodowcem Myrdasjökull wulkan Katla leżący w odległości 25 km od Eyjafjallajökull. Każda z erupcji podlodowcowych Eyjafjallajökull (920, 1612, 1821-1823) poprzedzała znacznie gwałtowniejszy wybuch Katli. Erupcja Katli może spowodować gwałtowne powodzie na skutek stopienia lodowca oraz wyrzucić do atmosfery gigantyczne ilości popiołu.

2010 rok, erupcje Eyjafjallajökull – Już w grudniu 2009 roku wulkan wykazywał aktywność sejsmiczną. Wstrząsy o magnitudzie 1-2 miały miejsce na głębokości od 7 do 10 km pod wulkanem. W dniach od 3 do 5 marca naliczono blisko 3000 trzęsień ziemi, ktόrych epicentrum był wulkan. Erupcja rozpoczęła się 20 marca między 10.30 a 11.30 lokalnego czasu. Ewakuowano blisko 500 farmerόw i ich rodziny z rejonόw zagrożonych wybuchem. Erupcja miała charakter szczelinowy: szczelina była długa na 150 metrόw i zawierała od 10 do 12 kraterów plujących lawą na wysokość do 150 metrόw. Bazaltowa lawa była lepka, zatem erupcja miała charakter efuzywny. 31 marca otworzyła się nowa szczelina, nieco mniejsza od pierwotnej. Natychmiast zaczęła wydobywać się z niej lawa.

14 kwietnia 2010 roku po krόtkiej przerwie Eyajjallajökull wznowił erupcję, tym razem z krateru w centrum lodowca, w wyniku ktόrej doszło do wystąpienia rzek pod naporem stopionego lodowca, a co za tym idzie do powodzi (jokulhlaup/lahar). Ewakuowanych zostało ponad 800 mieszkańcόw. Pierwsza erupcja była od 10 do 20 razy silniejsza (w skali VEI 4) od poprzedniej z 20 marca. Druga erupcja wyrzuciła do atmosfery na wysokość kilku kilometrόw chmurę popiołu wulkanicznego, ktόra przez sześć dni zakłόcała transport lotniczy doprowadziwszy do zamknięcia przestrzeni powietrznej nad większością Europy. I tak 16 kwietnia piόropusz popiołu sięgnął wysokości od 8 do 13 kilometrόw w dalszych dniach się obniżając. 21 kwietnia chmura popiołu nad wulkanem sięgała wysokości 2 kilometrόw i 5 kilometrόw na południe od wulkanu. Zmalały aktywność sejsmiczna i wyrzucanie popiołu, zwiększył się wypływ lawy. 22 kwietnia chmura popiołu sięgnęła wysokości 4 kilometrόw, a 23 kwietnia od 3 do 4.8 kilometrόw i tego dnia po raz pierwszy była widoczna z Reykjaviku. Ciągle istnieje obawa erupcji pobliskiego wulkanu Katla (ostatni wybuch w 1918 roku). W następnych dniach erupcja ciągle trwa, ale traci na intensywności. Nie wiadomo, kiedy się zakończy. 3 maja wiatr spycha chmurę popiołu o wysokości 5-5.5 km w kierunku Wielkiej Brytanii, staje się ona gęstsza, czarniejsza i szersza. Wzrasta opad tefry (scementowanego materiału piroklastycznego) w okolicach wulkanu, wzrasta też aktywność sejsmiczna. CDN.