wtorek, 31 stycznia 2012

Nowa kopuła lawowa wulkanu Cleveland


Wczoraj podniesiony został do pomarańczowego stopień alarmu dla aleuckiego wulkanu Cleveland, w kraterze którego zaczęła się formować nowa kopuła lawowa. 30 stycznia miała średnicę 40 metrów. Może to doprowadzić do eksplozywnej erupcji i chmury popiołu paraliżującej transport lotniczy. Ostatnie eksplozje Cleveland w dniach 25 i 29 grudnia ubiegłego roku zniszczyły poprzednią kopułę lawową.

Dolina Dziesięciu Tysięcy Dymów





Dolina Dziesięciu Tysięcy Dymów w Parku Narodowym Katmai powstała na skutek kolosalnego wypływu popiołu w trakcie erupcji kopuły lawowej Novarupta 6-8 czerwca 1912 roku - najpotężniejszej erupcji wulkanicznej XX wieku o sile 6 w skali VEI. Nazwana w taki sposób przez geologa Roberta F. Griggsa, który dotarł do niej w 1916 roku i przykuły jego uwagę "setki, tysiące dymów wydobywających się z pokrytej szczelinami powierzchni". Erupcja Novarupta była tak potężna, że wygenerowała co najmniej 14 silnych trzęsień ziemi o sile 6-7 w skali Richtera. Wierzchołek stratowulkanu Katmai zapadł się o 1200 metrów wysokości formując centralną kalderę. Pokrytą popiołem dolinę o powierzchni 100 km kwadratowych i głębokości 210 metrów przecinają kaniony rzeki Lethe. Wskutek zastygnięcia warstwy popiołu fumarole już dawno nie 'dymią', jedynie okoliczne wzgórza wykazują pod tym względem aktywność. Zwiedzanie Doliny Dziesięciu Tysięcy Dymów jest możliwe codziennie w dniach od 7 czerwca do 17 września.

poniedziałek, 30 stycznia 2012

Grímsvötn i glacjalna powódź



Na wulkanie Grímsvötn znajdującym się pod lodowcem Vatnajökull doszło wczoraj do glacjalnej powodzi (jökulhlaup). Rzeka Gígjukvísl nabrała czarnej barwy, a w powietrzu dało się wyczuć zapach siarki. Przyczyną glacjalnego wylewu nie była jednak aktywność wulkaniczna, ale ulewne deszcze (98mm) i obfite opady śniegu poprzedzające wysokie temperatury na Islandii (15 stopni Celsjusza), które przyczyniły się do gwałtownego topnienia pokrywy lodowej. Mniej więcej w tym samym czasie miał miejsce niewielki rój trzęsień ziemi na wulkanie Katla.

piątek, 27 stycznia 2012

Wezuwiusz w 1944 roku


Dla zainteresowanych ciekawostka historyczna - ostatnia erupcja wulkanu Wezuwiusz sfilmowana w 1944 roku. Dziewięcio-minutowy obraz trąci nieco myszką, ale warto go obejrzeć.

środa, 25 stycznia 2012

Eksplozja Popocatépetl



25 stycznia 2012 roku doszło do umiarkowanej eksplozji wulkanu Popocatépetl (na zdjęciu). Wulkan objęty został żółtym stopniem alarmu. Chmura popiołu nad wulkanem sięgnęła wysokości 3 km. Wierzchołek wulkanu żarzy się nocą, co oznacza że magma znajduje się blisko powierzchni. Strefa 12 km wokół krateru objęta została zakazem wstępu. Wulkan stracił 5 z 7 lodowców okalających jego szczyt. Czekam na jakąś silniejszą erupcję Popocatépetl.

Zintensyfikowała się aktywność wulkanu Sangay w Ekwadorze. Zdjęcia satelitarne ujawniły występowanie kilku termicznych anomalii, a piloci przelatujący nad wulkanem zaobserwowali chmury popiołu.

poniedziałek, 23 stycznia 2012

Aktywność sejsmiczna kaldery Santoryn





Słynna z katastrofalnej ultra-pliniańskiej erupcji minojskiej około 1613 r. p.n.e kaldera Santoryn jest aktywna sejsmicznie. Od czasu zagłady kreteńskiej cywilizacji minojskiej z epoki brązu Santoryn (Thera) wybuchał 11 razy. Wiele z tych erupcji miało charakter podmorski, lecz w 1650 roku erupcja podwodnego wulkanu Kolumbo na północny wschód od czynnej kaldery o sile 4 w skali VEI spowodowała niszczące fale tsunami. W przypadku gdyby doszło do przyszłej erupcji w kalderze Santoryn zapewne miała by ona niewielką siłę formując kopuły lawowe wokół wysepki Nea Kameni. Kataklizm w skali minojskiej raczej nie będzie miał miejsca. Ostatnia erupcja formująca kalderę nastąpiła 3600 lat temu i przyczyniła się do zniszczenia dawnej wyspy Thera. W odróżnieniu od wezuwiańskich Pompejów nie odkryto żadnych zachowanych ciał w pogrzebanym wybuchem Santoryn mieście Akrotiri. Czyżby mieszkańcy miasta zbiegli przed katastrofą? Tego nigdy się nie dowiemy...

W każdym bądź razie w latach 1993-2010 deflacja kaldery wynosiła 1 cm na rok - od 2010 roku północna część kaldery podniosła się nieco (inflacja). Emisje ditlenku węgla wynoszą dziennie 39 ton. Woda w kalderze staje się cieplejsza. Wszystko to wskazuje na intruzję magmy pod kalderą Santoryn, czy dojdzie do erupcji, kiedy i o jakiej sile? - czas pokaże...

Pomiędzy 2011 a 2012 inflacja powierzchniowa Santoryn wynosi 8-14 cm i pozostaje w związku ze wzrostem aktywności sejsmicznej kaldery. Media co chwila krzyczą o potencjalnej możliwości erupcji Santoryn, ale póki co na krzyku się kończy. Wulkany potrafią być nieprzewidywalne, a procesy w nich zachodzące bywają bardzo dynamiczne.

Na zdjęciach archiwalnych erupcja w kalderze Santoryn w roku 1928.

Kosmiczne wulkany






Wulkanizm nie jest tylko wyłącznie ograniczony do Ziemi. Potężne wulkany tarczowe Marsa (Czerwonej Planety) już kiedyś opisywałem, także dzisiaj czas na dwie planety skaliste czyli Merkurego i Wenus plus Księżyc, Io i Tryton.

Powierzchnia Merkurego upstrzona jest kraterami oraz rozległymi morzami (Mare) lawy. Ich wiek ocenia się na 3 miliardy lat. Z uwagi na brak atmosfery, a co za tym idzie warunków pogodowych wulkaniczne struktury Merkurego są dobrze zachowane.

Wulkany Wenus obejmują 1738 wulkanicznych struktur, w tym 168 dużych wulkanów, 289 wulkanów umiarkowanej wielkości oraz setki małych wulkanów. Na Wenus odnajdziemy kaldery, tarcze, kopuły i wylewy lawy. Dla przykładu kaldera SACAJAVEA PATERA ma wymiary 100 x 150 km i jest wielkości największego islandzkiego lodowca Vatnajökull. Wenus posiada gęstą atmosferę dwutlenku siarki uniemożliwiającą na niej życie. Do wenusjańskich wulkanów tarczowych zaliczymy GULA MONS i SIF MONS (o średnicach odpowiednio 400 i 300 km) oraz mniejszy SAPAS MONS (średnica 120 km) z dobrze zachowanymi wylewami (prawdopodobnie) bazaltowej lawy. Do tarcz zaliczymy np. ANEMONE - ze stożka widoczne są schodzące wylewy blokowej lawy.

Wulkanizm na Księżycu cechował się przede wszystkim rozległymi morzami (powodziami - Mare) lawy, choć kilka niewielkich stożków żużlowych i kopuł wulkanicznych odnajdziemy na powierzchni srebrnego globu. Księżycowe skały wulkaniczne różnią się od ziemskich z uwagi na brak w nich wody. Księżyc jest niemal w całości skomponowany z law bazaltowych.

Satelita gazowego olbrzyma Jowisza Io jest najbardziej aktywnym wulkanicznie obiektem naszego Układu Słonecznego. Wulkany na Io zwane są PATERAE np. przy erupcji Tvashtar Paterae dało się zaobserwować ekstruzję lawy. Aktywność Trytona, jednego z księżyców Neptuna obejmuje tzw. kriowulkanizm czyli gejzery wyrzucające ciekły azot i cząstki pyłu na wysokość około 8 km. Dwa takie gejzery (nazwane Hili i Mahilani) zostały sfotografowane w trakcie erupcji w roku 1989 przez Voyagera 2.

Na zdjęciach NASA począwszy od dołu księżycowe kratery wulkaniczne, wenusjańskie wulkany Gula Mons i Sapas Mons, erupcja Tvasthar Paterae na Io oraz wulkany na Merkurym.

niedziela, 22 stycznia 2012

Hekla i El Hierro



Wstrząsy na El Hierro w ciągu ostatnich kilku dni miały różnorodny charakter: od intensywnego sygnału po znikomy. Podmorska erupcja ciągle trwa na południe od La Restinga - w chwilach największej intensywności z widocznymi kawałkami lawy o średnicy sięgającej do 3 metrów na powierzchni Atlantyku. Aktywny wulkan znajduje się obecnie na głębokości 130 metrów. Zwracam także uwagę na gwałtowne ruchy związane z inflacją i deflacją pod wulkanem Tanganasoga na wyspie El Hierro.

W ciągu ostatniej doby miały miejsce trzy trzęsienia ziemi pod/w pobliżu wulkanu Hekla. Ich głębokość - 7.5 do 0.7 km. Poziom wstrząsów nie wzrasta, nie ma raportów o emisji gazów - na 2 godziny przed erupcją Hekli w 2000 roku miały miejsce małe wstrząsy sejsmiczne. Erupcja Hekli się zbliża. Pytanie tylko kiedy nastąpi.

sobota, 21 stycznia 2012

Wezuwiusz AD. 79






Zagłada Pompejów, Herkulanum i Stabie.

Erupcja wulkanu Wezuwiusz 24-25 sierpnia 79 roku składała się z dwóch faz: fazy pliniańskiej, w której wyrzucony materiał wulkaniczny uformował wysoką kolumnę erupcyjną oraz z fazy peleańskiej, w której ze zboczy wulkanu zeszły gorejące chmury (lawiny gazowo-pyłowe). Termin pliniański pochodzi od Pliniusza Młodszego, który udokumentował tragiczny wybuch wulkanu i zagładę Pompejów, Herkulanum i Stabie. Spływy piroklastyczne przyczyniły się do uszkodzenia miejskich ścian, natomiast opad popiołu i pumeksu w trakcie fazy pliniańskiej erupcji Wezuwiusza pogrzebał niskie struktury mieszkaniowe, zawalał dachy, etc. Kolumna tefry z 24 sierpnia 79 roku przypominała atomowy grzyb formujący się w trakcie eksplozji nuklearnej i sięgała według Pliniusza wysokości 20-33 km. Miał miejsce deszcz popiołu i pumeksu na południe od wulkanu, roznoszony dalej przez wiatry. Opad popiołu i pumeksu trwał 18 godzin grzebiąc Pompeje, Herkulanum i Stabie. Rankiem 25 sierpnia budynki w Pompejach nie nadawały się do zamieszkania z powodu zawalonych dachów i podłóg. 2000 mieszkańców zginęło z szacunkowych 20 000 ludzi, których exodus został udokumentowany. Kompletnej zagłady antycznego miasta dopełniły gorejące chmury, które nadeszły wczesnym ranikem 25 sierpnia 79 roku. Doszło do zapadnięcia się kolumny erupcyjnej, która spowodowała wygenerowanie spływów piroklastycznych. O 6.30 rano pierwsza gorejąca chmura, 7.30 rano - kolejne największe gorejące chmury. Wówczas destrukcja Pompejów w ciągu zaledwie 2 minut była kompletna. Nieodwracalna. Rankiem 26 sierpnia 79 roku nad Wezuwiuszem zapadła martwa cisza.

Opis kolumny pliniańskiej autorstwa Pliniusza Młodszego:

"Miała wygląd i kształt drzewa i na oko sprawiała wrażenie wielkiej pinii, mianowicie wzniósłszy się do znacznej wysokości w postaci mocno wydłużonego pnia, rozpostarła poziomo jakby konary... Z jednej strony była lśniąco biała, z drugiej upstrzona plamami i brudnoszara, na skutek zawartości ziemi i popiołu. Olbrzymi obłok zakrył słońce i całe niebo. W południe w Pompejach zapadł mrok, a potem noc, ale gęstsza niż noc zwykła i o wiele bardziej gorąca, absolutnie czarna, taka, jaka panuje w szczelnie zamkniętej komnacie. Ciemności rozświetlały tylko błyskawice oraz blask wyprysków płomieni, bijących ze stoków Wezuwiusza. Coraz silniejsze konwulsje ziemi kołysały domami, które wydając się jakby oderwane od swych fundamentów, przesuwały się w jednym kierunku, to znowu, powróciwszy do pionu, wychylały się w przeciwnym".

Fuego, Santa Maria, Nyamuragira i Tungurahua






Dwa wulkany w Gwatemali (Fuego i Santa Maria) wykazują aktywność erupcyjną, co akurat nie dziwi, bo są one najaktywniejszymi wulkanami z tego kraju. Eksplozje targnęły Fuego w dniach 11-13 stycznia i 16 stycznia produkując obłoki popiołu sięgające wysokości 300-1000 metrów. Eksplozjom towarzyszyły fale uderzeniowe, głośne hałasy i trzeszczenie szyb i dachów w pobliskich wioskach. Ze zboczy Fuego zeszły lawiny gruzu.
Wulkan Santa Maria odpowiedzialny za ogromną erupcję wulkaniczną w 1902 roku (6 w skali VEI) - jego aktywność przejawia się wzrostem kopuły lawowej Santiaguito, sporadycznymi eksplozjami tworzącymi chmury popiołu sięgające wysokości 300-800 metrów ponad kopułę oraz wylewem lawy na jej południowo-wschodnim zboczu.

W pobliżu wybuchającego wulkanu Nyamuragira znajdują się naukowcy z Afar Consortium Project. Na szczelinie erupcyjnej widoczne są dwa stożki o wysokości koło 300 metrów: obecnie nieaktywny inicjator erupcji oraz drugi tryskający fontannami lawy na wysokość dwukrotnie przekraczającą jego wysokość. Wylew lawy z niego płynie na północ. W odległości 1.5 km od aktywnego stożka czuć żar erupcji i opad lapilli.

Wulkan Tungurahua w Ekwadorze (kolejna znana nazwa dla czytelników bloga) także wykazuje aktywność erupcyjną. 13 stycznia emisje popiołu i gazów sięgały wysokości 7 km. 15 stycznia odnotowano opad popiołu w Manzano i Palihua. Pojawiły się spływy błota czyli lahary.

czwartek, 19 stycznia 2012

20 minut erupcji plus Halemaumau





W dniu dzisiejszym czyli 19 stycznia 2012 roku doszło do wzrostu aktywności sejsmicznej oraz krótkiej (bo trwającej zaledwie 20 minut) erupcji popiołu i pary wulkanu Turrialba w Kostaryce. Czekam na silniejszą i dłuższą erupcję.

Hawajska Kilauea z dniem 19 stycznia wkroczyła w 29 rok efuzyjnej erupcji. Centralne aktywne jezioro lawy znajduje się w kraterze zapadliskowym wewnątrz krateru Halemaumau. Wylewy lawy są aktywne 3 km na południowy wschód od krateru Pu'u O'o.

Na zdjęciach blask jeziora lawy Halemaumau oraz emisje wulkaniczne Turrialba z 17 stycznia 2012 roku plus video erupcji na serwisie Youtube.

środa, 18 stycznia 2012

Masakra na kraterze Erta Ale




Wulkany potrafią być niebezpieczne, ale to ludzi należy się wystrzegać. We wtorek 17 stycznia 2012 roku o godzinie 1 w nocy lokalnego czasu miał miejsce atak na krawędzi krateru wulkanu Erta Ale, w którym znajduje się spektakularne jezioro lawy. Zbrojna grupa z Erytrei z zimną krwią zastrzeliła turystów: 2 z Niemiec, 2 z Węgier i jednego Austriaka, siedmioro innych ludzi zostało rannych, w tym obywatele Niemiec, Węgier i Włoch. Dwoje Niemców i dwoje Etiopczyków zostało uprowadzonych przez terrorystów. Wszystkie ofiary były częścią 27-osobowej grupy w skład której wchodzili także obywatele Australii, USA i Belgii. Na wulkan przybył duży odział żołnierzy z Etiopii. Wszelkie wizyty turystyczne Erta Ale zostały do odwołania zabronione. Region Afar przy granicy Erytrei i Etiopii nie należy do bezpiecznych. Znajdują się tam tak słynne wulkany jak Erta Ale, Dallol i Nabro. W 2007 roku na wulkanie Dallol doszło do porwania brytyjskich dyplomatów. Po dwutygodniowych negocjacjach wszystkich uprowadzonych zwolniono.

Tymczasem w Chile wybuchający wulkan Puyehue Cordon-Caulle doprowadził do ponownego zamknięcia lotniska w Bariloche. Od rozpoczęcia aktywności wulkanu w dniu 4 czerwca 2011 roku do atmosfery dostało się tysiące ton popiołu. Energia eksplozywnej erupcji Puyehue Cordon-Caulle (siła 3 w skali VEI) od jej początku stanowi ekwiwalent 70 bomb jądrowych. Póki co wulkan nadal pozostaje w stanie erupcji i nie zanosi się, by szybko zakończył swoją aktywność.

poniedziałek, 16 stycznia 2012

Hrabia Montecristo i szczury




Nie ma żadnej nowej erupcji, ale...

...na niezamieszkanej wulkanicznej wyspie Montecristo pojawiła się plaga czarnych szczurów. Gryzonie wpierw przepłynęły na wyspę pod pokładem łodzi, a potem w ciągu kilku lat rozmnożyły się. Pod koniec stycznia planowany jest nalot na Montecristo. Samoloty zrzucą na wyspę granulki z trucizną, aby eksterminować szczury. Na odwiedziny skalistej Montecristo wymagane jest pozwolenie - w celu zachowania ekosystemu wysepki co roku odwiedzić ją może zaledwie 1000 turystów. Szczury stanowią zagrożenie, więc trzeba je wytępić. A wystarczy by się obudził wulkan Montecristo i byłoby po kłopocie!

piątek, 13 stycznia 2012

Szary obłok nad wulkanem Turrialba/ Nyamuragira





W czwartek 12 stycznia 2012 roku o 3 po południu wulkan Turrialba w Kostaryce wyemitował szary obłok gazu i popiołu poprzedzony przez hałasy dochodzące z wulkanu. W celu prewencyjnym Comisión Nacional de Emergencias (CNE) zarządziła 'żółty alarm' dla obszarów Turrialba, Jiménez i Alvarado. Turrialba w ciągu 3200 lat miał kilka silnych erupcji eksplozywnych oraz wiele małych erupcji freatycznych. Cztery pozostałe aktywne wulkany kostarykańskie to Irazu, Rincon de la Vieja, Arenal i Poas.

Od czasu rozpoczęcia przed 9 tygodniami erupcja wulkanu Nyamuragira w Kongo nadal trwa. Jakże cudownie byłoby się tam znaleźć (tak jak ten szczęśliwiec na zdjęciu) i poobserwować z bliska ów zapierający dech w piersiach wytrysk lawy. Fontanny lawy sięgają wysokości 100-150 metrów, rozżarzone bomby wulkaniczne są wyrzucane na wysokość 600 metrów, ma miejsce wylew lawy aa ze wschodniego otworu erupcyjnego.

środa, 11 stycznia 2012

Nowa wyspa na Morzu Czerwonym



Erupcja Jebel Zubair na Morzu Czerwonym przyczyniła się do powstania nowej wysepki. Według naukowców zastygła ona solidnie, a co za tym idzie przetrwa. Powstała na północnym krańcu wysp Zubair 60 km od wybrzeża Jemenu formując się szybciej od działania erozji fal morskich. Jej obecne wymiary to 530 x 710 metrów czyli około 75 akrów zastygłej lawy i popiołu. Nie została jeszcze nazwana. Na zdjęciach NASA erupcje Jebel Zubair (7 stycznia 2012 roku) oraz Nyamuragira w Kongo (zwróćcie proszę uwagę na pięknie widoczne jezioro lawy w kraterze sąsiedniego wulkanu Nyiragongo).

Inne znane wulkaniczne wysepki powstałe w XX wieku to Anak Krakatau, Didicas i Surtsey.

poniedziałek, 9 stycznia 2012

Najaktywniejsze wulkany na Ziemi - galeria











Z racji na to, iż z niecierpliwością wyczekuje informacji o erupcjach wulkanów, a póki co niewiele się dzieje oto najaktywniejsze wulkany na Ziemi - skromny wykaz: nazwa, kraj położenia i odkąd trwa aktywność do dnia dzisiejszego.

1. Erebus (Antarktyda, Wyspa Rossa) - od 1972 roku
2. Sangay (Ekwador) - od 1934 roku
3. Soufriere Hills (Montserrat) - od 1995 roku
4. Fuego (Gwatemala) - od 1992 roku
5. Santa Maria (Gwatemala) - od 1922 roku
6. Popocatepetl (Meksyk) - od 2005 roku
7. Colima (Meksyk) - od 1997 roku
8. Kilauea (Hawaje) - od 1983 roku
9. Szywiełucz (Kamczatka) - od 1999 roku
10. Karymsky (Kamczatka) - od 2001 roku
11. Sakurajima (Japonia) - od 1955 roku
12. Suwanosejima (Japonia) - od 2004 roku
13. Bagana (Papua Nowa Gwinea) - od 2000 roku
14. Tinakula (Wyspy Salomona) - od 2008 roku
15. Ambrym (Vanuatu) - od 2008 roku
16. Yasur (Vanuatu) - od 1774 roku
17. Dukono (Halmahera, Indonezja) - od 1933 roku
18. Ibu (Halmahera, Indonezja) - od 2008 roku
19. Semeru (Jawa, Indonezja) - od 1967 roku
20. Nyiragongo (Kongo) - od 2002 roku
21. Erta Ale (Etiopia) - od 1967 roku
22. Stromboli (Włochy) - od 1934 roku, mówi się, że Stromboli jest aktywny od co najmniej 2500 lat

Warto wspomnieć także o wulkanach Poas, Batu Tara, Nevado del Huila, Kizimen i Villarrica, których aktywność przy odrobinie szczęścia można zobaczyć na żywo.

Na zdjęciach od góry wulkany Tinakula, Stromboli, Szywiełucz, Soufriere Hills, Semeru, Sangay, jezioro lawy Nyiragongo, Nevado del Huila, krater indonezyjskiego Dukono i Bagana.