Santoryn 2014: widok na kalderę i Nea Kameni

Thera, Santorini, Santoryn, archipelag Cykladów. Najbardziej romantyczna wyspa Morza Egejskiego, miejsce odpowiednie na szybkie zaślubiny (tak też czynią zapobiegliwi Chińczycy masowo biorąc na Santorini śluby). Ale nie o małżeństwach tutaj będzie mowa, ale o słynnej erupcji minojskiej z roku 1600 p.n.e (plus minus 14 lat). Santoryn to częściowo zatopiona i otwarta w kierunku zachodnim kaldera ze spektakularnymi ścianami żółci, bieli, czerwieni i szarości. W latach 30-tych XX wieku grecki archeolog Spyridon Marinatos zaczął badać ruiny portowego miasta Akrotiri na południowym stoku Santorini (o nim będzie mowa później). Napiszę tylko, że na pewien czas przed erupcją Akrotiri (jego antycznej nazwy nigdy nie stwierdzono) zostało uszkodzone przez trzęsienie ziemi. Oczyszczanie & odbudowa miasta przez ówczesnych mieszkańców zostało przerwane przez erupcję Santorynu. Pliniańska erupcja Santorini wygenerowała obłok popiołu sięgający oszacowanej wysokości 36 km, gnany potem przez wiatry w kierunkach wschodnim i południowo-wschodnim. Opad pokrył wyspę Thera warstwą białego ryodacytowego pumeksu miejscami głębokiego na 6 metrów. Do otworu erupcyjnego na północ od obecnej Nea Kameni wtargnęła woda i dzięki temu erupcja Santoryn stała się jeszcze bardziej intensywna. Archeolodzy po dziś dzień mają problem z ustaleniem dokładnej daty erupcji minojskiej (padają daty od 1500-1520 p.n.e do 1600-1627 p.n.e), ale jedno jest pewne: erupcja minojska Santorynu nie tylko spowodowała zapadnięcie się części antycznej Thery pod wody Morza Egejskiego, ale doprowadziła także do zagłady dominującą cywilizację minojską na Krecie. Erupcja Santorynu w około 1600 roku p.n.e była pięciokrotnie silniejsza od wybuchu wulkanu Krakatau w 1883 roku. Miała siłę 7.2 w skali VEI (60 km sześciennych gęstej magmy, czyli podobnie do erupcji wulkanu Tambora w 1815 roku). Cała wyspa Thera uległa zniszczeniu, a tefrę minojską odnajdowano nawet na obszarze Morza Czarnego, co wskazuje na minimalny obszar opadu tefry przekraczający dwa miliony kilometrów kwadratowych (czyli ekwiwalent powierzchni Meksyku). Oczywiście minojską erupcję Santorynu powiązano także z zagładą platońskiej Atlantydy. Pod otworem erupcyjnym Santorynu musiała się zgromadzić znacząca ilość magmy - oszacowano, iż magma akumulowała się tam przez okres mniej więcej 100 lat. Potężne spływy piroklastyczne dotarły do morza generując kolosalne fale tsunami.

http://www.photovolcanica.com/VolcanoInfo/Santorini/Santorini.html