Thrihnukagigur: We wnętrzu komory magmowej?

Jak wygląda 'komora magmowa' drzemiącego wulkanu (krateru) udowodnił islandzki wulkanolog Haraldur Sigurdsson schodząc w maju 2011 roku do krateru Þríhnjúkagígur będącego częścią szczeliny przecinającego Islandię Grzbietu Śródatlantyckiego. Geolodzy zeszli na głębokość 200 metrów - trochę mało, gdyż komory magmowe islandzkich wulkanów składują magmę na głębokości od kilku do dziesiątków kilometrów. Badacze na pewno dostali się do systemu podziemnych tub lawowych (wertykalnych, horyzontalnych). Swego czasu National Geographic wszem i wobec oznajmiał, że to nie lada osiągnięcie - "Pierwsze zejście do komory magmowej wulkanu, który po raz ostatni wybuchł 4000 lat temu!". Sęk w tym, że w przypadku wielu wygasłych zerodowanych wulkanów ich ancestralne komory magmowe mamy do eksploracji jak na dłoni. Na podziemnym zwiedzaniu Þríhnjúkagígur można zarobić, bo już organizowane są private tours. Þríhnjúkagígur składa się z trzech kraterów - do wnętrza jednego z nich wieńczącego niski stożek żużlowy prowadzi otwór. Tunelem dostajemy się do wulkanicznej krypty w kształcie butelki o wymiarach 50 x 70 metrów na dnie od której odchodzą korytarze sięgające głębokości 200 metrów.

Na początku maja tekst o robotach w służbie wulkanologii. Tymczasem zerkajcie na SE Crater Etny, gdyż znowu się ożywił!

Detektory mionów - nowa technologia do...

...przewidywania erupcji wulkanicznych.

Japońscy naukowcy pracują nad nową technologią przewidywania erupcji wulkanicznych. Chodzi o tzw. detektory mionów, które mają zostać rozmieszczone w układzie 360 stopni wokół wulkanu i pozwolą szczegółowo pokazać w wersji trójwymiarowej (3D) obrazy jego komory magmowej. Technologia skalkuluje liczbę mionów przechodzących przez dany punkt przestrzeni 3D. Mion, miuon, µ, to fundamentalna i bardzo przenikliwa cząstka elementarna, fermion o spinie 1/2 (w jednostkach stałej Plancka). Mion jest leptonem istniejącym w dwóch stanach ładunkowych: dodatnim i ujemnym. Miony pojawiają się ze wszystkich kierunków, poruszają się nieprzerwanie dopóty dopóki nie uderzą w jakąś zwartą przeszkodę np. skałę. Przecinają warstwy skał o grubości 1 km bądź więcej i są częściowo absorbowane przez materiał - tak jak promieniowanie roentgenoweskie (X) absorbowane przez kości. Im grubsza warstwa skalna, tym większy powinien być obszar detekcji. Brak oporu mionów w trakcie kosmicznych podróży wskazuję na słabą siłę rezystancji, co z kolei wskazuje na obecność komory magmowej czy pustej przestrzeni. Zebrane dane pozwalają na stworzenie obrazu 3D komory magmowej wulkanu - detektory mionów pokazują jak można skorelować fizykę cząstek z wulkanologią i są obecnie stosowane przy badaniach na Wezuwiuszu, Asama, Iwate i Mount Shasta. Radiografia mionowa aktywnych wulkanów może w przyszłości okazać się niezwykle przydatna w określaniu rozwoju geologicznych struktur. Ta technika została po raz pierwszy użyta przez Louisa Alvareza w 1971 roku, gdy poszukiwał ukrytych komór grzebalnych w egiskiej piramidzie Chefrena. Na zdjęciach detektory mionów na wulkanach Asama i Wezuwiusz.

Nietypowa aktywność wulkanu Nyamrugaira

Gorillacd informuje, iż choć lawowa erupcja wulkanu Nyamuragira w Kongo zakończyła się w lutym 2012 roku to już w marcu wulkan zaczął wykazywać aktywność w centralnej kalderze, w której mieściło się jezioro lawy. 24 lutego 2012 roku instrumenty sejsmiczne odnotowały wstrząsy w kalderze. Od tamtego dnia aktywność lawowa Nymauragira na północny wschód od wierzchołka zaczęła maleć, aktywność centralna wzrastać. Na początku marca pojawił się silny odór ditlenku siarki SO2, co świadczy że magma jest blisko powierzchni ulegając odgazowaniu. W kwietniu aktywność trwa w kraterze zapadliskowym kaldery, w którym w latach 1939-40 doszło do wydrenowania jeziora lawy. Wulkanolodzy spekulują, że albo chodzi o drenaż magmy spod wulkanu od początku erupcji w listopadzie 2011 roku albo niebawem rozpocznie się nowa faza erupcyjna i pojawi się jezioro lawy! Opcja druga byłaby lepsza. Na zdjęciu z powietrzna zrobionym 19 kwietnia centralna kaldera wulkanu Nyamuragira (Nyamulagira).

Status Popocatépetl i Fogo

W ciągu minionych 7 godzin wulkan Popocatépetl kontynuował aktywność erupcyjną z 1-2 minutowymi emisjami, niewielkimi wstrząsami i harmonicznym pulsowaniem. Obłok pary wodnej i gazów sięga wysokości 500-800 metrów i jest rozwiewany przez wiatr na południe. W dalszej perspektywie możliwa jest eksplozywna erupcja, ekstruzja kopuły lawowej i wylewy lawy. Strefa zagrożenia dla Popo wynosi 12 km i nie wolno w niej przebywać. Procedury prewencyjne są w toku. Generalnie myślę, że do silnej erupcji meksykańskiego wulkanu nie dojdzie, choć mogę się mylić. Wulkany nie są zaprogramowane, by zachowywać się w przewidywalny sposób. Media rozdmuchały nieco sytuację z racji bliskości Popocatépetl do gęsto zaludnionych terenów. Gdyby tak przenieść Popo na Kamczatkę to nikt by nie zwrócił na ten wulkan uwagi.

Przenieśmy się na moment na portugalskie Wyspy Zielonego Przylądka (Cape Verde). Stratowulkan Fogo doczekał się instalacji instrumentów sejsmicznych, które od razu wykazały, że wulkan jest aktywny sejsmicznie. Do ostatniej erupcji Fogo doszło w 1995 roku - pojawiła się szczelina i uformowany został stożek żużlowy, który zaczął produkować wylewy lawy pahoehoe. Cieszy fakt podjęcia monitorowania tego nieco zapomnianego wulkanu - jedynego czynnego na Wyspach Zielonego Przylądka.

Trzy nowe teksty:

http://bartkrawczyk.natemat.pl/11993,czarne-chmury-nad-fukushima
http://bartkrawczyk.natemat.pl/11715,medyczny-horror-w-chile-i-wietnamie
http://bartkrawczyk.natemat.pl/11493,jak-zabijaja-wulkany

Siódmy paroksyzm erupcyjny Etny trwa

O godzinie 20 miał miejsce skok sejsmiczności i drgań. Ze zbocza stożka Nowego Południowo-Wschodniego Krateru zaczął spływać wylew lawy. O 20.30 pojawiła się mała fontanna lawy w kraterze New SE Crater. O godzinie 22 wylew lawy nadal płynie w kierunku depresji Valle del Bove. O 22.40 25 paroksyzm zaczyna słabnąć, sygnał drgań maleje. Poprzednie paroksyzmy erupcyjne Etny były bardziej intensywne. Osobiście zaczyna mi brakować erupcji Etny z prawdziwego zdarzenia: dla przykładu erupcja Etny w latach 1991-1993 trwała 473 dni, a nie mniej więcej 2-3 godziny jak erupcyjne paroksyzmy okresu 2011-12. Jednak myliłem się troszkę: około 3.30-4 rano (kiedy spałem) w kraterze New SE Crater miały miejsce piękne fontanny lawy.

EDIT: 24 kwietnia 2012 roku wybuchł wulkan Lokon-Empung na wyspie Sulawesi. Tak informują niektóre indonezyjskie gazety. W pobliżu aktywnego krateru Tompuluan odczuwano pre-erupcyjne wstrząsy.

Popocatépetl robi się coraz bardziej niegrzeczny

Jest wysoce prawdopodobne, iż meksykański wulkan Popocatépetl przygotowuje się do silniejszej erupcji. Od piątej w nocy 20 kwietnia CENAPRED naliczył 12 eksplozji wulkanu - na tyle silnych, iż trzęsły się szyby w domostwach w pobliżu. Kolumna pary i popiołu sięga wysokości 3 km. Strefa zagrożenia wokół wulkanu wynosi 12 km. Geolodzy obawiają się kolapsu kopuły lawowej i powstania niszczących spływów piroklastycznych. Ludzie są przestraszeni i przygotowani do ewakuacji, ale nie wszyscy chcą opuścić swój dobytek. Tymczasem na Sycylii zaobserwowano słabą aktywność strombolijską Etny. Kolejny paroksyzm erupcyjny wulkanu to zatem kwestia najbliższych dni.

EDIT: 23 IV 2012 roku - Niewielki wylew lawy pojawił się na południowo-wschodnim zboczu nowego stożka. Paroksyzm Etny dzisiaj? Zdjęcia by Boris Behncke.

Niepotwierdzona aktywność wulkanu Lamington?

Żyjąca na Papui Nowej Gwinei w pobliżu wulkanu Mount Lamington społeczność Popendetta twierdzi, że wulkan 'dymił' i emitował popiół 25 marca 2012 roku. Nie ma innych źródeł tego niusa, ale andezytowy stratowulkan Lamington zasługuje na przypomnienie. Jego potężna erupcja 21 stycznia 1951 roku zniszczyła północną stronę góry i wyprodukowała spływ piroklastyczny, który zrównał z ziemią kilka wiosek zabijając 3738 ludzi. W latach 1951-56 w kraterze Lamington wyrosła 560-metrowa kopuła lawowa. Byłaby niezła niespodzianka, gdyby obudził się ten właśnie niebezpieczny wulkan... Póki co nius jest niepotwierdzony i to pewnie plotka.

Wulkan Reventador w Ekwadorze kontynuuje umiarkowaną aktywność eksplozywną. 18 lipca wyprodukował obłok pary i popiołu sięgający wysokości 2 km.

Na zdjęciach emisja pary i popiołu wulkanu Reventador (18 IV 2012) oraz wulkan Lamington plus jego kopuła lawowa.

Popocatépetl, Tungurahua i Sangay

16 kwietnia 2012 roku meksykańskim wulkanem Popocatépetl targnęła silniejsza niż zwykle eksplozja generująca chmurę popiołu sięgającą wysokości 2 km. 30 społeczności mieszkających wokół wulkanu zostało obsypanych warstwą popiołu dochodzącą do 7 cm. Strefa zagrożenia dla Popo wynosi 12 km. W nocy zaobserwowano żarzenie się jego wierzchołka, co sugeruje ruch magmy budującej nową kopułę lawową. Rankiem 18 kwietnia mają miejsce emisje popiołu meksykańskiego wulkanu sięgające wysokości 2 km (na górnych fotografiach).

13 kwietnia geolodzy przelatujący nad wulkanem Tungurahua w Ekwadorze zaobserwowali anomalię termiczną na wschodniej wewnętrznej krawędzi jego krateru o średnicy 214 metrów. Aktywne były fumarole na wschodniej i zachodniej krawędzi krateru Tungurahua, a temperatura w kraterze wynosiła 171 stopni Celsjusza. 17 kwietnia kolumna erupcyjna nad wulkanem w ciągu kilku minut sięgnęła wysokości 5 km. Niespokojny pozostaje także inny wulkan w Ekwadorze, a mianowicie Sangay. 13 kwietnia eksplozja wulkanu uformowała kolumnę pary i popiołu sięgającą wysokości 2 km. Z kopuły lawowej wulkanu schodzą wylewy lawy docierając do podstawy stożka.

Na zdjęciach anomalia termiczna w kraterze Tungurahua (by P. Ramón OVT/IG) oraz wulkan Sangay.

Miasta z wulkanami w tle

Niektóre z wulkanów są uśpione, niektóre to tykające bomby zegarowe. Oto kilka miast w pobliżu wulkanów:

1) Puebla oraz Mexico City (wulkan Popocatepetl)
2) Tokio, Yokohama, Shizuoka (wulkan Fudżijama)
3) Kagoshima (wulkan Sakurajima, aktywny niemal bez przerwy)
4) Neapol i okolice (wulkan Wezuwiusz to tykająca bomba zegarowa, co prawda milczy od 1944 roku, ale posiada aktywne fumarole w kraterze, w razie potencjalnej erupcji ewakuacja Neapolu i okolic byłaby logistycznym koszmarem)
5) Seattle (wulkan Rainier to kolejna tykająca bomba zegarowa, obok Glacier Peak i Yellowstone uchodzi za najniebezpieczniejszy amerykański wulkan)
6) Rabaul (kaldera Rabaul wraz ze stożkami Tavurvur i Vulcan, oba z nich w 80% zniszczyły miasto w trakcie potężnych erupcji w 1994 roku, Tavurvur po dziś dzień pozostaje aktywny, miasto jest powoli odbudowane)
7) Soufriere Hills (stolica karaibskiej wysepki Montserrat to obecnie ruiny zniszczone przez spływy piroklastyczne z wulkanu w trakcie jego erupcji w 1997 roku).

Miejska architektura i urbanizacja wspaniale współgra z majestatem wulkanów.

Nowy tekst: http://bartkrawczyk.natemat.pl/10427,eyjafjallaj-kull-i-aurora-borealis

Impresje wulkaniczne - galeria

Martwe, zniszczone erupcją wulkaniczną lasy pod wulkanami Tolbachik (Tołbaczik, Kamczatka) oraz Chaiten (Chile), wydmy popiołu przy wulkanie Rabaul-Tavurvur (Papua Nowa Gwinea) i tratwa pumeksu przy wybuchającym wulkanie Anak Krakatau. Enjoy!

Największe erupcje XX wieku w skali VEI - lata 80 i 90-te

Kontynuując temat:

http://wulkanyswiata.blogspot.com/2011/04/najsilniejsze-erupcje-xx-wieku-w-skali.html

1980 - Mount Saint Helens (USA), skala VEI = 5
1981 - Alaid (Kuryle, Rosja) - 4
1981 - Pagan (Mariany) - 4
1982 - El Chichón (Meksyk) - 5
1982 - Galunggung (Jawa, Indonezja) - 4
1983 - Una Una/ Colo (Indonezja) - 4
1986 - Augustine (Alaska) - 4
1986 - Chikurachki (Kuryle, Rosja) - 4
1987 - Kluczewska Sopka (Kamczatka, Rosja) - 4
1990 - Kelud (Jawa, Indonezja) - 4
1991 - Pinatubo (Filipiny) - 6
1991 - Hudson (Chile) - 4
1992 - Mount Spurr (Alaska) - 4
1993 - Lascar (Chile) - 4
1994 - Rabaul (Papua Nowa Gwinea) - 4

Najsilniejsze erupcje XXI wieku odnajdziecie tutaj (będą aktualizowane):

http://wulkanyswiata.blogspot.com/2011/04/najsilniejsze-erupcje-xxi-wieku.html

Na zdjęciach erupcje wulkanów Una Una (1983), Pinatubo (1991) i Rabaul (1994).

Kiedy wybuchnie kolejny wulkan na Islandii?

Europejskie (i nie tylko) media vide Telegraph czy Vancouver Sun znowu straszą erupcją na Islandii. Jak zapewne wiecie dwa lata temu erupcja Eyjafjallajökull-Fimmvörduháls dała zdrowo popalić liniom lotniczym i pasażerom powodując kolosalny kryzys naziemny. Co znamienne, nie jest mowa ani o pozbawionej lodu kalderze Askja, ani o wulkanie Hekla. Katla stanowi obiekt zainteresowania. Wróży się potężną erupcję subglacjalnego wulkanu. Katla... no cóż, jest blisko Eyjafjallajökull, ostatni raz wybuchła potężnie w 1918 roku (5 w skali VEI) i łatwo wymówić jej nazwę - dziennikarzom nie nastręcza ona problemów. Wulkanolodzy mogą spróbować przewidzieć nadchodzącą erupcję danego wulkanu monitorując aktywność sejsmiczną, deformację gruntu, odgazowanie, podniesienie poziomu jeziora kalderowego, eksplozje pary, ale wykazanie kiedy dokładnie erupcja nastąpi, czy w ogóle nastąpi i jaka będzie duża jest niemożliwe. Ile mieliśmy wulkanów, które wykazywały niepokojące oznaki aktywności, ale nie wybuchły? Tambora w ubiegłym roku jest tego dobrym przykładem.

A tak w ogóle to ja chciałbym, aby obudził się islandzki wulkan Theistareykjarbunga. To jest dopiero dziennikarski łamaniec językowy. Na deser dzisiejsza aktywność wulkanu Turrialba w Kostaryce oraz uśpiona Katla pod lodowcem Mýrdalsjökull.

6 paroksyzm erupcyjny Etny

Od godziny 11.45 zaczęła się nasilać aktywność strombolijska i sejsmiczna Etny (rosły drgania). O godzinie 14.30 lawa zaczęła się przelewać przez krawędź krateru stożka żużlowego New SE Crater. Formujący deltę wylew lawy płynął w kierunku rozpadliny Valle del Bove jak zazwyczaj. O 16.30 miała miejsce najsilniejsza intensywność paroksyzmu z silnymi eksplozjami strombolijskimi wyrzucającymi bomby wulkaniczne, fontannami lawy i kilkukilometrowym słupem popiołu rozwiewanym na wschód. Największa z fontann lawy malowniczo bryzgała w kierunku Valle del Bove. O 17.45 szósty paroksyzm erupcyjny Etny dobiegł końca. Na górnej fotografii widać mały spływ piroklastyczny powstały na skutek interakcji lawy z warstwą śniegu. Był to 24 epizod erupcyjny Etny od 12 stycznia 2011 roku.

Tungurahua daje czadu

O godzinie 8.56 lokalnego czasu wulkan Tungurahua w Ekwadorze wyprodukował obłok popiołu sięgający wysokości 4-5 km. Eksplozja wyrzuciła rozżarzone bloki skalne na odległość 400-500 metrów poniżej krateru na północno-wschodnią stronę. Wybuch wulkanu poprzedził wysokoenergetyczny 40-minutowy sygnał drgań. Eksplozję słyszeli mieszkańcy pobliskich wiosek oraz pracownicy Obserwatorium Tungurahua oddalonego od aktywnego wulkanu o 14 km. O 9.30 kolumna erupcyjna zmalała do wysokości 1 km.

Potężne trzęsienie ziemi 500 km od wybrzeża Sumatry!

INFORMACJA PILNA! GROŹBA KATAKLIZMU

Potężne trzęsienie ziemi miało miejsce w pobliżu zachodniego wybrzeża północnej Sumatry o 8.38 czasu UTC (czasu uniwersalnego). Odległości:

434 km na południowy zachód od Banda Aceh, Sumatra, Indonezja.
550 km na południowy zachód od Lhokseumawe, Sumatra, Indonezja.
963 km na zachód od Kuala Lumpur, Malezja.
1797 km na zachód północny zachód od Jakarty, Jawa, Indonezja.

SIŁA WSTRZĄSU: 8.6 w skali Richtera, głębokość 22.9 km.

Właśnie miał miejsce potężny drugi wstrząs o magnitudzie 8.2 w skali Richtera. Raporty o powstaniu fali tsunami są nieprecyzyjne.

10.42 UTC (czasu uniwersalnego) - silne wstrząsy wtórne.

Ludzie są przygotowani do ewentualnej ewakuacji. Epicentrum trzęsienia ziemi znajduje się zbyt daleko od wybrzeża Sumatry, aby zniszczyć budynki. Indyjskie centrum monitorowania tsunami wskazuje, iż istnieje groźba wystąpienia fal o wysokości 6 metrów. Indonezyjskie centrum zapobiegania kataklizmom podaje, iż nie wykryto niskich fal, które spiętrzają się tuż przy brzegu niszcząc wszystko na swojej drodze. Siła naporu generująca fale tsunami jest mniejsza niż w przypadku trzęsienia ziemi Banda Aceh (2004 rok) i japońskiego Tohoku (2011). Mają miejsce raporty o cofnięciu się wody w tajlandzkim kurorcie Phuket, co może być oznaką uformowania potężnej fali. Tsunami może uderzyć w północną Sumatrę i indonezyjską wyspę Simeulue (największe ryzyko), zagrożone są także Indie, Andamany, Nikobary, Tajlandia, Malezja i Sri Lanka. Mieszkańcy Banda Aceh odczuli silne wstrząsy. Zapanowała panika, ludzie stoją w gigantycznych korkach uciekając na wyżej położone tereny. Niektórzy płaczą. Wstrząsy były odczuwane w Singapurze, Tajlandii, Malezji i Indiach. Mieszkańcy wyspy Simeulue położonej najbliżej epicentrum raportują o cofnięciu się oceanu. To zły znak, choć równie dobrze fala nie musi nadejść. Ludzie muszą dostać się na wyższe tereny.

Pierwszy wstrząs spowodował powstanie fali o wysokości 80 cm, która nie wyrządziła większych szkód. Terenem epicentralnym targają wstrząsy wtórne. Nie ma póki co raportów o rannych oraz o zniszczeniach na lądzie. Impakt trzęsienia nie był duży. O 13.57 czasu uniwersalnego alarm tsunami anulowano dla całego obszaru Oceanu Indyjskiego. Dwa dzisiejsze wstrząsy (8.6 i 8.2) są wśród 13 najsilniejszych nie niszczących trzęsień ziemi w ciągu 113 lat (od 1900).

Pomarańczowy alarm dla Nevado del Ruiz

Kolumbijski wulkan Nevado del Ruiz oraz przyległe doń tereny zostały objęte pomarańczowym alarmem. W przypadku jego erupcji może dojść do utworzenia laharów (spływów błota). Wulkan ciągle jest w stanie wzmożonej aktywności sejsmicznej i produkuje kolumnę gazu i pary sięgającą wysokości 1.5 km. Wokół wulkanu czuć odór zgniłych jaj. 430 000 mieszkańców dolin rzek Río Chinchina, Manizales oraz czterech innych już zostało ostrzeżonych przed możliwością powstania laharów i powodzi. Nevado del Ruiz to bardzo niebezpieczny wulkan. I tak:

1) 1595 rok - lahar z wulkanu zabił 636 ludzi w dolinach rzek Guali i Lagunillas.
2) 1845 rok - lahar z wulkanu zabija 1000 osób w górnej dolinie rzeki Lagunillas docierając na odległość 70 km. Miasteczko Armero zostaje wybudowane na jego krawędzi.
3) 13 listopada 1985 roku - 23 000 ludzi ginie w miasteczku Armero (40 km od wulkanu), które pokrywa lahar. Niewielka erupcja wulkanu przyczynia się do niewyobrażalnej tragedii, co zostało znakomicie uwidocznione na licznych zdjęciach. Twarzą tej katastrofy po dziś dzień pozostaje 13-letnia ofiara Omayra Sanchez.

Wulkany Wysp Kanaryjskich: Teide i Pico Viejo

Powyższe piękne video nakręcone z helikoptera przez naukowców z INVOLCAN obrazuje przelot nad wulkanami Teneryfy: Pico del Teide oraz Pico Viejo. Doprawdy piękne kadry. Zaiste żałuję, iż zabrakło mi czasu na wspinaczkę na Pico Viejo (na zdjęciu by Aro Morales).

A tak w ogóle wszyscy dzisiaj zajęci są martyrologią Smoleńska, a ja przypominam że:
- 10 kwietnia 1815 roku doszło do ostatniego akordu kolosalnej erupcji wulkanu Tambora na wyspie Sumbawa. Spowodowała ona śmierć 92 000 ludzi i tzw. rok bez lata (fenomen wulkanicznej zimy). Była to najpotężniejsza erupcja wulkaniczna w ciągu ostatnich 10 000 lat. :-)