Filipiny

PINATUBO - Uśpiony stratowulkan Pinatubo (1486 m) na wyspie Luzon (Filipiny) zasłynął w 1991 roku drugą najpotężniejszą erupcją XX wieku (po erupcji Katmai/Novarupta w 1912 roku). Przed tym wybuchem Pinatubo wznosił się na wysokość 1745 metrów. 42 kilometry na zachód od Pinatubo znajduje się wygasły wulkan Arayat, częstokroć mylony z Pinatubo. Gigantyczna erupcja Pinatubo z 1991 roku miała w skali VEI (Volcanic Explosivity Index) = 6, była zatem dziesięciokrotnie silniejsza od erupcji Mount Saint Helens w 1980 roku.

Ultra-plinańska erupcja Pinatubo z 1991 roku

16 lipca 1990 roku potężne trzęsienie ziemi o magnitudzie 7.7 nawiedziło środkową część wyspy Luzon. Wulkanolodzy podejrzewali, iż mogło się ono przyczynić do kolosalnej erupcji Pinatubo, ale nie da się tego jednoznacznie udowodnić. Dwa tygodnie później lokalni mieszkańcy zauważyli emisję pary z wulkanu, ale naukowcy przybyli na miejsce dostrzegli jedynie niewielkie osuwiska. 15 marca 1991 roku przez okres dwa tygodni dawały się odczuć roje wstrząsów sejsmicznych. 2 kwietnia 1991 roku para i popiół eksplodowały z długiej na 1.5 km szczeliny znajdującej się na północnych zboczach Pinatubo. 3 kwietnia odnotowano 200 małych trzęsień ziemi pod wulkanem. 13 maja wulkan zaczął emitować dwutlenek siarki, co świadczyło o tym, że płynna magma wznosi się ku otworom erupcyjnym. 1 czerwca trzęsienia ziemi miały miejsce na głębokości 5 km pod wulkanem. 7 czerwca 1991 roku odnotowano 1500 wstrząsów sejsmicznych. Chmura popiołu na wulkanem wzniosła się na wysokość 8 km. Miały miejsce pierwsze erupcje magmowe; na powierzchnię wydostaje się lawa formując niewielką kopułę w odległości 1 km na północny zachód od głównego krateru. 9 czerwca na nowo rozpoczyna się emisja dwutlenku siarki. Ze zboczy wulkanu schodzą pierwsze gorejące chmury. Dochodzi do gwałtownej erupcji popiołu. 12 czerwca kolumna erupcyjna nad wulkanem sięga wysokości ponad 19 km. 13 czerwca o 8.41 dochodzi do trzeciej wielkiej erupcji - pióropusz popiołu sięga wysokości 24 km. Trwają wstrząsy sejsmiczne. 14 czerwca o 1.09 dochodzi do kolejnej gwałtownej eksplozji Pinatubo. W ciągu 15 minut kolumna erupcyjna sięga wysokości 21 km. Spływy piroklastyczne z wulkanu dewastują doliny. 15 czerwca 1991 roku dochodzi do paroksyzmalnej erupcji Pinatubo. 75 km na północ od wulkanu przechodzi tajfun Yunya. O 3.39 po południu rozpoczyna się trzygodzinna najgwałtowniejsza faza erupcji. Chmura popiołu sięga wysokości aż 34 km. Z otworu erupcyjnego schodzą spływy piroklastyczne, które docierają na odległość do 16 km. Deszcze związane z tajfunem powodują gigantyczne lahary. Nad środkowym obszarem wyspy Luzon zapada kompletna ciemność. O 4.30 wierzchołek Pinatubo zaczyna się zapadać. Trwa ewakuacja ludzi z obszarów do 40 km od wulkanu. O 10.34 w nocy główna erupcja się kończy.

Skutki erupcji Pinatubo z 1991 roku

740 zabitych przez m.in zawalanie się przysypanych popiołem dachów budynków.
Uformowanie szerokiej na 2.5 km kaldery zapadliskowej i obniżenie wulkanu o 260 metrów.
Popiół wulkaniczny dociera do stratosfery i w ciągu roku okrąża Ziemię.
Spadek globalnych temperatur w roku 1992 o 0.5 stopnia Celsjusza.
Lasy pogrzebane pod głębokimi od 50 do 200 metrów zwałami popiołu i pumeksu.
Dotkliwe zniszczenia budynków i infrastruktury. 8000 domów zniszczonych, 75 000 uszkodzonych.
Szkody wycenione na 450 milionów dolarów.
Ponad dwa miliony mieszkańców Filipin odczuło skutki tej monstrualnej detonacji.
Lahary (potoki błota), niosące śmierć i niszczące domy, szkoły, drogi, lasy, pola uprawne.

Po 15 czerwca wulkan kontynuował do sierpnia 1991 roku niewielkie eksplozje popiołu. W lipcu 1992 roku w powstałej po erupcji kalderze zaczęła się formować kopuła lawowa, która obecnie tworzy wysepkę na jeziorze kalderowym. W styczniu 2004 roku wody jeziora zmieniły kolor. Od 1992 roku Pinatubo drzemie.

Erupcje Pinatubo: 33000 lat temu, 15000 lat temu, 7460 p.n.e plus minus 150 lat, 7030 p.n.e plus minus 300 lat, 3550 p.n.e?, 1050 p.n.e plus minus 500 lat, 1450 plus minus 50 lat, 1991, 1992.