Niszczycielskie tsunami wywołane przez erupcję Anak Krakatau i inne przykłady wulkanicznych tsunami

Tragiczne wieści dochodzą z Indonezji. W sobotę w nocy 22 grudnia 2018 roku (godzina 9:27 czasu WIB) w plaże Banten i Lampung w Cieśninie Sundajskiej, Indonezja uderzyły fale tsunami o wysokości 2-3 metrów. Bilans ofiar śmiertelnych lawinowo rośnie. W tej chwili wynosi 222 osób zabitych, 843 osoby ranne i 28 osób zaginionych. Uszkodzonych zostało 556 domów, 9 hoteli, 60 restauracji oraz 350 statków/łodzi. Bilans ofiar śmiertelnych i osób rannych może wzrosnąć. Zginęli basista lokalnego zespołu Seventeen i ich road manager, czterej pozostali członkowie zespołu uchodzą za zaginionych. Ale co ma wspólnego z tym będący w stanie aktywności erupcyjnej wulkan Anak Krakatau?

Rankiem 23 grudnia 2018 roku doszło do potężnej erupcji eksplozywnej Anak Krakatau z obłokiem erupcyjnym o wysokości 15-17 km. Wcześniejsze tsunami, które bez ostrzeżenia uderzyło w wybrzeże Pendeglang, Serang i South Lampung mogło zostać spowodowane przez podmorskie osuwisko. To jedna z roboczych hipotez. Wygląda na to (co potwierdzają obrazy satelitarne) że znaczna część południowo-zachodniego zbocza stożka wulkanu Anak Krakatau uległa kolapsowi i to zapewne wywołało fale tsunami. Trwa potężna erupcja sursteyańska. Paroksyzm erupcyjny wulkanu, który zapewne ma związek z tsunami rozpoczął się o godzinie 21.03 czasu WIB 22 grudnia 2018 roku uszkadzając stację sejsmiczną na wyspie (zapewne przez wyrzut bomb wulkanicznych). Mogło go spowodować osunięcie się części wulkanu do morza (albo pod powierzchnią morza), a co za tym idzie interakcja wody morskiej z magmą. Nadal jednak przyczyna jest niepewna.

Występuje prawdopodobieństwo silniejszych eksplozji, spływów piroklastycznych i kolejnych fal tsunami - tym bardziej że Anak Krakatau został zdestabilizowany. Wulkan objęty jest czerwonym stopniem alarmu.

Zdjęcia z trwającej erupcji surtseyańskiej Anak Krakatau z tego źródła:

https://kumparan.com/@kumparannews/foto-udara-situasi-terkini-gunung-anak-krakatau-1545561798885566899?fbclid=IwAR3PhG2tn-rVYSpLeIgf-jBAgmsNMwgu0CUQ2lSK2nZxn6Elvt_yHNutRo0

Erupcja typu Surtsey (sursteyańska, freatomagmowa) oznacza w telegraficznym skrócie 'mokrą' interakcję magmy z wodą morską. Obłok erupcyjny nad wulkanem jest bogaty w parę wodną, nadto przecinają go liczne wulkaniczne błyskawice.

Erupcje wulkanów mogą wygenerować niszczycielskie fale tsunami. Przyczyny: nagłe przemieszczenie wody spowodowane przez silną eksplozję wulkanu, zapadnięcie się (kolaps) zbocza wulkanu do morza, podmorskie osuwisko zainicjowane przez tektoniczne trzęsienie ziemi czy erupcję, także erupcja freatomagmowa (typu Surtsey) może wygenerować fale tsunami, wreszcie kolaps (zapadnięcie) się komory magmowej.

W niedzielę 26 sierpnia 1883 roku kolumna erupcyjna nad stożkiem Perboewatan wulkanu Krakatau sięgnęła wysokości 24 km. 27 sierpnia cztery przepotężne eksplozje doprowadziły do zapadnięcia się stożków Danan i Perboewatan do podmorskiej kaldery Krakatau. Doszło do aktywności freatomagmowej wulkanu, czyli interakcji wody z magmą. Powstały spływy piroklastyczne mknące po powierzchni morza. Mordercze fale tsunami o wysokości 36.6 metrów wygenerowane zostały jednak przez zapadnięcie się wulkanu do morza. Dotarły one do wybrzeży Jawy i Sumatry niszcząc 165 wiosek i zabijając 36 417 ludzi. Także upadek cywilizacji minojskiej na Krecie mógł zostać spowodowany przez mordercze fale tsunami oraz opad popiołu wygenerowane przez wybuch i zapadnięcie się wulkanu Santoryn do Morza Egejskiego około roku 1490 B.C. Niestety źródła pisane są ubogie, gdyż minojski język (Linear A) jest trudny do rozszyfrowania.

31 marca 1888 roku wyniku relatywnie niewielkiej erupcji freatycznej (skala VEI = 2) wulkanu Ritter Island (Papua Nowa Gwinea) powstało tsunami o wysokości 13 metrów, które spowodowało liczne ofiary śmiertelne na Umboi, Nowej Brytanii i Nowej Gwinei. Zginęło około 3000 ludzi. Mierzący 780 metrów bazaltowo-andezytowy stratowulkan Ritter Island zapadł się do oceanu i było to największe zapadlisko wulkanu w czasach historycznych.

Inne historyczne przykłady tsunami spowodowanych przez erupcje wulkaniczne i osuwiska z wulkanów znajdziecie tutaj:

http://volcano.oregonstate.edu/book/export/html/425

EDIT 24 grudnia 2018 roku: Bilans ofiar śmiertelnych sobotniego tsunami wzrasta: 281 osób zabitych, 57 zaginionych, 1016 rannych, 11 687 osób w czasowych schronieniach.

Są pewne podobieństwa do osławionej erupcji wulkanu Mount Saint Helens w 1980 roku. Stożek Anak Krakatau o wysokości 350 metrów utracił 1 km sześcienny objętości południowo-zachodniego zbocza plus nieznaną objętość pod wodą (St. Helens 18 maja 1980 roku - 2.5 km sześciennych). Po zapadnięciu się otwór erupcyjny Anak Krakatau zaczęła wypełniać morska woda, stąd silne erupcje sursteyańskie (interakcja wody i magmy).