Islandia

EYJAFJALLAJÖKULL – O kwietniowej erupcji pod lodowcem Eyjafjallajökull media ostatnio trąbią niemal bez przerwy. Wulkan i produkowane przez niego chmury popiołu przyczyniają się do zamknięcia przestrzeni lotniczej nad większością krajόw europejskich. Linie lotnicze liczą gigantyczne straty, podobnie biura podrόży i rozmaite firmy dla ktόrych rozwoju niezbędny jest transport lotniczy.
Eyjafjjallajökull jest jednym z mniejszych lodowcόw na Islandii (o średnicy blisko 100 km) położonym na pόłnoc od Skogar. Pokrywa lodowa przykrywa wulkan posiadający krater o średnicy 3-4 kilometrόw. Wulkan wybuchał w latach 920, 1612, 1821-1823 (z przerwami prawie trzy lata) i pόki co ostatni raz dwukrotnie w 2010. Erupcja z 20 marca 2010 roku przyczyniła się do ewakuacji blisko 500 mieszkańcόw pobliskich rejonόw, natomiast blisko 10-20 razy silniejsza erupcja z 14 kwietnia 2010 roku spowodowała gigantyczne zakłόcenia w zakresie lotniczego transportu.
Eyjafjjallajökull (1666 metrόw wysokości) jest stratowulkanem zbudowanym z law bazaltowych i andezytowych. Jego historyczne erupcje miały charakter eksplozywny. Po obu stronach wulkanu znajdują się szczeliny przez ktόre w trakcie erupcji wydobywa się lawa. Erupcje z lat 1821-1823 rozpoczęły się 19-20 grudnia 1821 roku. Miały charakter eksplozywny i spowodowały silny opad popiołu wulkanicznego w rejonie wulkanu, zwłaszcza na wschόd i zachόd od niego. W następstwie wybuchu wulkanu miały miejsce powodzie wywołane topnieniem lodowca. Wylały pobliskie rzeki. W opadzie popiołu znajdował się niebezpieczny dla zwierząt hodowlanych fluorek. Wulkan sukcesywnie wybuchał do czerwca 1822 roku, po czym się na krόtko uspokoił. Na nowo wznowił aktywność wulkaniczną pod koniec czerwca 1822 roku aż do sierpnia 1822 roku produkując przy tym ogromne ilości popiołu, ktόry opadał na pόłnocy i południu kraju. Na skutek zatrucia chemicznego fluorkiem umierały bydło i owce. Wiosną 1823 roku wybuchł znajdujący się pod lodowcem Myrdasjökull wulkan Katla leżący w odległości 25 km od Eyjafjallajökull. Każda z erupcji podlodowcowych Eyjafjallajökull (920, 1612, 1821-1823) poprzedzała znacznie gwałtowniejszy wybuch Katli. Erupcja Katli może spowodować gwałtowne powodzie na skutek stopienia lodowca oraz wyrzucić do atmosfery gigantyczne ilości popiołu.

2010 rok, erupcje Eyjafjallajökull – Już w grudniu 2009 roku wulkan wykazywał aktywność sejsmiczną. Wstrząsy o magnitudzie 1-2 miały miejsce na głębokości od 7 do 10 km pod wulkanem. W dniach od 3 do 5 marca naliczono blisko 3000 trzęsień ziemi, ktόrych epicentrum był wulkan. Erupcja rozpoczęła się 20 marca między 10.30 a 11.30 lokalnego czasu. Ewakuowano blisko 500 farmerόw i ich rodziny z rejonόw zagrożonych wybuchem. Erupcja miała charakter szczelinowy: szczelina była długa na 150 metrόw i zawierała od 10 do 12 kraterów plujących lawą na wysokość do 150 metrόw. Bazaltowa lawa była lepka, zatem erupcja miała charakter efuzywny. 31 marca otworzyła się nowa szczelina, nieco mniejsza od pierwotnej. Natychmiast zaczęła wydobywać się z niej lawa.

14 kwietnia 2010 roku po krόtkiej przerwie Eyajjallajökull wznowił erupcję, tym razem z krateru w centrum lodowca, w wyniku ktόrej doszło do wystąpienia rzek pod naporem stopionego lodowca, a co za tym idzie do powodzi (jokulhlaup/lahar). Ewakuowanych zostało ponad 800 mieszkańcόw. Pierwsza erupcja była od 10 do 20 razy silniejsza (w skali VEI 4) od poprzedniej z 20 marca. Druga erupcja wyrzuciła do atmosfery na wysokość kilku kilometrόw chmurę popiołu wulkanicznego, ktόra przez sześć dni zakłόcała transport lotniczy doprowadziwszy do zamknięcia przestrzeni powietrznej nad większością Europy. I tak 16 kwietnia piόropusz popiołu sięgnął wysokości od 8 do 13 kilometrόw w dalszych dniach się obniżając. 21 kwietnia chmura popiołu nad wulkanem sięgała wysokości 2 kilometrόw i 5 kilometrόw na południe od wulkanu. Zmalały aktywność sejsmiczna i wyrzucanie popiołu, zwiększył się wypływ lawy. 22 kwietnia chmura popiołu sięgnęła wysokości 4 kilometrόw, a 23 kwietnia od 3 do 4.8 kilometrόw i tego dnia po raz pierwszy była widoczna z Reykjaviku. Ciągle istnieje obawa erupcji pobliskiego wulkanu Katla (ostatni wybuch w 1918 roku). W następnych dniach erupcja ciągle trwa, ale traci na intensywności. Nie wiadomo, kiedy się zakończy. 3 maja wiatr spycha chmurę popiołu o wysokości 5-5.5 km w kierunku Wielkiej Brytanii, staje się ona gęstsza, czarniejsza i szersza. Wzrasta opad tefry (scementowanego materiału piroklastycznego) w okolicach wulkanu, wzrasta też aktywność sejsmiczna. CDN.