200-lecie erupcji Tambora

Wielkimi krokami zbliża się 200-lecie kolosalnej erupcji wulkanu Tambora na wyspie Sumbawa w 1815 roku (7 w skali VEI), która za sprawą aerozoli siarkowych przez trzy lata zakłóciła system klimatyczny na świecie powodując globalne ochłodzenie, kiepskie żniwa, a co za tym idzie masowy głód i pandemię cholery. Erupcja pliniańska Tambora 10 kwietnia 1815 roku zniszczyła wierzchołek wulkanu pozostawiając na jego miejscu kalderę o średnicy 6-7 km i głębokości 600-700 metrów. Na wyspie Sumbawa wskutek erupcji zginęło 10-11 000 ludzi, dalsze 60 000 ludzi w regionie umarło na wskutek chorób i głodu. Zginął administrator, który został wysłany, aby zbadać erupcję Tambora w dniu 5 kwietnia 1815 roku. Przed erupcją z kwietnia 1815 roku Tambora spał od setek lat i przebudził się w 1812 roku wykazując pierwsze symptomy aktywności. Wulkan mierzył 4000-4300 metrów i był widoczny z Bali. 5 kwietnia 1815 roku Tambora targnęła pierwsza erupcja pliniańska. Potem miały miejsce mniejsze emisje popiołu aż do 10 kwietnia 1815 roku. Około godziny 19.00 zaczęła się główna erupcja pliniańska opisywana jako "trzy łączące się kolumny ognia i spływająca masa płynnego ognia" obejmująca także potężny opad popiołu i pumeksu oraz spływy piroklastyczne (co najmniej siedem). Ta kolosalna erupcja trwała dwa dni, a chmura popiołu dotarła nad zachodnią Jawę, południowe Borneo oraz południowe Sulawesi. Huk eksplozji słyszano na oddalonej o 2000 km Sumatrze. Lawa i gorejące chmury zniszczyły wioski położone na północnych, południowych, zachodnich i wschodnich stokach wulkanu. Na wybrzeże Sanngar dotarło tsunami o wysokości 4 metrów wygenerowane przez materiał piroklastyczny docierający do morza. Wulkan wyrzucił z siebie 160 km sześciennych tefry. Wierzchołek wulkanu zapadł się formując kalderę. To była największa erupcja eksplozywna ostatnich 500 lat i jedna z największych w holocenie, choć obecnie precyzyjna jej skala nie jest znana. Wiadomo natomiast, iż 1200 metrów wierzchołka Tambora uległo sproszkowaniu.

1816 - Rok Bez Lata. W Europie np. w Szwajcarii doszło do klęski głodu - umarło 200 000 ludzi. Brązowy śnieg spadł w Węgrzech, a we Włoszech czerwony. W Chinach zapanował głód. Szacuje się, iż erupcja Tambora była czterokrotnie silniejsza od katastrofalnej erupcji wulkanu Krakatau w 1883 roku.

Czasowy gubernator Jawy Thomas Stamford Raffles twierdził, że erupcje Tambora rozpoczęły się już 1 kwietnia 1815 roku. W 1847 roku na wulkan dotarła ekspedycja botanika Heinricha Zollingera. Zollinger w 1855 roku opisał pionierskie wejście na wulkan i podał ile osób zginęło wskutek erupcji. Kiedy erupcja o takiej sile jak Tambora się powtórzy? I na ile jesteśmy na nią przygotowani? Wreszcie jaki wulkan nią zasłynie i gdzie się będzie znajdował?

Dalsza aktywność erupcyjna Tambora: w sierpniu 1819 mała erupcja w kalderze, około roku 1880 erupcja w kalderze formująca pasożytniczy stożek Doro Api Toi, słaba erupcja w roku 1967. W południowej części kaldery Tambora znajduje się pasożytniczy stożek Doro Api Toi, który jest aktywny fumarolicznie.