Raoul Island: wyspa osadników i eksplodującego jeziora

Wyspa wulkaniczna Raoul to największa powierzchniowo wyspa archipelagu Kermadec, oddalona o 1000 km na północny wschód od Nowej Zelandii w połowie drogi pomiędzy NZ a Tonga. Ma kształt kowadła, jej większość otaczają klify sięgające wysokości 250 metrów, najwyższe punkty wyspy Raoul to Momoukai Peak (516 m. wysokości) oraz drugi wierzchołek o wysokości 498 metrów oddzielone od siebie kalderą wulkanu w której znajdują się trzy jeziora Blue Lake (Niebieskie), Green Lake (Zielone) i najmniejsze Tui Lake. 3000 hektarów Raoul Island tworzy bujny tropikalny las palmowy (palmy nikau i pohutukawa - Metrosideros kermadecensis). W kalderze Raoul wciąż ma miejsce aktywność fumaroliczna.

Ciekawa jest historia osadnictwa na Raoul Island. Wyspę odkrył 16 marca 1793 roku admirał D’Entrecasteaux ze statku "Recherche" i nadał jej nazwę Raoul Island od Josepha Raoula, jednego ze sterników statku. Później (6 marca 1796 roku) dostrzegł ją po raz drugi kapitan statku wielorybniczego "Britannia" W. Raven nazywając ją Sunday Island. Wyspa jest aktywna wulkanicznie. Do eksplozywnych erupcji na Raoul Island dochodziło w latach 1814, 1870, 1964 i 2006.

Już od 1830 roku na wyspie zaczęli osiedlać się pierwsi osadnicy (wielorybnicy) wraz z rodzinami, ale wypłoszyła ich erupcja w 1870 roku. Wraz z nim na wyspę trafiły koty, kozy i szczury wędrowne (Rattus norvegicus przywleczone prawdopodobnie z wraku statku "Columbia River" w 1921 roku), co doprowadziło niemal do całkowitej eradykacji ptaków na Raoul Island. Swojej cegiełki do destrukcji flory i fauny na Raoul dołożył także mały pacyficzny szczur zwany kiore, który dotarł na wyspę wraz z Polinezyjczykami 500 lat temu (ci określali wyspę nazwą Rangitahua). 15 marca 1863 roku kapitan pomalowanej na czarno barki "Rosa Y Carmen" wysadził na Raoul Island 290 miejscowych z Tokelau, Wyspy Wielkanocnej i Wysp Cooka, którzy mieli wykonywać niewolniczą pracę w kopalniach w Peru. Przyszli niewolnicy byli chorzy na dyzenterię (czerwonkę) i umierali, podobnie jak opiekujący się nimi osadnicy. Martwe ciała grzebano na plaży. 150 niewolników umarło w Denham Bay plus dziewięciu osadników zarażonych czerwonką.

W 1878 roku na wyspie osiedlił się wędrowiec i poszukiwacz przygód Thomas Bell z Apia (Samoa) wraz z ośmioosobową rodziną - początkowo familia Bellów mieszkała w Denham Bay, ale potem przenieśli się na North Beach. Najpierw Bellowie prowadzili egzystencję rozbitków żywiąc się czym popadnie: czareczkami (gatunek mięczaka), morskimi ptakami, mięsem ryb i kóz, korzonkami paproci, miękkim miąższem palm nikau. Bell wraz z dwójką najstarszych córek wspinał się na 200 metrowe klify i polował tam na kozy. Miejscowi z Niue pomogli rodzinie Bellów wyciąć busz na wyspie oraz utworzyć wielkie ogrody. Tam Bellowie sadzili drzewa owocowe (m.in. pomarańcze) i inne rośliny, które z czasem stały się gatunkami inwazyjnymi na Raoul Island. Po aneksji wysp Kermadec przez Nową Zelandię Bell dostał jedynie 111 hektarów lądu, więc niezadowolony określił się samozwańczym władcą Raoul Island i archipelagu Kermadec. W kwietniu 1910 roku cyklon zniszczył ogrody Bella zmywając szopę na łodzie i jego składziki do morza. 11 miesięcy później wygłodzonego Bella i jego nielicznych już członków rodziny zabrał z Sunday Island parowiec "Tutanekai".

Ostatnimi osadnikami na wyspie byli Alf Bacon i Bruce Robertson.

Raoul Island jest czynnym wulkanem. Przed erupcją w marcu 1964 roku poziom jeziora kraterowego Green Lake podniósł się o prawie metr, temperatura jego wód wzrosła. Były to wczesne indykatory erupcji oprócz trzęsień ziemi. Erupcja ta zdewastowała wegetację w pobliżu jeziora i pokryła mułem pobliskie tereny. 12 marca 2006 roku na Raoul Island miał miejsce rój trzęsień ziemi. 17 marca o godzinie 8.21 rano doszło do półgodzinnej erupcji Green Lake. W tym samym czasie w okolicy jeziora kraterowego 33-letni Mark Kearney zbierał dane i wykonywał pomiary dotyczące poziomu wód Green Lake i temperatury w celu monitoringu wulkanu. To zadanie zazwyczaj wykonywano w środę, Mark wykonywał je także w feralny piątek, gdyż monitoring został zwiększony z powodu aktywności sejsmicznej. Ciała 33-letniego badacza nigdy nie odnaleziono. Ewakuowano pięciu współpracowników Kearneya. W przypadku tej nagłej erupcji hydrotermalnej jeziora Green Lake nie odnotowano jednak wzrostu poziomu jego powierzchni jako prekursora erupcji tak jak w marcu 1964 roku.

Korzystałem m.in. z tego fascynującego i bardzo szczegółowego reportażu:

https://www.nzgeo.com/stories/island-of-dreams/

12 sierpnia 1986 roku japoński statek "Kinei Maru 10" osiadł na plaży Denham Bay na wyspie Raoul i jego wrak tkwi tam do tej pory.

https://www.raoulandcampbell.org/shipwrecks2/13-shipwrecks-raoul/23-kinei-maru-10-1986

Zdj. wyspy Lydia Syson. Na zdj. Green Lake 21 marca 2006 roku - para unosi się z jeziora kraterowego, otwory erupcyjne zostały zatopione, gdyż poziom jeziora podniósł się o 6-8 metrów. Zdj. Brad Scott/GNS Science. Na zdjęciu z powietrza wyspa Raoul w 1992 roku.

Przykłady bogatej flory i ptasiej fauny Raoul Island:

Kordylina krzewiasta (Cordyline fruticosa, introdukcja z północy), Kermadec Ngaio (Myoporum rapense sub-gatunek kermadecense), kureczka posępna (Porzana tabuensis - ptak, bardzo skryty gatunek), Myrsine kermadecensis, Modrolotka czerwonoczelna (zagrożona wyginięciem papuga endemiczna dla Nowej Zelandii, Cyanoramphus novaezelandiae), Blechnum novae-zelandiae, hibiskus, banany, harbuźnik Sicyos mawhai, palma nikau z Kermadec (Rhopalostylis baueri), Homolanthus polyandrus, endemiczny dla Nowej Zelandii kędziornik (ptak z rodziny miodojadów), Pseudopanax kermadecensis, Zanokcica (Asplenium polyodon), Starzec Senecio kermadecensis, Pouzolzia australis, Melicytus ramiflorus, endemiczny przetacznik Veronica breviracemosa, Scewola Scaevola gracilis obecna także na wyspach wulkanicznych Ha'apai, Ipomoea pes-caprae sub-gatunek brasiliensis, Tung molukański (bardzo wczesna introdukcja, Aleurites moluccana), ptak wodny Faeton czerwonosterny (Phaethon rubricauda) i fregata wielka (Fregata magnificens).