Erupcja wulkanu Tungurahua

Późnym popołudniem lokalnego czasu 27 listopada rozpoczęła się erupcja wulkanu Tungurahua w Ekwadorze. Aktywność sejsmiczna poprzedziła eksplozje, a o 17.00 miały miejsce spływy piroklastyczne na zachodnim i północno-zachodnim zboczu. Odnotowano opad popiołu wraz z deszczem w niektórych miejscach blisko wulkanu m.in w społecznościach Matus, Bayushig, Manzano i Penipe. Wulkan wyrzucał z karteru bomby wulkaniczne na odległość 1-2 km. Trwają ewakuacje okolicznych mieszkańców. W poniedziałek 28 listopada Tungurahua kontynuował swą aktywność sejsmiczną i erupcyjną wyrzucając obłoki popiołu na wysokość 3 km.

Wulkaniczny kolaps zbocza

Na Teneryfie odkryto pozostałości wulkanicznego kolapsu zbocza. W jego trakcie boczna część wulkanu zapada się powodując kolosalne osuwisko. Te lawiny mogą być naprawdę olbrzymie oraz mogą się rozciągnąć na dziesiątki kilometrów docierając nawet do morza. Mają także potencjał do wygenerowania olbrzymiego tsunami. Lecz w przypadku erupcji wulkanicznych występują rzadko - przeciętnie co 25 lat. W południowo-wschodniej części kaldery Cañadas na Teneryfie odnaleziono pozostałości takiego osuwiska - jego grubość wynosiła 50 metrów i rozciągało się ono na obszarze 90 km kwadratowych, ile z osuwiska znalazło się w morzu, nie wiadomo, choć szacuje się, że zajęty obszar wynosi 50 km. Materiał obejmuje roztrzaskane bloki skalne, pozostałości spływów piroklastycznych oraz płytkie jeziora uformowane przez blokady osuwiskowe i obfite deszcze. Do kolapsu kopuły lawowej - przyczyny osuwiska - doszło w trakcie erupcji eksplozywnej 730 000 lat temu plus minus 3000 lat. Osuwisko dotarło 17 km do brzegu, a potem dalej w morze. Dalsze erupcje wulkaniczne na Teneryfie pokryły materiał osuwiskowy pumeksem i gorejącymi chmurami.

Lawina gruzu El Golfo na wyspie El Hierro, która spowodowała powstanie 100-metrowego tsunami miała miejsce szacunkowo 13 000 lat temu. Póki co podmorska erupcja El Hierro ciągle trwa i zaczyna mi przypominać erupcję Capelinhos na Azorach w latach 1957-58. W miejscu erupcji na wodzie pływa gorący materiał piroklastyczny.

Na zdjęciach kaldera Las Cañadas na Teneryfie oraz osuwisko Mount Saint Helens - 18 maj 1980 roku plus erupcja Hierro.

Monogenetyczne otwory erupcyjne

Najczęściej spotykanymi otworami erupcyjnymi na Ziemi są tzw. monogenetyczne otwory erupcyjne, co oznacza że każdy z nich wybucha tylko raz. Każda erupcja mająca miejsce na monogenetycznym obszarze wulkanicznym tworzy nowy stożek, lecz starsze stożki już nigdy się nie przebudzą. Po zakończeniu erupcji kanał wulkaniczny zostaje zaczopowany przez zakrzepłą magmę i nie ma możliwości, aby taki stożek na nowo się uaktywnił, chyba że uformuje się nowy kanał wulkaniczny w pobliżu niego. Niektóre z tych erupcji mają miejsce wzdłuż szczelin - tam formują się małe otwory erupcyjne (wulkany hawajskie, Etna). Do najsłynniejszych monogenetycznych obszarów wulkanicznych należą Sunset Crater w USA, Paricutin w Meksyku (aktywny od 1943 do 1952 roku), tudzież miasto Auckland w Nowej Zelandii wybudowane na monogenetycznym obszarze stożków i kraterów (istnieje ryzyko, że na tym obszarze utworzy się kiedyś nowy otwór erupcyjny). Sycylijska Etna posiada 350 monogentycznych otworów erupcyjnych na swoich zboczach. Nowy Południowo-Wschodni Krater, obecne miejsce erupcji Etny nie jest monogenetyczny z uwagi na częstotliwość erupcji.

Na zdjęciach Paricutin w 1943 roku oraz krater tego monogenetyczngeo wulkanu.

Wulkan Galeras niespokojny

Dzisiaj Ingeominas zarekomendował ewakuację 8000 mieszkańców żyjących w pobliżu kolumbijskiego wulkanu Galeras. W ciągu ostatnich 48 godzin wstrząsy sejsmiczne tornillo były zbliżone do tych, które poprzedziły erupcje wulkanu pomiędzy latami 1992 a 2010. Wystąpiła redukcja emisji gazów z kraterów oraz szczelin Galeras, w tym zmniejszenie emisji CO2. Wulkan został objęty pomarańczowym stopniem alarmu, co oznacza, że może wybuchnąć w ciągu najbliższych dni/tygodni. Od 1988 roku miało miejsce blisko 20 erupcji Galeras - niespodziewana erupcja w 1993 roku doprowadziła do śmierci 9 osób.

Cień Pico del Teide

Z racji tego, że w grudniu wybieram się na Teneryfę by wspiąć się na Pico del Teide i porobić nieco fotek co nieco o aktywności wulkanu rzucającego największy cień na świecie.

Nazwy aktywnych otworów erupcyjnych Teide w czasie jego erupcji:

Boca Cangrejo 1492
Siete Fuentes i Fasnia w 1704 i 1705
Montaña Negras 1706
Narices del Teide bądź Chahorra 1798
El Chinyero 1909

Trwająca 9 dni erupcja w 1706 roku z otworu erupcyjnego Montaña Negras doprowadziła do zagłady miasto portowe Garachico i zniszczyła kilka wiosek. W 1798 roku doszło do ostatniej erupcji w kalderze Las Cañadas z otworu erupcyjnego Narices del Teide albo Chahorra na zachodnim zboczu Pico Viejo. Trwała ona od 9 czerwca do 8 września 1798 roku. Lawy z tej erupcji można zobaczyć przy drodze Vilaflor - Chio. Wielka kaldera Las Cañadas o wymiarach 16 x 9 km znajdująca się na wysokości 2000 metrów nad poziomem morza została utworzona w wyniku potężnej erupcji eksplozywnej około 160 000 lat temu. Wierzchołki Teide (3718 m) i Pico Viejo (3134 m) znajdują się w północnej części kaldery. W 2003 roku miał miejsce wzrost aktywności sejsmicznej Pico del Teide, co świadczy o tym, że wulkan ten drzemie. Aktywne fumarole w centralnym kraterze Teide emitują dwutlenek siarki i inne gazy np. siarkowodór. Ostatnia erupcja Pico del Teide miała miejsce w dniach 18-27 listopada 1909 roku z jego północno-zachodniego zbocza - utworzony został 80-metrowy stożek scorii na El Chinyero (1604 m), z którego zaczęła wypływać lawa.

Inflacja wulkanu Tanganasoga

Tanganasoga (na fotografii) jest jednym ze stożków wulkanicznych na wyspie El Hierro. Wulkan ulega gwałtownej inflacji wydzielając ditlenek węgla (CO2), co może stanowić prekursory erupcji. W przypadku erupcji Tanganasoga może dojść do lawin gruzu, osuwisk skalnych, wylewów lawy oraz spływów piroklastycznych. Nie mówię, że ona na pewno będzie miała miejsce, ale warto zacząć monitorować stan aktywności stożka Tanganasoga i przygotować do ewakuacji pobliską wioskę Los Llanillos.

Jan Mayen - wyspa lodu i wulkanu

Zawsze fascynował mnie stratowulkan Beerenberg na norweskiej wyspie Jan Mayen położonej 600 km na północ od Islandii. Na Jan Mayen znajdują się polarny obiekt badawczy, radiostacja oraz posterunek meteorologiczny zwane Olonkinbyen. Północną stronę wyspy formuje bazaltowy stratowulkan Beerenberg o wysokości 2277 metrów, natomiast południowa jest raczej płaska. Gorący punkt pod wyspą zwie się także Jan Mayen. Wyspę otacza około 10 podmorskich wulkanów, ale niewiele wiadomo o ich aktywności. Beerenberg posiada liczne pasożytnicze stożki żużlowe na zboczach. Erupcja wulkanu w 1970 roku (o sile 3 w skali VEI) doprowadziła do ewakuacji wyspy. W jej trakcie otworzyła się 6-kilometrowa szczelina - aktywnych było co najmniej 5 kraterów. Mała erupcja Beerenberg miała miejsce w 1973 (VEI = 1) oraz w 1985 (VEI = 0). Południowy kraniec wyspy obejmuje wygasły system szczelin Sör-Jan.

Czyż Beerenberg nie jest piękny?

Erupcja wulkanu Popocatepetl

Najaktywniejszy meksykański stratowulkan Popocatepetl (obok Colima) wybuchł wczoraj (20 października). Chmura popiołu sięgnęła wysokości 5 km. Erupcja oddalonego o 65 km na południowy wschód od Mexico City wulkanu była kontynuacją serii umiarkowanych erupcji. Od piątku Popo emitował niewielkie obłoki gazów i pary. Wulkan przejawia nader częstą aktywność od grudnia 1994 roku. No cóż, niusy o Popocatepetl będą się pojawiać w miarę regularnie na moim blogu.

Na zdjęciach krater wulkanu Popocatepetl, jego wczorajsza erupcja oraz helikopter przelatujący nad miejscem podmorskiej erupcji El Hierro.

William Hamilton - pierwszy wulkanolog

Sir William Hamilton (1731 - 1803) uchodzi za pierwszego wulkanologa. Był dyplomatą, antykwariuszem i archeologiem. Od 1764 do 1800 piastował stanowisko ambasadora Neapolu we Włoszech. W tym czasie studiował aktywność wulkaniczną Wezuwiusza i Etny oraz napisał książkę o Pompejach. Na Wezuwiuszu był 65 razy, malował jego obrazy tuż przed erupcją wulkanu w 1767 roku. Jego najsłynniejsza książka (pierwsza publikacja wulkanologiczna na świecie) nosi tytuł "Obserwacje Wezuwiusza, Etny i innych wulkanów" i pochodzi z 1772 roku. Znana pisarka Susan Sontag napisała o nim w 1992 roku książkę "The Volcano Lover".

RIP Olgierd Budrewicz. Byłeś wielkim podróżnikiem.

Sakurajima i Puyehue Cordón Caulle

Niezmordowany Puyehue Cordón Caulle kontynuuje swoją aktywność eksplozywną (która notabene trwa już prawie pół roku - od czerwca 2011 roku) stwarzając problemy dla agrokultury i transportu lotniczego nad Chile, Argentyną i Urugwajem. Jak dla mnie erupcja Puyehue Cordón Caulle może potrwać jeszcze bardzo długo.

Jako zakąska smakowite ujęcie wybuchającego wulkanu Sakurajima w Japonii. Piękne wyładowania atmosferyczne! Oby więcej takich fotografii.

El Hierro i Nyamuragira

Wylewy lawy i szczeliny aktywnego wulkanu Nyamuragira w Kongo rozciągają się na odległość 11.5 km. Lawa nie zagraża jednak żyjącym w Parku Narodowym Virunga gorylom ani szympansom i obecnie znajduje się w odległości 5 km od drogi Kalengera-Tongo. Tempo efuzji lawy jest jednak słabsze.

Wczoraj 18 listopada 2011 roku miało miejsce trzęsienie ziemi o sile 3.7 w rejonie El Golfo (wyspa El Hierro). Strefa zagrożenia wokół miejsca erupcji wynosi 4 km. To kiedy pojawi się wysepka "El Nuevo Hierro"?

Erupcje freatyczne i freatomagmowe

W przypadku gdy dochodzi do interakcji magmy z wodą ma miejsce tzw. freatowulkanizm albo hydrowulkanizm. Erupcja freatyczna ma miejsce pod wpływem pary, bez udziału magmy, natomiast w erupcji freatomagmowej ma miejsce wyraźna interakcja wody z magmą. W trakcie erupcji freatycznej woda, śnieg czy lód wsiąka do wulkanicznego otworu, ulega podgrzaniu na skutek intruzji magmy, po czym dochodzi do eksplozji. Owe eksplozje freatyczne z których słynie m.in wulkan Poas są często prekursorami wznowienia aktywności danego wulkanu. Zaś w przypadku erupcji freatomagmowej magma dociera do większej ilości wody (np. jeziora kraterowego, wody morskiej, lodowca), po czym kontrast między rozgrzaniem wody a żarem magmy prowadzi do eksplozji zarówno wody, jak i magmy. Może mieć miejsce produkcja popiołu. Erupcja Surtsey (Islandia, 1963 roku) najpierw rozpoczęła się pod wodą, a potem sięgnęła powierzchni formując wyspę.

Na zdjęciach erupcje Surtsey, El Hierro, Poas, Hunga Tonga Hunga Ha’apai (Tonga) oraz Mount Saint Helens.

Fontanny lawy

W związku z trwającą obecnie erupcją efuzywną Nyamuragira w Kongo, która zachwyca fontannami lawy co nieco o nich. Fontanny lawy wywołane gwałtowną ekspansją gazów, gdy docierają do powierzchni przeciętnie sięgają wysokości od 10 do 100 metrów. Najwyższa odnotowana fontanna lawy miała miejsce w trakcie erupcji wulkanu Oshima w 1986 roku i sięgała wysokości 1.6 km. Fontanny lawy na księżycu Jowisza Io w regionie Tvashtar Paterae sięgały wysokości przewyższającej 1.5 km.

Na zdjęciach fontanny lawy w trakcie erupcji Piton de la Fournaise (2004), Kilauea (1983, Kilauea Iki - 1959, Mauna Ulu), Etny (2002) i Fernandina (Wyspy Galapagos).

Osiemnasty paroksyzm erupcyjny Etny

Dwa dni temu pisałem, że czekam na odpowiedź Etny i się doczekałem. Dzisiaj doszło do osiemnastego licząc od początku roku 2011 roku paroksyzmu erupcyjnego Etny. Rozżarzone skały były wyrzucane na wysokość 800 metrów, miał miejsce wylew lawy, lawa tryskała fontannami, paroksyzm był bardzo głośny i trwał dwie godziny. Miejsce erupcji: jak zwykle Południowo-Wschodni Krater. Wylew lawy dotarł na odległość 4 km w kierunku Valle del Bove. Opad popiołu i lapilli miał miejsce na południowo-wschodnie zbocze dotykając miasteczka Zafferana Etnea i Acireale. Poprzedni 17 paroksyzm erupcyjny Etny nastąpił 23 października.

Z powrotem na El Hierro

Podmorska erupcja El Hierro przenosi się coraz bliżej brzegu wyspy. Emisja toksycznych gazów spowodowała zamknięcie kilku plaż. Koty na El Hierro zachowują się dziwnie i jedzą martwe ryby. Równocześnie odnotowano dzisiaj trzęsienie ziemi o magnitudzie 4.7 w plamie gorąca Azorów na zachód od Wysp Kanaryjskich.

Galeria Nyamuragira AD 2011

Ruszyły wycieczki w kierunku wybuchającego wulkanu Nyamuragira w Parku Narodowym Virunga. Na Facebooku mamy relację z nocnej wyprawy. Szczelina, z której tryska płynna lawa jest długa na 500-1000 metrów. Fontanny lawy sięgają wysokości aż 400 metrów. Uformowany został nowy stożek. Ogromna chmura dwutlenku siarki rozciąga się na zachód od wulkanu. Uwierzcie mi, oddałbym wiele by zobaczyć takie widowisko z bliska! Kilka zdjęć pokazuje ów spektakularny pokaz ziemskich sił. To podobno największa erupcja wulkanu Nyamuragira od 100 lat. Przypominam, że erupcja tego wulkanu w 1989 roku trwała dziewięć miesięcy, a erupcja ze stycznia 2010 roku zakończyła się po kilku dniach. Kongo zaprasza turystów, by zobaczyli aktualną erupcję, co wcale nie jest bezpieczne w nękanym wieloletnią wojną domową kraju. Czekam na rychłą odpowiedź Etny.

Trudno to sobie wyobrazić, ale w trakcie erupcji Laki w 1783 roku fontanny lawy sięgały wysokości podobno aż 1.4 km. W trakcie erupcji Oshima w 1986 roku wysokość fontann lawy wyniosła maksymalnie 1-1.6 km. Erupcja Kilauea Iki w 1959 roku zasłynęła także ze spektakularnych fontann lawy.