Historyczne erupcje systemu wulkanicznego Bárðarbunga

Bárðarbunga (pamiętna erupcja w latach 2014-15) to system wulkaniczny na Islandii składający się z centralnego wulkanu o wysokości 2009 metrów oraz systemu szczelin częściowo pokrytym pokrywą lodową lodowca Vatnajökull. Drugi centralny wulkan Hamarinn znajduje się 20 km na południowy zachód od Bárðarbunga, nie posiada kaldery i jest aktywny geotermalnie. Długość systemu wulkanicznego wynosi 190 km, a szerokość dochodzi do 25 km. Przynajmniej 26 erupcji w ciągu 11 wieków, w tym ostatnie w latach 1910 i 2014-15. Średnica wypełnionej lodem kaldery centralnego wulkanu wynosi 80 km kwadratowych.

Erupcje bazaltowe eksplozywne, freatomagmowe i wycieki bazaltowej lawy ze zboczy centralnego wulkanu Bárðarbunga oraz z systemu szczelin, najsilniejsze miały miejsce we wczesnym holocenie (5 czy 6 w skali VEI), częstotliwość erupcji: przeciętnie jedna na 50 lat. Potencjalnie niszczycielski potencjał powstania powodzi glacjalnych, jeśli do erupcji eksplozywnej dojdzie pod pokrywą lodową lodowca Vatnajökull. Wówczas lód zaczyna się gwałtownie topić i powstaje jökulhlaup ('powódź glacjalna' po islandzku). Roje trzęsień ziemi trwają na centralnym wulkanie Bárðarbunga i blisko Kistufell począwszy od 16 sierpnia 2014 roku. Trzęsienia ziemi są częste także na wulkanie Hamarinn.

Przykłady erupcji:

1862-64 - erupcja szczelinowa Tröllahraun wyprodukowała 0.3 km sześciennych lawy ze szczeliny erupcyjnej o długości 16 km.

1477 - erupcja Veiðivötn - potężna, w przeważającej mierze eksplozywna z opadem tefry w północnej Islandii, a także na terytoriach Irlandii i Szwecji. Długość szczeliny erupcyjnej: 65 km, erupcja wyprodukowała 10 km sześciennych tefry, której opad zatamował rzekę Tungnaá formując kilka jezior.

W trakcie erupcji w XIII wieku wylew lawy zwany Frambruni osiągnął długość 35 km.

Wielki wylew lawy Thjórsá około 8600 lat temu. Lawa pokryła wówczas obszar o powierzchni 900 km kwadratowych, ale jej źródło erupcyjne pozostaje nieznane.

2014-15 - erupcja Nornahraun (oficjalna nazwa: Holuhraun) wyprodukowała 14 km sześciennych lawy. Lawa zalała obszar o powierzchni 85 km kwadratowych. Czas trwania erupcji Holuhraun: sześć miesięcy.

Zdj. Andrew Brooks, Iuri Belerguschi i Axel Sigurdarson, erupcja Holuhraun, krater Baugur, sierpień 2014-luty 2015. Korzystałem z:

https://www.vedur.is/media/jar/Bardarbunga_kafli20140825.pdf

Zastanawiam się czy kolejna erupcja wulkaniczna na Islandii nastąpi jeszcze w tym roku, a może w następnym? Hekla? Grímsvötn? A może jednak Reykjanes? Lubię zgadywać, ale w przypadku Islandii to trudne: tamtejsze wulkany są i będą nieprzewidywalne. Tam aktywność sejsmiczna w danym miejscu może trwać latami bez jakiejkolwiek erupcji albo odwrotnie: następuje krótki rój trzęsień ziemi i wybuch wulkanu. Islandia jest ze wszech miar fascynująca.

- Sangay (Ekwador) - ciągłe emisje popiołu sięgające wysokości 6.1 km, aktywne wylewy lawy na południowo-wschodnich zboczach Sangay.

- Merapi (Jawa, Indonezja) - emisja popiołu sięgająca wysokości 2 km w dniu 4 maja 2020 roku.