Najpierw wykaz islandzkich erupcji wulkanicznych w XX i XXI wieku.
2021 - Krysuvik, erupcja szczelinowa w dolinie Geldingadalur 2014-15 Bárðarbunga, erupcja szczelinowa na polu lawowym Holuhraun
2011 Grímsvötn - umiarkowany kryzys lotniczy w Europie
2010 Eyjafjallajökull - kryzys lotniczy w prawie całej Europie
2004 Grímsvötn
2000 Hekla
1998 Grímsvötn
1996 Gjálp - Grímsvötn
1991 Hekla
1984 Krafla
1983 Grímsvötn
1981 Krafla - 2 erupcje
1981 Hekla
1980 Hekla
1980 Krafla - 3 erupcje
1977 Krafla - 2 erupcje
1975 Krafla
1973 podmorska erupcja 5 km na południe od wybrzeża Landeyjar
1973 Heimaey - powstanie stożka Eldfell i częściowe zniszczenie miasteczka rybackiego Heimaey
1970 Hekla
1963-1967 Surtsey - narodziny nowej wyspy nazwanej od Surtra, nordyckiego Boga Ognia, najmłodszej wyspy wulkanicznej Islandii
1961 Askja
1947 Hekla
1938 Grímsvötn
1934 Grímsvötn
1933 Grímsvötn
1929 Askja
1927 Askja
1926 erupcja na północny wschód od Eldey
1924 Askja
1923 Askja
1922 Askja - dwie erupcje
1922 Grímsvötn
1921 Askja
1918 Katla - potężna erupcja podlodowego wulkanu i powódź glacjalna
1913 Austan Heklu - erupcja ze szczeliny erupcyjnej blisko wulkanu Hekla
1910 Þórðarhyrna
1903 Þórðarhyrna
1902 Grímsvötn
Warto wspomnieć tutaj o kilku erupcjach wulkanicznych na Islandii w czasach historycznych analizując historię Islandii. W 822 roku doszło do silnej erupcji wulkanu Katla - dla przypomnienia w IX wieku wikingowie z Norwegii sprowadzali islandzkie kuce na wyspę. W lodowcu Myrdalsjökull pokrywającym wulkan otworzyła się szczelina erupcyjna i doszło do powodzi glacjalnej (tzw. jökulhlaup), która zmyła oddalony o 35 km las. Erupcja wywołała zawirowania klimatyczne w Europie. Zima roku 822 roku była surowa, szalały zamiecie śnieżne, panowały głód i epidemie chorobotwórcze.
W 1294 roku odkryty został Geysir, co przyczyniło się do powstania społeczności Geysir i nazwania gejzerami wszystkich wyrzucających słup wody i pary wodnej źródeł termalnych na świecie.
W 1362 roku doszło do potężnej erupcji wulkanu Öræfajökull, która wygenerowała sięgającą troposfery (30 km wysokości) pliniańską kolumnę erupcyjną i opad popiołu we wschodniej Islandii i częściach północnej Europy. W jej wyniku powódź glacjalna zniszczyła dystrykt Litla-Hérað (20-40 farm) - farmerzy uciekli z tego obszaru i nie osiedlali się na nim przez 40 lat. Nazwany został on Öræfi - po islandzku "pustka", tudzież "ląd brakującego wybrzeża". Öræfajökull wybuchł ponownie w 1727 roku - była to mniejsza erupcja wulkaniczna niż ta z 1362 roku, ale przyczyniła się do śmierci trzech osób, gdy powódź glacjalna z wulkanu zmyła dwie farmy. Liczba ofiar śmiertelnych erupcji Öræfajökull z 1362 roku pozostaje nieznana.
8 czerwca 1783 roku rozpoczęła się erupcja Lakagigar (rząd kraterów o długości 25 km), o której pisałem już przed laty, ale warto przypomnieć podstawowe fakty. Erupcja Laki wyprodukowała 15 km sześciennych lawy i doprowadziła do zniszczenia 75% upraw na Islandii, czego rezultatem była śmierć 10 000 ludzi z powodu głodu i chorób (lata 1783-86 zwane są na Islandii Móðuharðindin). W Europie pojawił się tzw. vog, inaczej "sucha mgła", "kwasowa mgła", "siarkowa mgła". Jak zanotował Brugmans (1787): "Po 24 czerwca w Groningen i wiejskich okolicach pojawiła się silna, trwała i bardzo gęsta mgła, której towarzyszył silny odór siarki. Wiele osób przebywających na świeżym powietrzu zmagało się z wysokim ciśnieniem, bólami głowy i miało kłopoty z oddychaniem." Depozycja fluoru zatruła strumienie i trawę uśmiercając 82 procent owiec, 77 procent koni i 53 procent bydła na Islandii. 20 procent ówczesnej populacji Islandii (10 000 osób) zmarło redukując populację wyspy do 40 000 ludzi. Erupcja Lakagigar zakończyła się 7 lutego 1784 roku po ośmiu miesiącach aktywności erupcyjnej sprowadzając na Europę za sprawą emisji SO2 jedną z najdłuższych i najsurowszych zim.
W latach 1821-23 wybuchał wulkan Eyjafjallajökull. Kolumna erupcyjna (tak jak w przypadku Laki) z tej erupcji była bogata w fluor. Nadmiar fluoru może prowadzić do uszkodzenia kości bydła, koni, owiec czy ludzi czy do zaburzenia pracy tarczycy i trzustki. Szkody były jednak umiarkowane: farmerzy odnotowali śmierć zwierząt hodowlanych w Eyjafjörður.
29 marca 1875 roku rozpoczęła się erupcja wulkanu Askja. Wskutek opadu popiołu oraz zatrucia strumieni i trawy ginęło bydło we wschodnich fiordach. Opad tefry z tej erupcji odnotowano w Polsce, Norwegii, Szwecji i w Niemczech. Erupcja Askja z 1875 roku przyczyniła się do fali emigracji z Islandii do Kanady (prowincja Manitoba) i USA. Z Askja wiąże się także tajemnica zniknięcia dwóch badaczy 10 lipca 1907 roku: Waltera von Knebela i Maxa Rudloffa, którzy wypłynęli łódką na jezioro kalderowe Öskjuvatn, po czym ślad po nich zaginął. Jezioro Öskjuvatn oraz sąsiadujące z nim jezioro kraterowe Viti (po islandzku "piekło") powstały właśnie w wyniku silnej erupcji z 1875 roku.
EDIT 10 lutego 2020 roku: Po krótkim kryzysie sejsmicznym i deformacji gruntu o godzinie 10.50 lokalnego czasu rozpoczęła się pierwsza w tym roku erupcja lawowa wulkanu Piton de la Fournaise na wyspie Reunion. Wschodnia flanka, wysokość ok. 2000 metrów, wylewy lawy z licznymi rozgałęzieniami. Na ten wulkan co roku można liczyć, jeśli chodzi o typowe dla niego szczelinowe erupcje efuzyjne.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz