poniedziałek, 27 lutego 2017

Erupcja strombolijska wulkanu Etna

27 lutego 2017 roku od około godziny 17 wzrosła aktywność strombolijska w New SE Crater wulkanu Etna. Lawa zaczęła się przelewać z tego centrum erupcyjnego w kierunku południowym-południowo-zachodnim. Pojawił się niewielki wylew lawy, który szybko dotarł do podnóża stożka w kierunku Monte Frumento Supino. Eksplozje strombolijskie wyrzucają fragmenty rozżarzonej lawy na wysokość 200 metrów. Niewielki stożek piroklastyczny rośnie gwałtownie na wierzchołku kompleksu stożków Old i New SE Crater. Nie jest to może aktywność erupcyjna (która trwa zresztą nadal) porównywalna do paroksyzmów erupcyjnych Etny sprzed lat, ale tak czy inaczej robi wrażenie. Zdj. Boris Behncke/ Giuseppe Distefano - Etna Walk.

EDIT: 28 lutego o godzinie 13.00 czoło wylewu lawy dotarło na wysokość 2850 metrów i odległość 1.2 km od otworu erupcyjnego. Mały opad popiołu miał miejsce w Zafferana Etnea i Linguaglossa. Prefektura Katanii i Służba Cywilna podjęły decyzję o ograniczeniu dostępu do wierzchołka wulkanu. Wieczorem 1 marca erupcja zaczęła tracić intensywność. Była to pierwsza znacząca aktywność erupcyjna wulkanu Etna od maja 2016 roku.

Oficjalnie zakończyła się erupcja boczna wulkanu Piton de la Fournaise na Reunion. Na zdjęciu OVPF-IFGP miejsce erupcji po południu 27 lutego 2017.

W dniach 25-26 lutego wulkan Anak Krakatau wizytował Oystein Lund Andersen. Było to już po erupcji 17-18 lutego 2017 roku. Nowy wylew lawy o ciemnym kolorze pojawił się na południowo-wschodnim zboczu Dziecka Krakatau. Wypłynął z otworu erupcyjnego na wierzchołku którego znajduje się kopuła lawowa, która emituje gazy i żarzy się w nocy. Pojawiła się albo przed erupcją albo jej w trakcie.

Dużo wspaniałych zdjęć Anak Krakatau!

http://www.oysteinlundandersen.com/krakatau/2017-february/

Trwa eksplozywna erupcja kurylskiego wulkanu Ebeko (27 lutego 2017 roku). Obłok popiołu sięga wysokości 2 km i rozciąga się na odległość 6 km. Zdj. T. Kotenko KVERT.

niedziela, 26 lutego 2017

Kasatochi i Fuego

Przedstawiam moim Czytelnikom kolejny tekst napisany dla portalu crazynauka.pl. Tym razem dotyczy on niespodziewanej erupcji aleuckiego wulkanu Kasatochi z dnia 7 sierpnia 2008 roku, która doprowadziła do zagłady nieomal cały ekosystem wyspy. Stwierdziłem że po opisach raczej znanych erupcji wulkanów Mount Saint Helens w 1980 roku, Tambora w 1815 roku oraz Pinatubo w 1991 roku może warto przybliżyć mniej przywoływaną, acz niewątpliwie fascynującą historię wybuchu Kasatochi.

http://www.crazynauka.pl/wyspa-kasatochi-na-alasce-gwaltowna-zaglada-i-trudne-odrodzenie/

Od 25 lutego zintensyfikowała się aktywność erupcyjna wulkanu Fuego w Gwatemali. Obłoki erupcyjne nad wulkanem sięgają wysokości 4.5-5 km, rozżarzony materiał jest wyrzucany na wysokość 300 metrów i odległość 500 metrów. Trzy wylewy lawy płyną w kierunku kanionów Santa Teresa, Ceniza i Las Lajas.

Czytelnik mojego bloga Tomasz Lepich wysłał mi zdjęcia wulkanu Piton de la Fournaise oraz trwającej w tej chwili jego erupcji, które zostały zrobione 15-17 lutego 2017 roku. Widać na nich aktywny stożek erupcyjny (widok z Piton de Bert) oraz krater Dolomieu. Zamieszczam te obrazujące erupcję.

czwartek, 23 lutego 2017

Zdobycie wulkanu Erebus w 1908 roku

W styczniu 1841 roku statki "Erebus" i "Terror" kapitana Jamesa Clarka Rossa przepływały przez obecne południowe Morze Rossa. 28 stycznia 1841 roku kapitan spostrzegł "górę emitującą płomienie i dym", którą nazwał Mount Erebus. Tak został odkryty najaktywniejszy wulkan kontynentalnej Antarktydy o wysokości 3794 metrów, który posiada jezioro lawy w centralnym kraterze. Na początku XX wieku ruszyła pionierska eksploracja lodowego kontynentu Antarktydy. U stóp aktywnego wulkanu Erebus rozbiły się aż cztery oddzielne ekspedycje kierowane przez Ernesta Shackletona i Roberta Falcona Scotta. Geolodzy badali skały w pobliżu wulkanu i sporządzali mapy geologiczne.

W marcu 1908 roku ruszyła pierwsza wyprawa mająca na celu zdobycie czynnego wulkanu Erebus. Wchodziła ona w skład Brytyjskiej Antarktycznej Ekspedycji "Nimrod" z lat 1907-09 Ernesta Shackletona. Jej członkami byli geolog Tannatt William Edgeworth David, geolog Douglas Mawson, ich 21-letni asystent Philip Brocklehurst, chirurg Alistair Mackay, meteorolog Jameson Adams i kartograf Eric Marshall. Pionierów zdobycia wulkanu Erebus zatrzymywała szalejąca zamieć śnieżna, ale i tak dopięli swego. Brocklehurst w trakcie wspinaczki doznał odmrożeń i musiał pozostać w obozie przy niższym kraterze (amputowano mu trochę palców). 10 marca 1908 roku pozostała piątka badaczy stanęła na krawędzi krateru wulkanu Erebus, "rozległej otchłani z masą pary". Geolog Douglas Mawson zrobił unikalne zdjęcia z tej pierwszej pionierskiej wyprawy na Erebus. Członkowie wyprawy zabrali ze sobą skalenie, odłamki siarki i pumeksu do dalszych badań. Będąc na szczycie wulkanu byli świadkami eksplozji pary mających miejsce w określonych interwałach czasowych z trzech otworów erupcyjnych. 11 marca "prawie martwi" (ze zmęczenia) dotarli do chatki Cape Royds. Więcej na temat tej wyprawy w poniższej książce, z której pochodzą powyższe unikalne fotografie Douglasa Mawsona:

http://gutenberg.net.au/ebooks12/1202361h.html

Jedno ze zdjęć jest podpisane "Eksplozja pary na Mount Bird"? Zapewne chodzi o Mount Erebus, gdyż bazaltowy wulkan tarczowy Mount Bird (1765 m. wysokości) także znajdujący się na Wyspie Rossa uchodzi za wygasły.

poniedziałek, 20 lutego 2017

Przebudzenie wulkanu Anak Krakatau

Od 17 lutego 2017 roku silna anomalia termiczna na wierzchołku wulkanu Anak Krakatau była widoczna na danych satelitarnych. Ostatnia znacząca aktywność erupcyjna Anak Krakatau miała miejsce od 31 lipca 2011 roku do 9 września 2012 roku. Do ostatniej umiarkowanej erupcji tego słynnego wulkanu doszło 31 marca 2014 roku. Cieszy zatem fakt że obecna erupcja Anak Krakatau została potwierdzona fotograficznie przez czytelnika strony Volcano Discovery Aarona Brightona. Trwa intensywna aktywność strombolijsko-wulkaniańska z krateru centralnego AK. Czekam na dalsze informacje.

EDIT 23 lutego - Aktywność erupcyjna wulkanu Anak Krakatau ustała (była krótkotrwała) bądź jest pauza w aktywności tego wulkanu. 17-18 lutego wylew lawy płynął południowo-wschodnim zboczem Anak Krakatau.

W dniach 18 i 20 lutego 2017 roku doszło do dwóch kolejnych eksplozywnych erupcji wulkanu Bogoslof (Alaska) z opadem popiołu na wyspie Unalaska. Dzisiejsza erupcja trwała przez 37 minut i wygenerowała obłok erupcyjny sięgający wysokości 7.6 km.

W indyjskich mediach pojawiają się informacje o umiarkowanej aktywności erupcyjnej wulkanu Barren Island (Andamany, Indie). Obejmuje ona małe emisje popiołu (zapewne z aktywności strombolijskiej) i niewielki wylew lawy. W kwietniu 2015 roku wulkan Barren Island wyprodukował wylew lawy na południowym zboczu.

piątek, 17 lutego 2017

Ignacy Domeyko i wulkany w Chile

Nie zamierzam tutaj przytaczać pełnej biografii słynnego polskiego chemika, geologa i mineraloga oraz wieloletniego rektora Uniwersytetu Santiago de Chile Ignacego Domeyko (1802-1889), gdyż można ją przeczytać choćby w polskiej Wikipedii, ale wpadłem na pomysł opisywania pionierskich dokonań badaczy związanych z wulkanami. Ignacy Domeyko jako osoba, która już w XIX wieku studiowała niektóre chilijskie wulkany doskonale się do tego nadaje. Był marzec roku 1842. Jednym z chilijskich wulkanów, które zachwyciły Domeykę był stratowulkan San Jose (5856 metrów wysokości). Domeyko chciał znaleźć przewodnika, który mógłby wprowadzić go na wulkan, ale musiał zrezygnować z ekspedycji na San Jose i wrócić do Santiago z powodu kradzieży prowiantu. Należy jednak pamiętać że to właśnie dzięki swoim górskim & geologicznym wyprawom Domeyko odnalazł i opisał wiele chilijskich minerałów m.in. domeykit (arsenek miedzi).

Kolejnym wulkanem, który Ignacy Domeyko chciał zbadać był wulkan Antuco o wysokości 2985 metrów. 26 lutego 1845 roku Domeyko dotarł do wioski Antuco, a następnego dnia był już u podnóża wulkanu. W nocy obserwował oznaki aktywności erupcyjnej Antuco, w tym emitowane z krateru obłoki pary oraz wyrzucane rozżarzone skały. 2 marca wraz ze studentem Manuelem Munizaga oraz z przewodnikiem imieniem Becerra Domeyko zaczął się wspinać na aktywny wówczas wulkan. Wszyscy dotarli do granicy permanentnego śniegu na wysokości 2019 metrów - na co wskazywały pomiary poczynione przez Ignacego. Na wysokości 2500 metrów Becerra odmówił dalszej wspinaczki. Bał się. W lodzie pojawiły się pierwsze rozpadliny, wulkan wyrzucał odłamki skalne i emitował obłoki 'dymu'. Wedle zapisków około godziny 11 Domeyko wraz z towarzyszami dotarli na szczyt Antuco. Domeyko zmierzył wysokość wulkanu Antuco barometrem (2718 metrów) i wskazał że wynosi ona około 2800 metrów (faktycznie 2985 metrów). Według Domeyki Antuco wybuchał co 8-12 minut emitując kolumnę białawej pary na wysokość setek metrów. Ziemia drżała, krater Antuco emitował obłoki ciemnego 'dymu'. W odległości 500-600 metrów od krateru w lodzie pojawiły się głębokie pęknięcia. Istny labirynt rozpadlin będący przeszkodą do dalszej wędrówki. W jedno z tych pęknięć Domeyko wpadł - wydostać się z niego pomógł mu przewodnik. Znajdując się w odległości kilkuset metrów od krateru Antuco Domeyko zdecydował się zawrócić. Niemniej jednak jego wyprawa na Antuco była autentycznie odważna. Opisał wulkan i jego aktywność erupcyjną oraz narysował go.

W latach 1847-48 pomiędzy wulkanami Cerro Azul i Descabezado uformował się nowy wulkan nazwany Quizapu. Domeyko obserwował narodziny tego centrum erupcyjnego i omal nie przypłacił tego życiem. Wygląda na to że być może dotarł do krateru nowo narodzonego wulkanu. Ta ekspedycja rozpoczęła się w grudniu 1847 roku. Domeyko w trakcie podchodzenia do Quizapu był strasznie zmęczony i osłabiony, a wdychanie duszących gazów nie ułatwiało wędrówki. Zdecydował się zawrócić i w pewnym momencie upadł i stracił przytomność. Nie miał pojęcia jak długo leżał nieprzytomny. Po pewnym czasie przebudził się i zaczął iść szybciej nie wiedząc w którym kierunku. Jednak obserwacja fenomenu narodzin nowego wulkanu zachwyciła go i napełniła radością.

W lutym 1848 roku Domeyko wspiął się na wulkan Nevado de Chillán (3180 m), co było nie lada wyczynem w historii dziewiętnastowiecznej wspinaczki na wulkany. Badacz dotarł do podnóża wulkanu i zaczął się wspinać od strony Rio Renegade. Na pewno dotarł do obszaru wiecznego lodu na wulkanie i tam badał wylewy lawy. W marcu 1857 roku Domeyko obserwował solfatary Cerro Azul w Cordillera de Talca.

W lutym 1861 roku wraz ze studentem Wenceslao Diazem Domeyko udał się na wulkan Tinguiririca (4260 m.) Obaj wspinacze obserwowali solfatary wulkanu i dotarli do jednego z jego lodowców na wysokości 3000 metrów. Domeyko myślał że nie da się wejść na wierzchołek Tinguiririca posiłkując się opinią geologa Claudio Gaya, który wcześniej był w tym regionie. Przebywając później we Włoszech (rok 1885) Domeyko dotarł wraz z synem Hernanem do krateru wulkanu Wezuwiusz blisko Neapolu.

Ignacy Domeyko był pionierem tzw. badawczej wspinaczki. Jego górskie wyprawy miały cele badawcze - i choć wulkany na które wspinał się Domeyko nie należą do wymagających uczonemu należy się chwała za opisy eksploracji wulkanów oraz ich aktywności.

Oczywiście byli też inni pionierzy. W 1818 roku Eduard Poeppig wraz z nieznanym właścicielem muła z Chile wspięli się na wulkan Antuco. W 1845 roku Basillo Alvarado zdobył wulkan Yate (2111 m. wysokości). W latach 1848 i 1859 Juan Renous wspiął się na wulkany Osorno i Calbuco.

http://www.perrosalpinos.cl/PA1795-1900.html

Na zdjęciach Ignacy Domeyko wraz z synami oraz erupcja wulkanu Quizapu w 1932 roku. Po lewej wulkan Descabezado Grande.

środa, 15 lutego 2017

Pacaya, Piton de la Fournaise i Sabancaya

- Pacaya (Gwatemala) - Na górnym północno-wschodnim zboczu stożka MacKenney wulkanu Pacaya pojawił się od 9 lutego nowy wylew lawy o oszacowanej szerokości 20 metrów i długości 300 metrów. Lawę emituje szczelina znajdująca się wewnątrz dużego wyłomu na północno-wschodniej stronie stożka MacKenney. Aktywność strombolijska ma miejsce ze stożka żużlowego wewnątrz krateru centralnego stożka MacKenney. Lawa płynie w kierunku Cerro Chino. Zdj. de Berner Villela.

- Piton de la Fournaise (Reunion, Francja) - 16 dzień erupcji. Długość wylewu lawy około 3 km. Jego odległość od drogi nr. 2 5 km, a od morza 6 km.

- Sabancaya (Peru) - Ciągłe emisje popiołu.

EDIT: W nocy z 15 na 16 lutego 2017 roku badacze z Sernageomin ogłosili żółty stopień alarmu dla wulkanu Lanin w Chile (na zdjęciu z Twittera) ze względu na anormalną aktywność sejsmiczną. Brak znanych historycznych erupcji.

sobota, 11 lutego 2017

"Mundus subterraneus" (1664) Athanasiusa Kirchnera

Przeszukując zasoby sieci natrafiłem na dwie wspaniałe ilustracje z 1664 roku przedstawiające wulkany Etna i Wezuwiusz, a wykonane przez jezuitę z Collegio Romano Athanasiusa Kirchnera. Kirchner (1602-80) interesował się praktycznie wszystkim (prawdziwy człowiek Renesansu). Znał kilka europejskich i orientalnych języków np. hebrajski czy syryjski. Bezowocnie próbował rozszyfrować znaczenie egipskich hieroglifów. Napisał prace dotyczące wieży Babel, starożytnego Egiptu, Chin, matematyki, kosmologii, muzyki, medycyny, optyki czy magnetyzmu. Być może był też wynalazcą tzw. latarni magicznej (laterna magica). Badając pod mikroskopem wydzieliny chorych na dżumę wysnuł wniosek że za wybuchami epidemii chorób zakaźnych stoją mikroby.

W "Mundus subterraneus" przedstawił splatające się wzajemnie systemy ognia, wody i powietrza wewnątrz Ziemi. Kirchnera interesowały także włoskie wulkany - Wezuwiusz, Pola Flegrejskie (erupcja z 1538 roku formująca stożek Monte Nuovo), Etna czy Stromboli. W trakcie podróży statkiem do Neapolu w 1638 roku jezuita obserwował wybuch Wezuwiusza, niszczące fale pływowe i zniszczenie miasta San Eufemia. Kirchner wynajął przewodnika, który po północy zaprowadził go do krateru Wezuwiusza i tam badacz ośmielił się zajrzeć (zejść) do otchłani, by dokonać pomiarów temperatury. Nie mogę oprzeć się wrażeniu że Juliusz Verne w trakcie pisania "Podróży do wnętrza Ziemi" (1864) mógł znać geograficzno-geologiczne dzieło Kirchnera (jedno z 40-stu, które napisał).

Link: https://publicdomainreview.org/2012/11/01/athanasius-underground/

czwartek, 9 lutego 2017

O erupcji wulkanu Pinatubo dla crazynauka.pl/ erupcja Mawson Peak

Opublikowałem najnowszy tekst dla portalu crazynauka.pl - tym razem o słynnej erupcji flipińskiego wulkanu Pinatubo w czerwcu 1991 roku (6 w skali VEI), która doprowadziła do anomalii klimatycznych w skali globalnej w latach 1991-92.

http://www.crazynauka.pl/gigantyczny-wybuch-wulkanu-pinatubo-ktory-w-1991-roku-ochlodzil-cala-ziemie/

Co poza tym? Erupcja szczelinowa Piton de la Fournaise na Reunion wciąż trwa, choć kiepskie warunki pogodowe (deszcz, wiatr) utrudniają naziemną obserwację. Aktywy pozostaje pojedynczy otwór erupcyjny, a lawa dociera na odległość 2.8 km. EDIT 11 lutego 2017 roku: Uformowany został nowy stożek o wysokości 30-35 metrów i szerokości około 190 metrów - przez prasę nazwany nieoficjalnie Piton Carlos. Większość aktywności lawowej ogranicza się do tuby lawowej. Erupcja trwa już 11 dni.

4 lutego 2017 roku satelita Landsat 8 uchwycił czysty widok wierzchołka wulkanu Mawson Peak (Big Ben) na wyspie Heard (południowy Ocean Indyjski) - oczywiście w stanie erupcji. Na górnym północno-zachodnim zboczu Mawson Peak jest widoczny nowy wylew lawy. Być może wulkan Mawson Peak zaczął wykazywać aktywność efuzywno-eksplozywną w styczniu 2017 roku. Wyspę pokrywa jednak częsta pokrywa chmur utrudniająca obserwację.

Tymczasem dwie eksplozje wulkanów błotnych miały miejsce 6 lutego 2017 r. w Azerbejdżanie, osada Sanfachal, dystrykt Garadagh. Pierwsza z nich miała miejsce o godzinie 12.20 lokalnego czasu i trwała 3 minuty 23 sekundy, a druga od 14.18 i trwała 6 minut. W Azerbejdżanie znajduje się około 1000 błotnych wulkanów, z czego około 400 na wybrzeżu. Ich eksplozjom mogą towarzyszyć płomienie sięgające wysokości 1 km.

poniedziałek, 6 lutego 2017

Arpad Kirner i jego pionierskie zejście do krateru wulkanu Stromboli

Stało się to w roku 1933. Warto przypomnieć zatem kim był Arpad Kirner. Był to francuski inżynier i badacz naukowy, któremu marzyło się pionierskie zejście do krateru czynnego wulkanu. Do tej pory obserwacje np. Wezuwiusza czy Etny ograniczały się do nieśmiałego zaglądania do kraterów centralnych danych wulkanów. Arpad pragnął czegoś więcej. Znał wulkan Stromboli, gdyż już wcześniej się na niego wspinał, nadto wiedział że to wulkan aktywny, którego wierzchołek ulega zmianom. Zejście do krateru Stromboli było dla niego wyzwaniem, kierował nim niezaspokojony głód zrobienia czegoś nowego, ryzykowny, acz pociągający sen o chwale odkrywcy. Jego głowę przed odłamkami skał chronił azbestowy hełm, jego strój, buty, rękawice - wszystko to zrobione zostało z azbestu. Posiadał także azbestową linę za pomocą której zszedł 120 metrów w głąb krateru oraz butlę z tlenem do oddychania. Na dnie dojrzał "rozżarzone morze wrzącej lawy w stanie konwulsji". Arpad Kirner wszedł na wulkan wraz z przyjacielem. Oboje mieli na sobie dwa zestawy cylindrycznej stalowej zbroi. W trakcie robienia zdjęć na wulkanie miała miejsce lawina. Arpad oraz jego przyjaciel szybko pozbyli się zbroi (te stoczyły się ze zbocza Stromboli) i ześlizgnęli się/stoczyli na dół aż do podnóża wulkanu odnosząc przy tym niewielkie obrażenia.

Teraz można zejść na liniach do kraterów wulkanów Ambrym, Nyiragongo czy Masaya (we wszystkich aktywne jeziora lawy - niektórzy ekstremalni podróżnicy, łowcy adrenaliny czy wulkanolodzy już to zrobili). Jednak to Kirner był pionierem tego typu ryzykanctwa :-)

środa, 1 lutego 2017

Pierwsza erupcja wulkanu Piton de la Fournaise w 2017 roku

Na ten wulkan zawsze można liczyć. Pierwsze oznaki kryzysu sejsmicznego na Piton de la Fournaise rozpoczęły się o godzinie 15.22 31 I 2017 roku. Około godziny 19.40 zaczyna płynąć i tryskać lawa. Zamknięto dostęp do Enclos Fouque. Rankiem 1 lutego fontanny lawy sięgają wysokości 20-30 metrów - miejsce erupcji na wysokości 1100 metrów na południe południowy wschód od Château-Fort. Wylew lawy aa generowany przez centrum erupcyjne rozgałęzia się na kilka odnóg i przemierza dystans 600-700 metrów. Zdj. Thierry Sluis.

Od 23 stycznia trwa podmorska erupcja wulkaniczna w Tonga między wyspami Tongatapu i Hunga. Na zdjęciach satelitarnych Landsat 8 widoczna jest rozległa plama brudnej wody pomiędzy tymi wyspami. Erupcja jest umiarkowana.

EDIT 4 luty 2017r.: erupcja wulkanu tarczowego Piton de la Fournaise wciąż trwa bez większych zmian. Otwór erupcyjny ma największą długość 128 metrów i wysokość 35 metrów w najwyższej partii. Rośnie i zmienia się gwałtownie na początku erupcji. Zdj. Imaz Press Reunion.

Nagranie z erupcji przy użyciu drona:

https://vimeo.com/202374090