Pochodzenie nazwy wulkanu Etna

Kończąc ten krótki serial poświęcony Etnie chciałbym zająć się jej nazwą. Nazwa Etna ma bowiem bogatą i fascynującą historię obejmującą wieki. Zrozumienie pochodzenia tej nazwy pozwala nam zapoznać się z jej znaczeniem i zrozumieć kulturowe i historyczne powiązania, jakie zawiera. Od jej źródłosłowia, po przedstawienie w mitologii greckiej i rzymskiej, nazwa Etna ewoluowała w czasie, pozostawiając trwałe dziedzictwo w kulturze różnych narodów.

Pochodzenie nazwy Etna jest głęboko zakorzenione w greckim języku i greckiej mitologii. Grecki termin Aitna (Αἴτνα), pochodzi od czasownika „αἴθω” (Aitva) i oznacza „palić”. To trafnie opisuje wulkaniczną naturę Etny, która od tysięcy lat wyrzuca z siebie ognisty popiół i wypluwa potoki spływającej po zboczach lawy, co z kolei sprawia, że ​​Etna jest jedną z najbardziej fascynujących i jednocześnie czczonych gór tak w starożytności, jak i obecnie.

Jednak językowe korzenie Etny wykraczają daleko poza ich dosłowne znaczenie. W mitologii greckiej Etna zajmuje bowiem również ważne miejsce. Nie jest po prostu zwykłą górą, ale niemal żywą istotą, świadectwem mocy i kreatywności bogów, a szczególnie jednego. To w jej wnętrzu kulawy Hefajstos, mistrz ognia, kowalstwa i złotników, jeden z dwunastu bogów olimpijskich miał swoją kuźnię. Uważano, że wybuchy Etny były wynikiem jego pracy przy miechach i kowadle, przy którym niestrudzenie wykuwał broń i zbroję dla swych pobratymców, a wypływająca w tym czasie z krateru wulkanu roztopiona lawa kształtowała okoliczne ziemie, pozostawiając po sobie spuściznę ognistego piękna.

Rzymianie przyjęli nazwę od Greków i włączyli Aetnę do własnej mitologii. Sam Wulkan skojarzyli z Wulkanem, rzymskim odpowiednikiem Hefajstosa. W mitologii rzymskiej Wulkan był nie tylko bogiem ognia i kowalstwa, ale także bogiem samych wulkanów i niszczycielskich sił natury, stąd ich wybuchy postrzegane były jako wyraz jego gniewu. Sama zaś Aetna reprezentowała surową moc ognia i jego niszczycielskich konsekwencji, zdolną do wywołania chaosu; z której działaniami należało się liczyć.

W obu kulturach pomimo dominującego wizerunku siewcy zniszczenia, Etna postrzegana była również jako symbol płodności. Wulkaniczna gleba otaczająca wulkan jest bowiem niezwykle żyzna, wzbogacona minerałami, które sprzyjają bujnemu wzrostowi roślinności. Czczona więc była jako prawdziwa bogini płodności, zdolna zapewnić florze i faunie wszystko to, czego potrzebują do rozwoju.

Ta przypisywana jej dwoistość zniszczenia i odradzenia sprawiała, że ​​Etna pozostawała centralną postacią w śródziemnomorskim kręgu kulturowym.

Wraz z opanowaniem Sycylii przez Arabów nazwa Etny uległa zmianie. Zaczęto ją nazywać „Jabal al-Nār (جبل النار ) – „Ognistą Górą”, uznając jej wspaniałość i dominującą rolę w sycylijskim krajobrazie. W średniowieczu ochrzczona została jako „Mongibello” – łącząc dwa języki: włoski i arabski. Zarówno włoskie „monte”, jak i arabskie „gibel” oznacza: „góra”, później powstała jej sycylijska modyfikacja „Muncibieddo”. Obecnie nazwa „Mongibello” odnosi się do samego szczytu Etny.

Oprócz oficjalnych nazw, mieszkańcy Sycylii odnoszą się do Etny z niemal macierzyńską miłością. Często nazywają ją po prostu „a muntagna”, bądź wręcz „Mamma Etna” podkreślając w ten sposób rolę jaką pełni w ich codziennym życiu.

W dzisiejszych czasach nazwa Etna pozostaje powszechnie rozpoznawana. Stała się symbolem sycylijskiej tożsamości i dumy, reprezentując nie tylko siłę wulkanu na wyspie, ale także jej wyjątkowe znaczenie kulturowe. Status Etny jako obiektu światowego dziedzictwa UNESCO i cudu natury Ziemi (przyznany w 2013 r.), jeszcze bardziej umocnił znaczenie i dziedzictwo jej nazwy.

Dołączona do wpisu mapa erupcji Etny pochodzi z pracy włoskich i francuskich geologów: “Mount Etna eruptions of the last 2,750 years: revised chronology and location through archeomagnetic and 226Ra-230Th dating” wydanej w Springer Verlag w 2007r. Są w niej wyszczególnione, określone i opisane praktycznie wszystkie erupcje Etny od czasów pre-historycznych do pierwszej dekady XXI wieku.