Erupcja wulkanu Lokon-Empung na Sulawesi

29 sierpnia 2015 roku o godzinie 11.50 p.m. lokalnego czasu miała miejsce erupcja indonezyjskiego wulkanu Lokon-Empung z krateru Tompaluan. Obłok popiołu sięgnął wysokości 1.5 km. Lokalne władze podjęły decyzję o zamknięciu Międzynarodowego Lotniska Manado Sam Ratulangi.

Przypuszczalnie ustała erupcja jawajskiego wulkanu Raung. Brak aktywności erupcyjnej w ciągu ostatnich dni. Nadal trwa erupcja lawowa wulkanu tarczowego Piton de la Fournaise, lecz rozległy obłok wulkanicznego smogu (vog) nad Enclos uniemożliwia obserwację. Uformowały się dwa stożki żużlowe na szczelinie erupcyjnej na wschód od krateru Rivals. Oba posiadają turbulentne jeziora lawy i się rozszerzają. Wylew lawy ma długość 1.5 km, a kolumna gazu sięga wysokości 3 km. Poziom drgań pozostaje wysoki.

27 sierpnia 2015 roku prawdopodobnie wybuchł wulkan Michael znajdujący się na wyspie Saunders (Sandwich Południowy). Z kosmosu wykryto sygnał termiczny, a wschodnie zbocze Mount Michael jest pokryte popiołem.

Czwarta erupcja lawowa wulkanu Piton de la Fournaise w tym roku

Czwarta erupcja lawowa wulkanu Piton de la Fournaise w tym roku miała miejsce 24 sierpnia 2015 roku około godziny 18.50 lokalnego czasu po uprzednim krótkim kryzysie sejsmicznym. Poprzednie erupcje miały miejsce w dniach od 4 do 15 lutego 2015 roku, od 17 do 31 maja 2015 roku i trwająca jedynie 50 godzin efuzja lawy, która rozpoczęła się 31 lipca 2015 roku. Lokalizacja erupcji: na południe od krateru Dolomieu w odległości 2000 metrów od niego. Charakterystyka: fontanny i wylew lawy. Zdj. Olivier Lucas-Leclin.

22 sierpnia 2015 roku: Cotopaxi w Ekwadorze

22 sierpnia 2015 roku miały miejsce ciągłe emisje pary i popiołu z wulkanu Cotopaxi. Popiół opadał w kierunku zachodnim - północno-zachodnim. Obłok erupcyjny sięgał wysokości 2 km ponad krater. Odnotowano opad popiołu w Mulalo, Chaupi, Lasso, Machachi, Aloag i Tambillo. Popiół negatywnie wpływa na uprawy i zwierzęta hodowlane. Na zdjęciu wulkan Cotopaxi widoczny ze stolicy Ekwadoru Quito. Autor: Ricardo Coronel.

Płaska kopuła lawowa (na zdjęciu drona od Asahi Shimbun) blokuje aktywny krater Showa wulkanu Sakurajima w Japonii. Od połowy lipca 2015 roku wulkanem Sakurajima targnęło niewiele eksplozji. Ciśnienie wewnątrz wulkanu zatem narasta. Rodzi się pytanie: kiedy dojdzie do jego silnej erupcji eksplozywnej?

Sytuacja na Cotopaxi oraz aktywność Tupungatito

Przelot naukowców z IGEPN nad wulkanem Cotopaxi w Ekwadorze w dniu 18 sierpnia ujawnił ciągłe niewielkie emisje popiołu i pary mające miejsce na zachodniej stronie wulkanu. Nie zidentyfikowano ani laharów, ani spływów piroklastycznych. Niektóre z lodowców na wierzchołku Cotopaxi są pokryte szarym popiołem. W trakcie weekendu pięć małych eksplozji targnęło także wulkanem Tungurahua w Ekwadorze. Opad popiołu miał miejsce w Manzano i Choglontus Chontapamba.

17 sierpnia 2015 roku wulkaniczno-tektoniczne trzęsienie ziemi o magnitudzie 3.2 w skali Richtera miało miejsce pod wulkanem Tupungatito na granicy Chile i Argentyny. Epicentrum znajdowało się na głębokości 8.2 km 25 km na północny zachód od głównego krateru wulkanu. Ostatnia mała erupcja eksplozywna Tupungatito miała miejsce w 1986 roku.

Obłok popiołu sięgający wysokości 1.5 km wykryto dzisiaj nad wulkanem Barren Island, Andamany. W Meksyku trwa eksplozywna aktywność erupcyjna wulkanu Colima.

Aktywność sejsmiczna wulkanów i typy trzęsień ziemi

Trzęsienia ziemi stanowią dowód iż wulkan może wybuchnąć. Zdarzają się jednak sytuacje, iż trzęsienia ziemi mają miejsce na wulkanie miesiącami czy nawet latami przed erupcją albo nie prowadzą do erupcji (np. aktywność sejsmiczna kolumbijskiego wulkanu Cerro Machin). W przypadku trzęsień ziemi prowadzących do erupcji danego wulkanu wskazują one na ruch magmy, która topi płaszcz 8-80 km pod naszymi stopami. Magma jest lekka, gdyż jest gorąca, pełna gazów i ma mniejszą gęstość niż otaczające ją skały, zatem przemieszcza się w górę. Natomiast jej gęstość i kleistość powoduje nacisk na skały, co generuje trzęsienia ziemi. Ciśnienie magmy łamie/rozrywa skały. Powstałe wówczas trzęsienia ziemi rzadko są silniejsze niż magnituda 5 i zazwyczaj są słabsze niż magnituda 3. Nie odczuwa się ich nawet przebywając na wulkanie. Jednak gdy magma stale porusza się w górę lokalizacja trzęsień ziemi w płaszczu ziemskim zmieni się. Owe trzęsienia ziemi staną się płytsze i mogą się przemieszczać na boki. Wówczas wulkanolodzy mogą wyśledzić trasę magmy i jej lokalizację. Takie trzęsienia ziemi nazywamy wulkaniczno-tektonicznymi (VT). Mamy także długo-okresowe trzęsienia ziemi (LP) pod wulkanami - z poruszającej się magmy uciekają bąble gazu. Te trzęsienia ziemi rozpoczynają się stopniowo i zanikają. Kombinacja roju trzęsień ziemi VT i LP może być indykatorem ruchu magmy przemieszczającej się do płytszych części wulkanu. Gdy magma zbliża się do powierzchni zanikają trzęsienia ziemi VT, ale następuje wzrost trzęsień ziemi LP. Możemy mieć także do czynienia z hybrydowymi (bądź mieszanymi) trzęsieniami ziemi posiadającymi charakterystyki zarówno trzęsień VT, jak i LP. Wreszcie mamy drgania harmoniczne spowodowane przez turbulentny ruch magmy w kanale przepływu. Drgania harmoniczne są ciągłe - ich początek zwiastuje możliwość erupcji wulkanu w ciągu najbliższych minut czy dni. Te trzy typy trzęsień ziemi pozwalają wulkanologom przewidzieć czy dany wulkan wybuchnie. Może się jednak zdarzyć sytuacja, że aktywność sejsmiczna danego wulkanu będzie się charakteryzować wystąpieniem wszystkich trzech typów trzęsień ziemi, ale do erupcji nie dojdzie. Pod wulkanami mogą też wystąpić trzęsienia ziemi nie mające nic wspólnego z ruchem magmy - częste są chociażby tektoniczne trzęsienia ziemi związane z aktywnością uskoków. Trzęsienia ziemi w płytkiej skorupie są także powodowane przez ruch podgrzanej wody - wzrost ciśnienia powoduje łamanie się skał. W Yellowstone trzęsienia ziemi powodowane przez ruch hydrotermalnych fluidów są regularne. Należy pamiętać że sejsmometry zainstalowane na wielu wulkanach zbierają dane nie tylko o typach trzęsień ziemi tutaj opisanych, ale także odnotowują globalne trzęsienia ziemi, a nawet wstrząsy nie-geologiczne np. spowodowane przez ciężarówkę czy wiatr. Magma pod wieloma wulkanami porusza się, zastyga czy odgazowuje się - wówczas trzęsienia ziemi pod wulkanem mogą trwać latami.

Erupcja wulkanu Cotopaxi w Ekwadorze po ponad 70 latach drzemki

Rankiem o godzinach 04:02 i 04:07 lokalnego czasu 14 sierpnia 2015 roku wybucha wulkan Cotopaxi zlokalizowany 60 km od Quito, stolicy Ekwadoru. Jest to o tyle duża niespodzianka, że Cotopaxi drzemał od 1940 roku, być może od 1942 roku. Opad popiołu i smród siarki odnotowano w mieście Machachi, Amaguaña, Boliche, Tambillo i na południe od Quito. W ostatnich miesiącach miał miejsce kryzys sejsmiczny na wulkanie ze 100 małymi trzęsieniami ziemi dziennie. Mieszkańcy słyszeli trzy eksplozje (zapewne freatyczne), po których miał miejsce opad popiołu. Obecność drgań związanych z ruchem magmy pod wulkanem także została stwierdzona. Kolejne eksplozje Cotopaxi miały miejsce o godzinie 10.25 (kolumna erupcyjna sięgająca wysokości 6-8 km, trwała blisko pół godziny), 13:45 i 14:29. Zamknięto na chwilę międzynarodowe lotnisko w Quito. Z wioski Loreto del Pedregal u północnego podnóża Cotopaxi ewakuowano ponad 400 mieszkańców.

Silne erupcje Cotopaxi miały miejsce w latach 1744, 1768 i 1877 - ta ostatnia wygenerowała spływy piroklastyczne i lahary (te ostatnie dotarły na odległość 100 km aż do Pacyfiku). Znacząca erupcja Cotopaxi miała miejsce w 1903-04 roku. Władze Ekwadoru zamknęły Park Narodowy Cotopaxi ze względu na aktywność wulkanu. EDIT: 14 sierpnia naliczono już łącznie 6 eksplozji wulkanu Cotopaxi. Miały charakter freatyczny, a co za tym idzie nie wskazywały, że magma osiągnęła powierzchnię. Czekam na kolejne przejawy aktywności erupcyjnej Cotopaxi w nadchodzących dniach bądź tygodniach.

Zdj. Christian Jimenez @crithiangja, Juan Cevallos i Martina Cobo.

Aso, Manam i Colima

Niewiele interesującego się ostatnio dzieje w sferze aktywności wulkanicznej, ale o pewnych rzeczach muszę wspomnieć.

8 sierpnia około godziny 12.15 lokalnego czasu miała miejsce niewielka eksplozja w kraterze Nakadake wulkanu Aso (Kiusiu, Japonia). Obłok popiołu sięgnął wysokości 600 metrów. Nie wolno się zbliżać do krateru na odległość do 1 km.

Emisje popiołu kontynuuje wulkan Manam (Papua Nowa Gwinea). 6 sierpnia obłok popiołu nad wulkanem sięga wysokości 2.7 km, a 8 sierpnia 6.5 km. Kod dla awiacji czerwony.

8 sierpnia 2015 roku dwie eksplozje (w godzinach 5.19 i 7.50) targają meksykańskim wulkanem Colima. Obłok popiołu sięga wysokości 3.9 km.

Rosja

ANJUISKY - Rosja kojarzy się przede wszystkim z wulkanami kamczackimi i kurylskimi, tudzież z Kazbekiem i Elbrusem. Szukałem dziś w sieci zdjęć syberyjskiego stożka żużlowego Balagan-Tas (993 m. wysokości) i natrafiłem na zdjęcia bliżej mi nieznanego stożka wulkanicznego. Okazał się nim Anjuisky o wysokości 120 metrów z kraterem o szerokości 300 metrów i głębokości 75 metrów. Lokalizacja: południowy masyw górski Anjuisky na wschód od rzeki Kołyma, Syberia, typ erupcji efuzywny, data ostatniej erupcji: pomiędzy 1500 a 1700 rokiem.