Alaska

EDGECUMBE - Edgecumbe to drzemiący stratowulkan na południowym krańcu wyspy Kruzof i zarazem lokalna atrakcja turystyczna. Wysokość wulkanu wynosi 970 metrów, a jego krater jest dobrze zachowany. Daty erupcji Edgecumbe: 7220 p.n.e, 3810 p.n.e, 2220 p.n.e plus minus 100 lat. W pobliżu Edgecumbe znajduje się krater i kopuły Crater Ridge widoczne z wyspy Sitka. 1 kwietnia 1974 roku w Prima Aprilis doszło do niecodziennego żartu: lokalny dowcipniś imieniem Porky Oliver Bickar wleciał helikopterem do krateru i podpalił tam 100 opon przekonując mieszkańców wyspy Sitka o wybuchu wulkanu, do którego nie doszło. Na zdjęciu owa absurdalna "erupcja" Edgecumbe. Na śniegu w kraterze widniał wesoły napis "April Fools Day".

Etiopia

KURUB - Wulkan tarczowy Kurub (625 m) jest zlokalizowany w południowej depresji Danakil w Etiopii. Na wulkanie znajdują się aktywne solfatary zaobserwowane w latach 30-tych. Krater Kurub wypełnia przeniesiony przez wiatr piasek.

Indonezja

PATUHA - Andezytowy bliźniaczy stratowulkan Patuha o wysokości 2260 metrów znajduje się 20 km na południowy zachód od Bandung na Jawie. Posiada dwa kratery odległe od siebie o 600 metrów. Północno-zachodni krater jest suchy, natomiast południowo-wschodni Kawah Putih (Biały Krater) posiada zielonkawe jezioro. Brak danych o erupcjach Patuha w czasach historycznych. Na wulkanie odnajdziemy fumarole, solfatary, baseny wrzącego mułu, złoża siarki i gorące źródła.

Chile

PUTANA - Stratowulkan Putana (5890 m) jest zlokalizowany w północnym Chile na granicy z Boliwią. Z dalekiej odległości można dostrzec aktywność fumaroliczną na wierzchołku Putana. Na wulkan składają się polodowcowe dacytowe kopuły lawowe oraz wylewy lawy. Silna erupcja wulkanu Putana w roku 1810 plus minus 10 lat, ostatnia w 1972 roku. Bogate złoża siarki istnieją na wulkanie.

Po włosku "Putana" znaczy tyle, co "dziwka". Ot, nad wyraz obrazowe określenie wulkanu.

Islandia

KRAFLA - Wulkan Krafla jest zlokalizowany w północnej Islandii. Tworzy go kaldera o wymiarach 10 x 8 km, w której znajduje się wysokotemperaturowy obszar geotermalny. Drugi obszar geotermalny z aktywnymi fumarolami oraz basenami wrzącego mułu znajduje się w Namfjall na południe. W okresie polodowcowym w kalderze Krafla i w jej otoczeniu miało miejsce 18 erupcji wulkanicznych. Szczelina Krafla jest długa na 90 km i szeroka na 4-10 km z ponad 1000 pęknięciami tektonicznymi. W trakcie erupcji w latach 1724-29 otworzyło się wiele szczelin. Fontanny lawy były widoczne na południu wyspy; potok lawy zniszczył trzy farmy we wiosce Reykjahlíð. Pomiędzy grudniem 1975 a 1984 nastąpił wulkaniczny epizod Krafla, który objął 9 erupcji wulkanicznych, wulkaniczne wstrząsy, roje wstrząsów sejsmicznych, wzrost aktywności geotermalnej, rozszerzenie się szczeliny oraz podnoszenie gruntu.

Daty erupcji Krafla: 1724, 1727, 1728, 1729, 1746, 1975, 1977, 1980, 1981, 1984.

Papua Nowa Gwinea

RABAUL - Rabaul jest jednym z najniebezpieczniejszych wulkanów Papui Nowej Gwinei i znajduje się na północno-wschodnim krańcu Nowej Brytanii. Rabaul tworzy eliptyczna kaldera o wymiarach 14 x 9 km. Miasto Rabaul mieści się w kalderze, zatem wulkan stwarza dla jego mieszkańców śmiertelne zagrożenie. Na wschodniej krawędzi kaldery znajduje się czynny stratowulkan Tavurvur (223 m). 29 maja 1937 roku Tavurvur wspólnie ze stożkiem pumeksu Vulcan (243 m) wybuchły. Pojawiły się peleańskie spływy piroklastyczne docierające do morza, a także błyskawice oraz opad pumeksu. W ciągu 30 minut popiół opadł na miasto Rabaul. W nabrzeże uderzyły fale tsunami. W trakcie tej erupcji zginęło 507 ludzi.

W wyniku równoczesnej erupcji Tavurvur i Vulcan 19 września 1994 roku mieszkańcy Rabaul zostali ewakuowani. Chmura popiołu nad Vulcan sięgnęła wysokości 20 km. Zniszczeniu poprzez spływy piroklastyczne i opad popiołu w ciągu zaledwie godziny uległy wszystkie domy w promieniu 2 km od Vulcan. Erupcja Vulcan spowodowała fale tsunami sięgające wysokości 5 metrów. 2 października aktywność Vulcan osłabła, natomiast Tavurvur pozostaje aktywny aż po dzień dzisiejszy. W trakcie destrukcyjnej erupcji w 1994 roku zginęło 5 osób (przede wszystkim od wulkanicznych błyskawic), zniszczeniu uległo m.in lotnisko.

7 października 2006 roku erupcja Tavurvur roztrzaskała szyby w promieniu 12 km od wulkanu, a chmura erupcyjna sięgnęła stratosfery (wysokość 18 km). W 2009 roku erupcje Tavurvur są kontynuowane.

Daty erupcji Rabaul: 536, 1767, 1791, 1850?, 1878, 1937, 1940, 1941-42, 1943, 1994-2011, 2013, 2014.

Vanuatu

LOPEVI - Bazaltowo-andezytowy stratowulkan Lopevi (1413 m) na niezamieszkanej wyspie Lopevi jest jednym z najaktywniejszych wulkanów Vanuatu (obok Yasur i Ambrym). Z uwagi na lokalne zwyczaje kobiety nie mogą się na niego wspinać. Wyspa została ewakuowana w czasie erupcji wulkanu w latach 1939 i 1960.

Przykładowe erupcje Lopevi: 1) 10 lipca 1960 roku - erupcja pliniańska i hawajska wraz z wstrząsami sejsmicznymi, z północnego i zachodniego stoku wulkanu schodzą gorejące chmury zabijające bydło i kozy, 11-13 lipca - erupcje strombolijskie i wulkaniańskie Lopevi.
2) 7 lipca 1960 roku - erupcja centralna Lopevi z krateru uśpionego od 50 lat, na miejscu poprzedniej erupcji z 1960 roku - na wysokości 1000 metrów otwiera się nowy krater. Otwarcie szczeliny na wysokości 240 metrów rozciągającej się do wysokości 660 metrów. Po listopadzie 1963 roku zmiana aktywności strombolijskiej na emisje popiołu.

Daty erupcji Lopevi: 1863, 1864, 1874, 1884, 1892, 1893?, 1898?, 1908, 1922, 1933, 1939, 1960, 1962, 1963-65, 1967-69, 1970-72, 1974, 1975, 1976, 1978-79, 1979, 1980, 1982, 1999-2000, 2001, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008.

Filipiny

BABUYAN CLARO - Na północ od wyspy Luzon (Filipiny) leży wyspa Babuyan de Claro, na której znajduje się 5 centrów erupcyjnych. Najwyższym punktem wyspy jest stratowulkan Pangasun aka Babuyan Claro (843 m) posiadający dwa kratery o średnicach odpowiednio 300 i 400 metrów. Symetryczny bazaltowo-andezytowy stożek żużlowy Smith (Mount Babuyan) o wysokości 688 metrów jest najmłodszym wulkanem na wyspie. Oba wulkany byly aktywne w czasach historycznych np. erupcja Babuyan Claro w 1831 roku była silna (w skali VEI = 4). Odnotowano cztery erupcje strombolijskie lub freatomagmowe Babuyan Claro w czasach historycznych, a mianowicie w latach 1831, 1860, 1913 i 1917.

Chile

LASCAR - Andezytowo-dacytowy stratowulkan Lascar o wysokości 5592 metrów znajdujący się w północnym Chile jest jednym z najaktywniejszych wulkanów Centralnej Strefy Wulkanicznej Andów. Posiada dwa stożki: wygasły Zachodni oraz aktywny Wschodni. 5 km na wschód od Lascar znajduje się wyższy i straszy stratowulkan Aguas Calientes. W trakcie gwałtownej erupcji Lascar w 1993 roku (najsilniejszej erupcji wulkanu odnotowanej w czasach historycznych) spływy piroklastyczne dotarły na odległość 8.5 km. Po kilkugodzinnych wybuchach wulkaniańskich nastąpiły erupcje pliniańskie Lascar, których następstwem były gorejące chmury i emisje popiołu. Odnotowano opad popiołu aż w Buenos Aires w Argentynie 1600 km od wulkanu. W maju 2005 roku doszło do freato-wulkaniańskiej erupcji wulkanu. 4 maja chmura popiołu sięgnęła wysokości 11 km. Popiół opadł na miasto Salta oddalone od wybuchającego wulkanu o 285 km. 18 kwietnia 2006 roku doszło do pięciodniowych erupcji wulkanu. W maju 2007 roku obłok popiołu nad wulkanem sięgał wysokości 9.1 km.

Daty erupcji: 1848, 1853?, 1854, 1858, 1875, 1883-85, 1898, 1902, 1933, 1940, 1951-52, 1954, 1959-68, 1969, 1972, 1974, 1984, 1986, 1987-89, 1990, 1991-92, 1993, 1993-94, 1994, 1994-95, 2000, 2002, 2005, 2006-07.

Armenia

GHEGHAM - Wulkaniczny obszar Ghegham Ridge jest zlokalizowany w zachodnio-środkowej Armenii pomiędzy Yerevan a jeziorem Sevan i obejmuje szereg piroklastycznych stożków i kopuł lawowych. Wylewy lawy z centralnych i wschodnich obszarów dotarły do jeziora Sevan. Masyw Ghegham zawiera wiele wygasłych wulkanów oraz jest długi na 70 km i na 48 km szeroki. Najwyższym punktem Ghegham Ridge jest wulkan Azhdahak mierzący 3597 metrów i posiadający jezioro w kraterze uformowane z topniejących śniegów. Ostatnia erupcja w Ghegham Ridge miała miejsce w roku 1900 p.n.e plus minus 1000 lat.

Wampiry i wulkany

Dzisiejszy post na blogu będzie nietypowy. Jestem po lekturze książki "Wampiry" Nigela Sucklinga (wydawnictwo Bellona) i doszukałem się w niej 2 ciekawostek związanych z wampiryzmem i wulkanami:

1) kamień milowy brytyjskiej literatury wampirycznej "Wampir Varney" (1847) Thomasa Presketta Presta kończy się w momencie, gdy nękany wyrzutami sumienia tytułowy krwiopijca rzuca się do krateru Wezuwiusza. I znowu mamy piękny związek wulkanów z literaturą grozy a la Erebus i Mount Terror w opowiadaniu "W górach szaleństwa" H.P. Lovecrafta.

2) Orang Bati to legendarny pół-człowiek, pół-nietoperz z indonezyjskiej wyspy Seram. Owa kreatura lata w nocy, poluje na noworodki i małe dzieci, po czym łapie je i zanosi do krateru wygasłego wulkanu Gunung Kairatu służącego mu za siedzibę w ciągu dnia. Tak jak w przypadku Chupacabry (wysysacza kóz z Portoryko) Orang Bati był podobno widziany przez turystów z Zachodu i opisywany jako czerwonoskóry człowiek o czarnych skrzydłach nietoperza i długim ogonie. O wulkanie Kairatu niewiele się dowiedziałem - nie ma go ani w spisie na Volcanolive, ani na Global Volcanism Program (GVP). Niemniej z racji mej wieloletniej fascynacji horrorem i gatunkami pochodnymi historia Orang Bati wydaje mi się ze wszech miar interesująca.

Na zdjęciach krater Wezuwiusza, Orang Bati, wygasły wulkan Kairatu - rzekoma siedziba indonezyjskiego wampira oraz cover "Varney the Vampire".

Rocznica islandzkiego pieszczoszka

Przedwczoraj minęła rocznica od najważniejszej i najsłynniejszej erupcji wulkanicznej AD 2010. Żałować mi przyszło tylko, iż nie rozpocząłem pisania bloga właśnie wtedy. 21 marca 2010 roku doszło do hawajskiej erupcji szczelinowej w Fimmvörðuháls. Erupcja nabrała niemal obrazkowego charakteru ze względu na fontanny bazaltowej lawy. Fimmvörðuháls jest częścią systemu wulkanicznego Eyjafjallajökull, którego nazwa sprawiała kłopoty niewydarzonym dziennikarzom i znalazła się nawet na koszulkach, znaczkach pocztowych i kubkach (o majtkach nie wspominając). 13 kwietnia 2010 roku rozpoczęła się eksplozywna erupcja Eyjafjallajökull i gehenna wymęczonych pasażerów na europejskich lotniskach. Aktywność Eyja trwała nieomal nieprzerwanie do końca maja. Wtedy islandzki pieszczoszek zapadł w zasłużony sen.

Honduras

YOJOA - Wulkaniczny obszar Yojoa znajduje się na północnym krańcu największego jeziora honduraskiego Yojoa. Na wulkan składają się stożki scorii, wylewy lawy i kratery. Najwyższym punktem obszaru wulkanicznego Yojoa jest Cerro Babilonia o wysokości 1090 metrów. Niektóre ze stożków piroklastycznych zawierają dobrze zachowane kratery. Daty erupcji nieznane.

Honduras

UTILA - Niewielki nadmorski stożek piroklastyczny Pumpkin Hill o wysokości 74 metrów znajduje się na północno-wschodnim wybrzeżu wyspy Utila, która z kolei zlokalizowana jest w pobliżu północnego wybrzeża Hondurasu (Morze Karaibskie). Pumpkin Hill stanowi najwyższy punkt wyspy. Inny stożek piroklastyczny znajdujący się w centrum wulkanicznego terenu nazywa się Stuert Hill. Daty ostatnich erupcji nieznane.

Panama

EL VALLE - Stratowulkan El Valle (1185 m) jest zlokalizowany 80 km na południowy zachód od Panama City. Wulkan posiada kalderę o stromych 200-300 metrowych ścianach El Valle de Antón o szerokości 6 km (w której leży malownicze miasto El Valle) oraz obszar geotermalny. Cerro Pajita, Cerro Gaital i Cerro Caracoral tworzą kompleks dacytowych kopuł lawowych. Ostatnia erupcja freatyczna El Valle: 13 000 lat temu.

Voila! Wulkany panamskie w zawrotnej liczbie trzech opisane!