Uciec na Pitcairn / 6 paroksyzm erupcyjny Etny

Na pacyficzny archipelag Pitcairn składa się czwórka wulkanicznych wysepek: główna Pitcairn (54 mieszkańców) oraz Henderson, Ducie i Oeno. Zamieszkują Pitcairn potomkowie buntowników z "Bounty". Wyspa Pitcairn to młody, aczkolwiek wygasły wulkan. Od końca lat 70-tych geolodzy przypuszczali, że Pitcairn stanowiła aktywny koniec łańcucha hot-spot (punkt gorąca) wulkanów, w których skład wchodziły Duke i Gambier z wysp Gloucester na północny zachód. W 1989 roku mapowanie oceanicznego dna sonarem potwierdziło tą teorię - odkryto bowiem dwa aktywne podmorskie wulkany 100 km na południowy wschód od wyspy Pitcairn, a mianowicie ADAMS SEAMOUNT i BOUNTY SEAMOUNT. Najwyższy punkt wyspy Pitcairn stanowi Pawala Valley Ridge (347 m, na dolnym zdjęciu). Wyspa Pitcairn jest (obok Tristan da Cunha i Bouvet Island) jednym z najbardziej samotnych miejsc na Ziemi.

Dlaczego piszę o Pitcairn? Ano dlatego, że przeprowadziłem wywiad z młodymi globtroterami Mateuszem Konopackim i Markiem Szymańskim, którzy spędzili na tej wulkanicznej wyspie trochę czasu i nakręcili na niej dokument "Uciec na Pitcairn". Wywiad znajdziecie tutaj:

http://bartkrawczyk.natemat.pl/52451,uciec-na-pitcairn-wywiad

W 2004 roku wyszedł na jaw skandal pedofilski związany z szóstką mężczyzn tworzących wspólnotę Pitcairn.  Przez lata gwałcili oni zamieszkujące Pitcairn młode kobiety oraz dziewczynki w wieku od 7 lat. W wyniku procesu dostali śmiesznie niskie kary i osadzono ich na wyspie. Pitcairn z tropikalnego raju zamieniła się w miejsce przesycone złem i perwersją. Gwałty na dzieciach trwały zapewne od ośmiu pokoleń osadników/potomków buntowników z "Bounty" czyli od 220 lat.

Zaczynam już nie nadążać za Etną. Dziś miał miejsce kolejny silny epizod erupcyjny z New SE Crater. Trwał 75 minut. Otworzyła się szczelina pomiędzy starym a nowym stożkiem Południowo-Wschodniego Krateru. Wylew lawy ze szczeliny dotarł do stacji monitorującej Belvedere niszcząc telekamerę i stację sejsmiczną, a potem spłynął zachodnim zboczem Valle del Bove. Opad popiołu odnotowano pomiędzy Milo i Fornazzo oraz Giarre i Riposto. Nowy szósty już paroksyzm erupcyjny poprzedziła aktywność strombolijska w kraterach Voragine i Bocca Nuova. Fontanny lawy sięgały wysokości 600 metrów.

http://volcanodiscovery.com/etna/photos/paroxysm28feb2013/p0.html

Zdjęcie by Francesco Cianitto.

Etna i Stromboli

27 lutego 2013 roku sycylijski wulkan Etna znowuż się uaktywnił. Miejsce aktywności erupcyjnej: tym razem krater Voragine, który wyprodukował obłok gazu i popiołu. Aktywność strombolijska w Voragine  nie była jednak intensywna. New SE Crater póki co pozostaje w stanie drzemki. Fotografia by Massimo Lo Giudice.

Małe wylewy lawy i lawiny gruzu schodzą ze Sciara del Fuoco wulkanu Stromboli i docierają dziś do morza. Nowy wylew lawy ze Stromboli osiąga długość 500 metrów.

1861 - erupcja wulkanu Dubbi w Erytrei/ Sabancaya

7-8 maj 1861 roku - To była największa erupcja wulkaniczna w Afryce w czasach historycznych. Miała charakter eksplozywno-efuzywny i wyprodukowała 3.5 km sześciennych lawy. Popiół z erupcji Dubbi opadł w odległości nawet 300 km od wulkanu. Zniszczeniu uległy dwie wioski, zginęło 105 ludzi oraz mnóstwo zwierząt hodowlanych - prawdopodobnie na skutek spływu piroklastycznego. Lato 1862 roku w Północnej Hemisferze było bardzo zimne, do czego przyczynił się całun siarkowych aerozoli wyrzuconych przez wulkan. W przybrzeżnych osadach nad Morzem Czerwonym zapadła ciemność. Do października 1861 roku aktywność erupcyjna przepoczwarzyła się w fontanny bazaltowej lawy tryskające wzdłuż centralnej szczeliny o długości 4 km. Wylewy lawy dotarły na odległość 22 km. Na zdjęciu wulkanologa Clive'a Oppenheimera wulkan Dubbi w Erytrei.

Wulkan Sabancaya w Peru - pomiędzy 22 a 23 lutym odnotowano na  nim 536 trzęsień ziemi i wzrost aktywności fumarolicznej (na dolnym zdjęciu). W pobliżu wulkanu posadowiono obóz obserwacyjny. Żółty stopień alarmu - groźba potencjalnej erupcji.Wstrząs z 22 lutego uszkodził 80 domów. Od 15 stycznia 2013 roku wulkan emituje gazowe obłoki, a jego obecna aktywność sejsmiczna przypomina wstrząsy prekursorskie przed erupcją w 1986 roku.Jego erupcja w 1991 roku spowodowała lahary i lawiny, które uśmierciły 20 osób. W wioskach żyjących wokół wulkanu żyje 15 000 ludzi.

Duża erupcja wulkanu Karkar

Niektóre erupcje przechodzą niemal bez echa. Według wulkanologa Johna Seacha 26 lutego 2013 roku wybuchł stratowulkan Karkar (Mount Uluman) na wyspie o tej samej nazwie (Papua Nowa Gwinea). Chmura popiołu sięga wysokości ponad 9 km. Owalna wyspa Karkar ma długość 25 km i szerokość 19 km, a w jej centrum znajduje się wulkan z dwiema zagnieżdżonymi kalderami, z których wewnętrzna prawie kolista kaldera ma średnicę 3.2 km i wertykalne ściany o wysokości 300 metrów. Populacja wyspy liczy 50 000 ludzi. Erupcja Karkar w latach 1974-75 pokryła andezytową lawą 70% powierzchni wewnętrznej kaldery. Czekam na jakieś nowe informacje i zdjęcia.

Na zdjęciach kaldera wulkanu Karkar oraz stożek żużlowy Bagiai - główne źródło erupcyjne wewnętrznej kaldery.

Status erupcji Plosky Tolbachik/ White Island

Efuzja lawy Plosky Tolbachik wciąż trwa i nie widać końca erupcji. Płynna lawa spływa zachodnimi i południowymi zboczami Tolbachinsky Dol. Nad stożkiem Krosny na południowej szczelinie rosną cztery stożki żużlowe. Chmury gazowo-parowe z domieszką popiołu sięgają wysokości 3.5 km. Obecność anomalii termicznej w północnym obszarze Tolbachinsky Dol.

W sobotę nowozelandzki wulkan White Island wyprodukował obłok popiołu. W niedziele zastąpiły go eksplozje gazu i pary. Ma miejsce wzrost poziomu wulkanicznych drgań. Drugi stopień alarmu dla wyspy.

Gęsty obłok nad wyspą Heard Island (Australia) widziany przez satelitę Modis sugeruje aktywność tego wulkanu. Aktywność eksplozywną bądź wzrost kopuły lawowej.

Kriowulkanizm na Enceladusie/ kopuła lawowa wulkanu Paluweh

Urzekła mnie ta fotografia zrobiona z sondy Cassini - powierzchni Enceladusa, księżyca Saturna i erupcji kriowulkanu (lodowego gejzera). Kriowulkan to wulkan który wyrzuca wodę, metan lub amoniak zamiast roztopionej skały. Kriomagma obejmuje płynne substancje, które zazwyczaj formują obłoki, ale mogą też występować w formie pierścieni pary wodnej. Po erupcji kriomagma ulega kondensacji - jakakolwiek płynna woda ulega natychmiastowemu zamrożeniu. Fontanny wody są wyrzucane z powierzchni Enceladusa na wysokość tysięcy kilometrów.

James Reynolds i Mark Thomas o kopule lawowej wulkanu Paluweh (na zdjęciu autorstwa tego pierwszego): "Niebezpieczna i niestabilna kopuła lawowa wulkanu Paluweh z tak bliska jak tylko można było ją utrwalić. Trzęsienia ziemi były szokujące, jedno co 15 minut - o magnitudzie szacunkowo 6 w skali Richtera.  Tuż pod twoimi stopami. Nawet na brzegu wyspy dało się je odczuć - cała wyspa trzęsie się niczym galareta. Przy kraterze wstrząsy były tak silne, że wytrącały nas z równowagi".

Piąty paroksyzm erupcyjny Etny...

...trwa w tej chwili. Fontanny lawy dochodzące do wysokości 800 metrów tryskają w górę ze szczeliny Nowego Południowo-Wschodniego Krateru. Tym razem erupcja jest o wiele silniejsza niż poprzednie cztery paroksyzmy. Rok 2013 rokiem Etny? Niewykluczone. Erupcja Etny z krateru Voragine 4 września 1999 roku wyprodukowała fontanny lawy sięgające wysokości do 2 km.

Umiarkowana emisja popiołu z nowozelandzkiego wulkanu White Island. Silniejsze eksplozje targają meksykańskim wulkanem Colima. Emisje gazu i popiołu sięgające wysokości 4 km z wulkanów Sangay (Ekwador) oraz Paluweh (Indonezja, na zdjęciu by Mark Thomas).

Etna, Iliamna i Tangkuban Parahu

Wpierw o wulkanie na którym miałem przyjemność być. Jawajski wulkan Tangkuban Parahu w pobliżu miasta Bandung (Jawa Zachodnia) zaczął wyrzucać popiół z krateru Kawah Ratu. Aktywność erupcyjna pozostawiła warstewkę popiołu o grubości 1 mm wokół krawędzi krateru. Nie wolno turystom zbliżać się do aktywnego krateru na odległość 1.5 km.

Prawdopodobnie 2 lutego 2013 roku duża lawina gruzu zeszła z alaskańskiego wulkanu Iliamna.  Powstała ona w związku z aktywnością sejsmiczną Iliamna, która rozpoczęła się pod koniec 2011 roku. Rój silnych trzęsień ziemi odnotowano na wulkanie na początku lutego. Lodowiec Red został też naruszony na skutek wzrostu wyziewów termalnych i emisji gazu.

A Etna? To był dla niej pracowity tydzień. 4 paroksyzmy erupcyjne z kolumnami popiołu sięgającymi 9 km i małymi laharami powstałymi na skutek interakcji lawy z zalegającym śniegiem. 26 stycznia 2000 roku tzw. stary Południowo-Wschodni Krater obudził się po kilku miesiącach drzemki i do sierpnia tegoż roku miało z niego miejsce aż 66 paroksyzmów erupcyjnych. Do końca lutego było ich 38, w ciągu 1 dnia potrafiły być trzy.  Lecz epizody erupcyjne były wtedy nader krótkie - trwały zazwyczaj 10-15 minut, teraz jest inaczej. Stożek Nowego Południowego-Wschodniego Krateru wyrósł szybciej niż jego starszy "brat".  Magma periodycznie pieni się w kanale wulkanu, nawet wówczas gdy niewiele nowej magmy dociera z ziemskich trzewi. Gaz rozpuszcza się w magmie (dwutlenku węgla w butelce wody gazowanej nie widać, bo stanowi on część wody), a gdy magma zaczyna się wznosić gaz ulega dekompresji i oddziela się od magmy tworząc pęcherzyki, bąble, które zaczynają rosnąć szybciej niż otaczająca je magma i akumulują się w górnej części kolumny magmy. Ta z kolei jest pokryta bardziej lepką, solidną, chłodniejszą magmą, więc większość gazu nie potrafi uciec. Pęcherze stają się większe i większe, zlewają się, wymagają coraz więcej miejsca, wreszcie formuje się tzw. "piana" magmy, która szybko się rozszerza pozwalając gazowi i frakcjom magmy na ucieczkę. W ten sposób tworzą się fontanny lawy. Owa pienista magma wychodzi jako scoria (a przy erupcjach bardzo eksplozywnych i bardziej bogatych w krzemionkę jako pumeks). W trakcie owych malowniczych fontann lawy i kolumn ciemnego popiołu wulkan emituje pokaźne ilości gazu (pary wodnej, ale także dwutlenku węgla i dwutlenku siarki).

Na zdjęciach krater Kawah Ratu wulkanu Tangkuban Perahu oraz wulkan Iliamna (Alaska, autor Dennis Anderson, luty 2013).

Muzycznie na sam koniec. Dla wielbicieli Riverside wywiad z wokalistą zespołu, Mariuszem Dudą.

http://bartkrawczyk.natemat.pl/51765,swiatynia-niewolnikow-nowej-generacji-wywiad

Etna - galeria Agnieszki + zdjęcie NASA

Luty miesiącem Etny - niech i tak będzie. Bo póki co na to się zapowiada. Czekam na kolejne paroksyzmy erupcyjne z New SE Crater. Tymczasem NASA umieściła w sieci zdjęcia wulkanu Etna zrobione 20 lutego 2013 roku. Przed Wami galeria Agnieszki z Grudziądza, która miała przyjemność odwiedzić Etnę pod koniec czerwca 2008 roku. Oddaję głos jej wspomnieniom:

"Zwiedzanie" Etny ma miejsce w tych jej bardziej bezpiecznych rejonach, ale to i tak było dla mnie wielkie przeżycie. Co kawałek znajdują się dymiące otwory, nie da się za długo stać w jednym miejscu, bo stópki ostro podgrzewa i ten wszechobecny zapach siarki:-) Pomimo imponującej wysokości widoczność jest prawie żadna - wszystko skrywają wszechobecne opary... Z tarasu widokowego hotelu pod Katanią, w którym nocowaliśmy, było za to nocą pięknie widać rozlewający się jęzor lawy. W drodze na Etnę można też przekonać się jak bardzo jest niszczycielska - pozostałości domów, a właściwie ich dachy wystające znad popiołów, mówią same za siebie... Z kolei Wyspy Cyklopowe na Sycylii są przykładem "tworzenia" przez wulkan czegoś nowego. Ciągły naprzemienny cykl życia i śmierci, tak naturalny i oczywisty, ma w sobie zarazem coś magicznego..."

Gwoli przypomnienia mój stary artykuł o sycylijskiej królowej:

http://bartkrawczyk.natemat.pl/6077,etna-sycylijska-kuznia

Czwarty epizod erupcyjny miał miejsce rankiem 21 lutego 2013 roku i obejmował (jak zwykle) fontanny lawy oraz wylewy lawy. Wiatr rozwiał chmurę popiołu w kierunku północnego sektora Etny.

Trzecia erupcja Etny w ciągu 2 dni!

Po upływie niespełna 12 godzin od początku drugiego nocnego paroksyzmu erupcyjnego i 36 godzin od początku pierwszego New SE Crater Etny uaktywnił się znowu o godzinie 13.00 lokalnego czasu. Nowa szczelina z otworami erupcyjnymi wzdłuż niej otworzyła się u podstawy stożka... Trzeci paroksyzm erupcyjny obejmował duży obłok popiołu z Nowego Południowo-Wschodniego Krateru, wylew lawy, małe lahary i spływy pirokalstyczne oraz intensywne epizody fontann lawy. O godzinie 16.00 erupcja ustała. O godzinie 20.00 trwała emisja lawy ze szczelin u południowo-wschodniej podstawy New SE Crater. Czekam na kolejne paroksyzmy albo (jeszcze lepiej) wielomiesięczną erupcję centralną Etny.

Poza tym 16 lutego chmura gazu i popiołu nad kurylskim wulkanem Ivan Grozny sięgnęła wysokości 3 km. 20 lutego częściowy kolaps kopuły lawowej kamczackiego wulkanu Szywiełucz wyprodukował chmurę erupcyjną sięgającą wysokości 7 km.

Zdjęcie by Marco Restivo/www.etnawalk.it

Pierwszy paroksyzm erupcyjny Etny w tym roku

Po kilku godzinach aktywności strombolijskiej Nowy Południowo-Wschodni Krater wulkanu Etna przeszedł przez pierwszy paroksyzm erupcyjny w tym roku. O 5 rano doszło do intensywnego epizodu erupcyjnego z fontannami lawy tryskającymi do wysokości 1 km i wylewem lawy na zachodnim zboczu Valle del Bove. Zaobserwowano wielką kolumnę popiołu. Fontanny lawy miały miejsce z kilku otworów erupcyjnych uszeregowanych ze wschodu na zachód. Królowa europejskich wulkanów zaczyna sobie coraz intensywniej poczynać. Oby tak dalej. Na to od niemal roku czekałem.

Zdjęcia by Turi Caggegi oraz www.etna.walk.it/Giuseppe Distefano

Po 20 godzinach po pierwszym paroskyźmie New SE Crater wybuchł ponownie w nocy 20 lutego. Aktywność zaczęła się przed północą i trwała do wczesnych godzin rannych. Obejmowała sięgające kilkuset metrów fontanny lawy oraz wylew lawy spływający Valle del Bove. 

Duży obłok dwutlenku siarki widoczny na fotografiach satelitarnych nad wulkanem Ambrym (Vanuatu) - rozciągający się na zachód.

Filipiny

RAGANG - Bazaltowy stratowulkan (2815 m) na wyspie Mindanao, jeden z najbardziej aktywnych na Filipinach. Z jego głębokiego krateru centralnego rozciąga się na południowy wschód trzy kilometrowy wylew lawy. Erupcje umiarkowane eksplozywne z centralnego krateru. Niektóre z nich zaliczono do sąsiedniego wulkanu Makaturing. Daty erupcji: 1765, 1834, 1840, 1856, 1858, 1865, 1871, 1873, 1915.

Aktywność wulkanu Pagan (Mariany)

Chmura gazu i pary wodnej rozciąga się od stożka North Pagan na odległość 240 km. Kod awiacji żółty. Wulkan Pagan (Mariany) zasłynął z potężnej erupcji wulkanicznej o sile 4 w skali VEI 15 maja 1981 roku. Wertykalna kolumna popiołu sięgnęła wówczas wysokości 16-20 km, co widać na zdjęciu Norma Banksa. Aktywność erupcyjną wykazywały trzy otwory erupcyjne wzdłuż szczeliny przecinającej wierzchołek North Pagan, które produkowały wylewy lawy schodzące po północnym i południowym zboczu. Aktywność eksplozywna North Pagan trwała do 1985 roku.

http://wulkanyswiata.blogspot.com/2010/12/mariany.html

- Wezuwiusz (Włochy) - Erupcje przeciętnie co 20 lat. Drzemie od 69 lat.
- Arenal (Kostaryka) - Drzemie od 2010 roku. Poprzedni okres uśpienia trwał 500 lat.
- Mauna Loa (Hawaje) - Długi okres drzemki - trwający 29 lat. Zbyt długi.

Wulkany filipińskie drzemią...

...od czasu erupcji wulkanu Bulusan w 2010-11 roku. Zerknąłem sobie z ciekawości na status wulkanu Taal, na którym w ciągu ostatnich 2 dni PHILVOLCS wykrył 11 wstrząsów i zastanawiałem się kiedy któryś z niebezpiecznych wulkanów filipińskich się przebudzi. Musicie wiedzieć, że wulkany filipińskie są jednymi z najbardziej śmiercionośnych wulkanów na Ziemi (pomijając wyjątkowo zadziorne wulkany indonezyjskie), co też udowodniły Taal, Kanlaon, Pinatubo, Mayon czy Hibok-Hibok. 13% ich erupcji w czasach historycznych spowodowało ofiary w ludziach, 22% wyrządziło znaczne szkody: przodują w tych smutnych statystykach Taal i Mayon. Niszczące spływy piroklastyczne i lahary powodują ogromne straty. Liczba wygasłych wulkanów filipińskich też robi wrażenie - link poniżej:

http://www.volcanolive.com/philippines4.html

Na zdjęciach śmiercionośne erupcje wulkanów (począwszy od góry) Hibok-Hibok (1951), Taal (1965) oraz Pinatubo (1991).

Bromo, Semeru, Merapi - galeria Beaty i Remika

Dzisiaj wyjątkowa galeria znajomych z Krakowa, którzy pod koniec ubiegłego roku zawitali na Jawę, by zdobyć tam trzy czynne wulkany: Bromo, Merapi i Semeru. Remik i Beata są prawdziwymi pasjonatami wulkanów (pamiętacie mój post o macedońskim Duvalo?), zatem z tym większą przyjemnością zamieszczam kilka ich zdjęć na moim blogu. Po znacznie znacznie więcej odsyłam do bloga Beaty.

http://beatasuchanek.blogspot.com/

Co widać na zdjęciach? Od góry krater Merapi, potem dumna sylwetka Semeru i wreszcie Bromo - jeden z najbardziej malowniczych wulkanów Jawy. Przepiękny księżycowy krajobraz tonący w bieli.

Addicted to volcanoes. :-)

17 luty 2013 roku - umiarkowana erupcja eksplozywna wulkanu Fuego w Gwatemali, wylew lawy, spływy piroklastyczne w kierunku kanionu La Ceniza, chmura popiołu sięga wysokości 4.8 km.

Umiarkowane trzęsienie ziemi w pobliżu obszaru wulkanicznego w Algierii/ erupcja wulkanu Barren Island

Zaintrygowała mnie trochę ta informacja. Umiarkowanie silne trzęsienie ziemi (być może wulkanicznego charakteru) miało miejsce w pobliżu obszaru wulkanicznego Tahalra w południowej Algierii. Epicentrum na głębokości 2 km. W południowej Algierii znajdują się trzy duże obszary wulkaniczne: Tahalra, Manzaz i Atakor. Wylewy lawy w Tahalra (kilka km od epicentrum) są w wieku młodszym niż 10 000 lat. Byłoby ciekawie, gdy do przyszłej erupcji wulkanicznej doszło w Algierii.

http://wulkanyswiata.blogspot.com/2011/05/algieria.html

Wygląda na to, że 16 lutego uaktywnił się wulkan Barren Island w indyjskim archipelagu Andamanów. Emisje popiołu z wulkanu sięgają wysokości 6 km. Natomiast z indonezyjskiego wulkanu Paluweh, a konkretnie z jego kopuły lawowej schodzą rozżarzone lawiny. Strefa zagrożenia wokół Gunung Rokatenda wynosi 3 km.Chmura popiołu nad wulkanem sięga wysokości 4.3 km, towarzyszą jej eksplozje wywołane zapewne kolapsem kopuły lawowej. Z kolei wulkan Reventador w Ekwadorze wyprodukował słup popiołu sięgający wysokości 2 km.

Na zdjęciach obszar wulkaniczny Atakor w Algierii oraz indyjski aktywny wulkan Barren Island (Andamany), a także zdjęcie NASA z 12 lutego 2013 roku przedstawiające wulkan Paluweh (Rokatenda).